مورخان و جغرافی نگاران مسلمان درباره سرزمین هایی که سپاهیان اسلام بدانها دست یافتند، گزارش های ارزش مندی عرضه کرده اند. ارّان و ارمینیه از سرزمین هایی به شمار می روند که فتح آنها اندکی پس از فتح آذربایجان (کمابیش 19 20 ق) اواخر خلافت خلیفه دوم صورت گرفت. البته گزارش مورخان درباره این منطقه بسیار گوناگون است؛ چنان که به سادگی و در دید نخست نمی توان به نتیجه دقیقی در این باره دست یافت. این مقاله در بردارنده گزارش مورخان مسلمان از این منطقه است که به علت تفاوت و اختلاف آشکار آنها با یک دیگر، تک تک گزارش ها کامل آمده و متن آنها با یک دیگر مقایسه و تفاوت آنها با یک دیگر بررسی شده است.