ایوب مرادخانی

پایداری انرژی در چارچوب توسعه پایدار محقق می شود. دستیابی به اهداف سیاست پایدار انرژی، یعنی تأمین امنیت، حفاظت محیط زیست و رشد اقتصادی، درگرو بهبود بهره وری انرژی است. در این راستا، پژوهش حاضر با توجه به سهم عمده مصرف انرژی در ایران توسط ساختمان های مسکونی، باهدف شناسایی و مقایسه تطبیقی جداره های خارجی متداول مسکن شهری، در قالب روشی بهره گرفته از چرخه حیات ساختمان در پی ارزیابی انرژی نهفته و آلاینده های زیست محیطی در دوره تولید و همچنین انرژی مصرفی دوره بهره برداری است. با توجه به رویکرد تحلیلی-توصیفی پژوهش، پس از تشریح مبانی مرتبط، نخست با روش دلفی و تحلیل سلسه مراتبی AHP فازی به شناسایی و پهنه بندی میزان فراوانی جداره های خارجی متداول مسکن در مناطق سه گانه شهر سنندج اقدام شد. سپس به سنجش مصرف انرژی نهفته دوره تولید با داده های موجود و انرژی دوره بهره برداری با استفاده از مدل-سازی و شبیه سازی یک بلوک شهری در نرم افزار Design Builder با توجه به متغیرهای مربوطه مبادرت ورزیده شد. تفسیر یافته ها با استفاده از نرم افزار SPSS و تحلیل آماری ANOVA و همچنین آزمون Duncan برای مقایسه طبقه بندی ها، حاکی از رابطه معنی دار در سطوح انرژی نهفته دوره تولید و بهره برداری بین جداره ها و گستره آن در مناطق سه گانه شهر سنندج است. سهم بسیار پایین انرژی اولیه دوره نهفته در برابر دوره بهره برداری در مقایسه سه منطقه شهری به ترتیب 01/2، 87/1 و 86/1 سال از دوره حیات ساختمان است. نتایج پژوهش، وضعیت نامطلوب و الزام برنامه ریزی در سطح مدیرت شهری در خصوص کاربست جداره های خارجی مسکن مناطق سه گانه شهر سنندج را تأکید می کند.

با توجه به اهمیت کارآیی انرژی در توسعه پایدار محله ای به مثابه یکی از معیارهای توسعه پایدار به لحاظ زیست محیطی و بوم شناختی این مقاله با هدف شناسایی و مقایسه تطبیقی شاخص های مؤثر بر کارآمدی مسکن و بافت شهری به لحاظ بهبود وضعیت بهره وری مصرف انرژی، بر اساس مقیاسی میانی تحت عنوان(محله) انجام شد. در این راستا در چارچوب روش تحقیق تحلیلی- توصیفی، نخست با مطالعات اسنادی به استخراج شاخص های مؤثر بر مصرف انرژی ساختمان ها با توجه به مقیاس محله و سپس به ریخت شناسی و کدبندی الگوهای مسکن و بافت شهر سنندج بر اساس شاخص های منتخب مدل مفهومی پژوهش پرداخته شد. سپس به مدل سازی و شبیه سازی مصرف انرژی کل (گرمایش، سرمایش و روشنایی) توسط نرم افزار Design Builder مبادرت ورزیده شد. تفسیر نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS و تحلیل واریانس چند متغیری و همچنین طبقه بندی Duncan حاکی از آن است که بین الگوهای غالب قرارگیری توده ساختمان، الگوی شبکه معابر و جهت گیری استقرار آن ها در مجموع ۷۲ مدل بر اساس تقسیم بندی بافت قدیمی، میانی و جدید محلات شهر سنندج از منظر انرژی مصرفی کل رابطه معنی داری وجود دارد. لذا کارآمدترین و ناکارآمدترین الگوی شناسایی شده به ترتیب به مدل های B5F3O1 و B4F2O2 اختصاص یافته است. الگوی توده های فشرده ساختمانی با اشتراک حداکثری جبهه ها در ارتباط با بلوک شهری، فضای باز میانی بلوک و جهت استقرار شرقی- غربی از لحاظ بهره وری انرژی متعلق به بافت های جدید و میانی، مطلوب شناخته شد. رویکرد مورد استفاده این پژوهش، در روند طراحی مجموعه های ساختمانی در مقیاس محله و برنامه ریزی های آتی شهری برای بهبود بهره وری انرژی و کاهش پیامدهای زیست محیطی در مناطق شهری کاربرد دارد.