محمد بهرامی اصل

شوکت بخارایی یکی از شاعران مطرح اوایل قرن دوازدهم هجری شمسی و اواخر دوره صفوی و سبک هندی است. کلیات اشعار او تنها یک بار چاپ و منتشر شده است؛ دکتر سیروس شمیسا با استفاده از دو نسخه خطی، آن را تصحیح و چاپ کرد. در این مقاله به نقد توصیفی تحلیلی تصحیح شمیسا از دیوان شوکت بخارایی پرداخته می شود و با ذکر کاستی های آن، ضرورت تصحیح دوباره آن به اثبات می رسد. استفاده از نسخه های محدود با توجه به نداشتن اطلاع از نسخه های موجود در داخل و خارج از کشور و اقدام به تصحیح بدون داشتن تمرکز و علاقه باطنی به این کار باعث شده است تصحیح منظور کاستی هایی داشته باشد. برپایه اظهار خود مصحح محترم و استفاده از دو نسخه و داشتن تفکر احیا و نجات از فنای اثری با رونویسی و سپردن آن به چاپخانه، نسخه ای فراهم آمده که غلط های بسیاری در آن راه یافته است و ازسویی تصحیح یادشده به دلیل استفاده نکردن از نسخ خطی موجود دیگر، صورت علمی و انتقادی نیز ندارد؛ همچنین فهرست کتاب مختصر و اثر بدون تعلیقات است. بنابر دلایل یادشده، به تصحیح دوباره دیوان اهتمام ورزیدیم. برای این تصحیح از شش نسخه خطیِ جدیدِ معتبرِ منتخب از 30 نسخه خطیِ در دسترس استفاده شد. اشکالات موجود در تصحیح پیشین را که 360 مورد آن را یادداشت کرده بودیم با انتخاب شیوه تصحیح بینابین زدودیم و نسخه ای کامل تر از آن و دیگر نسخه های در دسترس ارائه کردیم که مشتمل بر هفتاد و هفت غزل، یک قطعه، پنج رباعی و صد و پنجاه و شش تک بیتی اضافی است.