سودابه حسینی

تولید نسخ خطی یکی از مهمترین وجوه هنراسلامی است که در طول تاریخ باعث پیوند و قرار گرفتن هنرهایی چون تذهیب، خوشنویسی و نگارگری در کنار یکدیگر شده است. در میان نسخه های خطی، جنگ های شعر نمونه هایی هستند که با تصاویر و تزیینات بسیاری مزیین شده اند. موضوع این تحقیق معرفی یک جنگ شعر مصور مربوط به دوران قاجار است که در موزه و کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود. هدف از این مقاله بررسی این جنگ با نام «زبده المنتخبین» از نظر محتوایی و هنرهای به کار رفته در آن است بنابراین سوالاتی که این تحقیق در پی یافتن آن است عبارتند از: محتوای اشعار این جنگ شعر چیست و چه هنرهایی با چه کیفیتی در جنگ شعر زبده المنتخبین استفاده شده است؟ پس از پژوهشهای انجام گرفته بر روی این نسخه خطی مشخص شد که این جنگ شعر شامل پنج فصل است که فصل اول آن با اشعاری در مدح فتحعلی شاه آغاز می شود و سپس در بقیه فصل های آن اشعاری از دیگر شاعران معروفی همچون سعدی، خاقانی، ابن حسام و... و همچنین شاعران درباری معاصر قاجار و کمتر شناخته شده ای است که موضوع اغلب این اشعار عرفانی است. همچنین از هنرهای مختلفی چون نگارگری و تذهیب، جلدسازی و آرایه هایی همچون جدول کشی و سرلوح ... در این نسخه استفاده شده است. با توجه به این که این نسخه به پادشاهی اهداء نشده و همچنین کیفیت تزیینات و نگاره های آن در سطح پایینی است، یک نسخه درباری محسوب نمی شود. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی مبتنی بر مطالعه نسخه خطی و مطالعات کتابخانه ای است.