مریم شفیعیان

متن اوستایی زامیاد یشت از دو بخش تشکیل شده است. بخش نخست این یشت به معرفی کوه های اساطیری اختصاص دارد، درحالی که بخش دوم و مفصل تر آن در خصوص ستایش فرّ است و به کیان یسن مشهور است. تحلیل های متنی و زبان شناختی نشان می دهد که در ابتدا هر کدام از این دو بخش از یکدیگر مستقل بوده اند. چه توضیحی برای ادغام دو بخش جغرافیای اساطیری و سیاسی را در یک قالب واحد وجود دارد؟ مقاله پیش رو با این پیش فرض که فرّ کیانی ارتباطی مهم با جغرافیا دارد، نشان می دهد که در نظر تدوین کنندگان متأخر متن، اندیشه سیاسی ایرانی که در قالب اسطوره و حماسه بیان شده بود، با جغرافیای اساطیری ایرانی پیوستگی داشت. از این رو، بندهایی از زامیاد یشت که توصیف کننده یکی از جلوه های مقدس زمین یعنی کوه ها است، به عنوان مقدمه ای برای کیان یسن درنظر گرفته شده اند. تحلیل های بیشتر نشان می دهد که طبق باورهای تحول یافته زردشتیان، سرزمین سیستان تجلی گاه پیوند این دو مفهوم بوده است. بنابراین دخل و تصرف در متن زامیاد یشت بایستی در سیستان رخ داده باشد.