داریوش بیات

جنگل ها و مراتع به عنوان یکی از منابع اصلی تجدیدشونده، نقش مهمی در ایجاد بستر مناسب برای توسعه فعالیت های اقتصادی و اجتماعی ایفا می کنند. به همین جهت، در پژوهش حاضر اهداف مختلفی از قبیل تنوع زیستی در جنگل، اهمیت جنگل ها از نظر زیست محیطی و اقتصادی، عوامل تخریبی جنگل ها، مشکلات و مسائل اساسی مردم جنگل نشین، نحوه تعامل مردم با جنگل و تأثیر جنگل ها بر زندگی مردم مورد سنجش قرار گرفته است. روش پژوهش پیمایشی (Survey) و جمعیت آماری این پژوهش نیز شامل سه گروه شهروندان، روستائیان و گردشگران بالای 15 سال در سه استان مازندران، گیلان و گلستان بوده است. اندازه نمونه از سه گروه برابر با 1892 نفر به دست آمده است که 9/68% آنها را شهروندان، 9/19% را روستانشینان و 2/11% را گردشگران تشکیل می دهند. یافته های این پژوهش نشان داد که 2/53% از مردم نام جنگل های هیرکانی را شنیده اند و در مقابل 8/46% اظهار بی اطلاعی کرده اند. 4/62% گفته اند شکار انواع پرندگان و حیات وحش باعث از بین رفتن طبیعت و جنگل خواهد شد. 7/32% معتقدند این شکار تأثیر خاصی نمی تواند داشته باشد و تنها 7/4% پاسخ گویان گفته اند شکار انواع پرندگان و حیات وحش باعث حفظ طبیعت و جنگل می شود. 7/87% افراد مورد مطالعه از فواید، اهمیت و نقش جنگل های هیرکانی به لحاظ زیست محیطی آگاهی زیادی دارند. آتش سوزی جنگل ها، برداشت غیر مجاز چوب از جنگل ها و ریختن زباله در جنگل از نظر مردم به عنوان مهم ترین عوامل تهدید کننده و مخرّب جنگل های هیرکانی شناخته شده است. بر اساس یافته ها، 4/72% مردم نگران از بین رفتن جنگل های خزری هستند و 2/7% نیز اصلاً نگران از بین رفتن جنگل های هیرکانی نیستند. بیشترین میزان بهره مندی مردم از جنگل مربوط به گردش و تفریح، چیدن گیاهان و میوه های جنگلی، چیدن گیاهان دارویی، جمع آوری هیزم بوده است. مشکلات مربوط به آسفالت و جاده ای برای رفت و آمد، کمبود امکانات رفاهی، مشکلات گاز، ناامنی در جنگل و مشکلات امور بهداشتی از جمله مهمترین مسائل و مشکلات مردم جنگل نشین بوده است.