ارسلان زینلی

روند فزاینده داد و ستدهای بازرگانی ایران عصر صفوی و سودآوری بالای آن سبب شد تا بازرگانان و سوداگرانی از اقوام و ملل گوناگون از جمله مسلمان، ارمنی، هندی، یهودی، کمپانی های هند شرقی و ... وارد فرایند تجاری حکومت صفویان شوند و نقش فعالی را در این چرخه ایفا کنند؛ اما در میان همه این دول، اقوام و اقلیت ها، بیش ترین نقش را ارامنه مسیحی داشتند. هدف پژوهش حاضر، تحقیق پیرامون تجار و بازرگانان ارمنی عصر صفوی می باشد. سؤال اصلی این است که تاجران ارمنی عهد صفوی در کدام کشورها و به تجارت چه نوع کالاهایی می پرداختند؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که ارامنه در تجارت داخلی و خارجی فعالیت می کردند؛ آن ها در کشورهای آسیایی و اروپایی نیز به تجارت انواع کالاها مشغول بودند. روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع تاریخی، تطبیقی و توصیفی بوده و روش انجام کار به صورت کتابخانه ای و نحوه جمع آوری اطلاعات به شیوه فیش برداری است. یافته های اصلی این پژوهش نشان می دهد که ارامنه بازرگانانی فعال و با بصیرت بودند که در تجارت داخلی و خارجی نقش مهمی داشتند و در دول عثمانی، هند، روسیه، هلند، انگلیس و ... به تجارت انواع کالاها به ویژه تجارت منسوجات مشغول بودند.

تشکیل حکومت صفوی در آغاز قرن 10 ق/ 16 م نقطه عطفی در تاریخ ایران به شمار می آید؛ برپایی حکومتی متمرکز و احیای قدرتی واحد پس از سال ها حکومت ملوک الطوایفی و رسمیت بخشیدن به مذهب تشیع، سبب تثبیت قدرت، امنیت راه ها و رونق گرفتن تجارت گردید؛ تجارت داخلی و خارجی به ویژه تجارت منسوجات در این دوره یکی از مسائل مهم حکومتی بود که پادشاهان صفوی در رابطه با آن فعالیت می کردند. هدف پژوهش حاضر، بررسی تجارت به ویژه تجارت منسوجات در عصر صفوی با دول عثمانی، هند و روسیه می باشد. سؤال اصلی این است که عوامل شکوفایی و رونق تجارت با کشورهای مذکور در دوره صفویه چه بوده، و چه منسوجاتی از کشور صادر و چه نوع پارچه هایی وارد می شد؟ فرضیه اصلی در پاسخ به سؤال مورد نظر این است که تشکیل حکومت صفوی باعث ثبات سیاسی گردید و حمایت شاهان صفوی از تجارت به ویژه تجارت منسوجات و کیفییت بالای محصولات نساجی ایران در این دوره باعث بالا رفتن بهره-وری فعالیت های اقتصادی و تجارت خارجی به ویژه تجارت پارچه گردید. یافته های اصلی این پژوهش نشان می دهد که تشکیل دولت صفوی باعث اتحاد سیاسی کشور، امنیت راه ها، رونق تجارت و بازرگانی شد؛ و حمایت شاهان صفوی از تجارت باعث رشد و شکوفایی تجارت خارجی به ویژه تجارت منسوجات و رونق اقتصادی چشم گیری در کشور شد.