حسن هاشمی زرج آبادی

خراسان بزرگ در عصر تیموری دارای تحولات بسیار چشمگیری در ساخت مقبره سازی صوفی، می گردد. مقبره مولانا ابوبکر تایبادی از این حیث مستثنا نیست. این مقبره در سال 848ق/ 1444م به دستور پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ تیموری جهت مسجد و نمازخانه توسط بزرگ ترین معماران دوره تیموری (دو برادر به نام های غیاث الدین و قوام الدین شیرازی) در شهر تایباد بنا شد. آن چیزی که این بنا را از حیث مطالعات معماری و باستان شناسی برجسته می کند، بهره گیری معمار از هندسه کاربردی عصر تیموری، در ساخت آن می باشد. در این پژوهش با اتخاذ رویکرد تحلیلی، استفاده از منابع کتابخانه ای، ثبت و مشاهده میدانی می توان گفت یکی از ویژگی های متمایز معماری دوره تیموری بهره گیری هر چه بیشتر از هندسه در طرح های معماری است که نمود آن را می توان در پلان، ایوان رفیع و گنبدخانه بقعه مولانا زین الدین ابوبکر تایبادی مشاهده کرد. با تحلیل هندسی این بنا می توان اظهار داشت که معمار در طراحی این بنا از مشتقات 3√، 5√و2√ بهره گرفته است.