امیرمحمد بابالو

از نیمه دوم قرن بیستم تاکنون، اندیشمندان در مورد اعیان سازی بحث کرده اند. با وجود تنوع در دیدگاه های پژوهشگران، همگی بر ویژگی اصلی اعیان سازی یعنی جابجایی جمعیت، اتفاق نظر دارند. با وجود گستردگی این مطالعات در سطح بین المللی، در ایران، مطالعات نظریه های متأخر اعیان سازی معدود بوده و به تفکیک و طبقه بندی انواع آن پرداخته نشده است. درحالی که شهرهای بزرگ با هر زمینه و وضعیتی، یا مورد اعیان سازی قرار گرفته اند و یا دست کم در معرض آن واقع شده اند که این مسئله، لزوم توجه به انواع و گونه های نظریات اعیان سازی را روشن می سازد. این پژوهش با هدف گونه شناسی رویکردهای اعیان سازی در دوره معاصر (1990 تاکنون) انجام گردیده است. برای دستیابی به هدف فوق در تحقیق کیفی، این پژوهش با روش گونه شناسی و طبقه بندی نظریه ها با جمع آوری داده ها از طریق روش های کتابخانه ای و ایجاد چارچوب رویکردهای اعیان سازی در برنامه ریزی شهری معاصر صورت گرفته است. عمده رویکردهای اعیان سازی معطوف به رویکردهای دولت محور، جمعیتی، فرهنگی، حمل ونقل گرا، زیست محیطی و فوق- اعیان سازی بودند که هر رویکرد تبیین شده و مسائل مربوط به هرکدام روشن گردید. در نتیجه لزوم نظریه پردازی در زمینه اعیان سازی در کشور بایستی معاصرسازی شود و توسعه مجدد محلات نه به عنوان هدف غایی بلکه به عنوان وسیله ای برای دستیابی به زیست پذیری محلات شناخته شود. اثرات پروژه های نوسازی که به شکل اعیان سازی نمود پیدا کرده اند شناسایی و بررسی شوند زیرا یک فقدان آماری و مطالعاتی در زمینه اعیان سازی در ایران وجود دارد.

پیاده روی از نیازها و قابلیت های اولیه هر انسان است که شهرنشینی شتابان و عدم توجه به عابران پیاده در طراحی و برنامه ریزی شهری و تمرکز بر برنامه ریزی خودرو محور در کلانشهرهای ایران از توجه به آن غافل مانده است. انسان به عنوان کنشگر اصلی فضا و پدیدآورنده شهر، در برنامه ریزی های عصر مدرن فراموش شده و در مقابل گرایش برنامه ریزان شهری اغلب به برنامه ریزی های اتومبیل گرا، راهبرد پیاده مداری به منظور کاهش آلودگی های زیست محیطی، افزایش سرزندگی در فضاهای شهری، حفاظت از نواحی تاریخی و ارزشمند و بهبود آنها، از سوی نظام شهرسازی اغلب کشورهای جهان به کار گرفته شد. ارتقاء پیاده روی علاوه بر دسترسی آسان به خدمات و نیازهای شهری، امکان رونق فعالیت های گردشگری و تجاری را نیز فراهم می کند. منطقه ۱۲ به عنوان قلب تاریخی تهران فضایی است که دارای پتانسیل بالای گردشگری بوده و خدمات فرامنطقه ای بازار نیز روزانه تعداد بسیار زیادی عابر پیاده را به خود جلب می کند. بنابراین لازم است به قابلیت پیاده روی و شاخص های وابسته به ارتقاء آن اهتمام ورزیده شود. اهداف تحقیق شامل سنجش میزان مطلوبیت و کم و کاستی های خیابان های محدوده از نظر قابلیت پیاده مداری است. این پژوهش با روش مشاهده میدانی به صورت مقایسه ای، قابلیت پیاده روی ناحیه یک و دو این منطقه که محلات اطراف بازار را شامل می شود، بررسی و رتبه بندی کرده و پیشنهاداتی جهت ارتقاء کیفیت آن ارائه نموده است. نتایج به دست آمده از طریق سنجه های تحقیق و امتیازدهی به آن در خیابان ها نشان می دهد ناحیه 2 با توجه به پیاده سازی طرح های مطالعاتی و پیاده محور بر ناحیه 1 برتری دارد.