مریم شجیراوی

موقعیت اقلیمی و نزدیکی خوزستان به مراکز قدرت در پایتخت های اسلامی کوفه و شام، سبب شد قبایل عربی که به دلیل ایدئولوژیک با خلافت اسلامی سر ستیز داشتند در این ناحیه ساکن شوند. خوارج فراری در دوره خلافت علی بن ابی طالب 7 زمینه ساز شورش هایی در خوزستان شدند. در دوره بنی امیه بنابر دلایل سیاسی و اقتصادی و نیز انحراف های عملکردی در رفتارهای سیاسی و اقتصادی خلفای اموی، زمینه های گرایش به اندیشه خارجی در این منطقه و گسترش آن به نواحی هم جوار فزونی یافت. فرقه هایی از آنان همچون ازارقه و صفریه در خوزستان رحل اقامت افکنده، به سرعت قدرت یافتند. این پژوهش با روش توصیفی و بهره گیری از منابع تاریخی معتبر، درصدد تحلیل و تبیین نقش خوارج در تحولات تاریخی خوزستان است و می کوشد ضمن بررسی تأثیر خوارج بر تحولات خوزستان در دوره امویان، به برخی پرسش های موجود در این باره پاسخ دهد. نتیجه این پژوهش نشان می دهد اندیشه و فعالیت خوارج، موجب پیدایش نوعی گسست بین مردم و نظام خلافت اموی شدکه با پشتوانه حمایت های توده ای خوارج توانستند دست کم برای مدت دو دهه در برابر لشکرکشی پی درپی عاملان خلافت اموی مقاومت کنند و با پیوستن به قیام های دیگر، به عاملی خطرناک برای فروپاشی قداست خلافت اموی تبدیل شوند.