محمدعلی راشدی

این پژوهش به گفتمان نصرحامدابوزید و محمدارکون پیرامون متن دینی و طرح واره های آنها در این زمینه و همچنین تمایز میان این دو گفتمان می پردازد. از سوی دیگر چالش های فراروی این گفتمان درراستای تدوین سازوکارهای نوین برای تعامل با متن قرآن و راه های درک آن بررسی می گردد. بدین ترتیب از طریق تمرکز بر نکات مربوط به خوانش متن دینی و شیوه های تعامل با آن-تفسیر و هرمنوتیک- برجسته ترین مولفه ها و مبانی که این گفتمان در معرض آن قرار گرفته است؛ ازجمله نقد و مسئله، مورد توجه قرار خواهیم داد. نقطه آغازین طرح واره ارکون و ابوزید در زمینه خوانش متن دینی مبتنی بر رویکرد انتقادی تاریخی و هرمنوتکی خوانش است، که بیانگر روند تاریخ گرایی سیر خوانش، بازنمایی چارچوب ها و تضعیف جنبه قدسیانی و اطمینانی متن دینی است. از سوی دیگر اینکار درراستای بسترسازی حوزه های فراروی ارزش های مدرنیستی بشری است؛ که از مهم ترین شرایط همگام سازی با مقتضیات زمان و روند جهانی سازی به شمار می رود. ارکون، متن دینی را براساس رویکرد انتقادی تاریخی و معرفت شناسی بررسی می کند، تا به یک نظام آگاهی بخشی اسلامی دست یابد و آن را از فضای عقل ایدئولوژیکی متعلق به قرون وسطی خارج سازد. از سوی دیگر ابوزید، متن دینی براساس عقل و خوانش تاریخی بررسی می کند. وی معتقد است، که واقعیت همان مدخل حقیقی برای فهم متن است، که گشودن درهای اجتهاد در اصول و عقاید است، که در اجتهاد در احکام و امور شرعی نیز وجود دارد. بنابراین می توان گفت که هدف خوانش مدرنیستی ارکون و ابوزید، ارائه تفسیر تاریخی متن، بدون کاربست تئولوژیکی و ایدئولوژیکی از تاریخ است.