محمدجواد ساعی

همزمان با افزایش پژوهش های داخلی در زمینه حسابرسی طی دهه اخیر، حوزه های مطالعه مختص به آن نیز متنوع شده است. نوع شناسی تحقیقات علمی ضروری به نظر می رسد؛ زیرا ضمن سازماندهی دانش در زمینه ای خاص، برای درک روابط بین موضوعات تحقیق و شناخت تکامل موضوعات طی زمان، مفید است. هدف مقاله حاضر، بررسی تحلیل محتوای تحقیقات علمی پژوهشی حسابرسی طی دو دهه اخیر است. بر این اساس، با بهره مندی از طبقه بندی شانزده گانه لسج و وچلر (2012)، 118 مقاله از 16 مجله علمی پژوهشی طی سال های 91-1378 تجزیه وتحلیل محتوایی شدند. نتایج حاکی از آن است که در برخی از طبقه ها پژوهشی صورت نگرفته است و تنوع در طبقه های فرعی حوزه های یادشده نیز چشمگیر نیست. به لحاظ تنوع مطالعات، پژوهش لسج و وچلر نسبت به مطالعات داخلی از تنوع بیشتری برخوردار است و دوره 1391- 1388 به لحاظ کارکرد موضوعی، شباهت بسیاری به دوره مدرن اشاره شده در پژوهش لسج و وچلر دارد. عمده پژوهش ها روی نمونه نسبتاً کوچکی اجرا شده اند و روش پژوهش به کاربرده شده از تنوع خاصی برخوردار نیست.

اظهارنظر حسابرس، معمولا به صورت تعدیل شده و تعدیل نشده، وارد مدلهای پژوهش می-شود. اما، ماهیت و آثار بندهای مبانی تعدیل اظهارنظر حسابرس با یکدیگر متفاوت است. هدف این پژوهش، یافتن پاسخ این پرسش است که آیا نتایج درنظر گرفتن ماهیت بندهای پیش از اظهارنظر حسابرس در مدلهای پژوهش، با نتایج درنظر گرفتن اظهارنظر به تنهایی، متفاوت است؟ بدین منظور، رابطه بین مدیریت سود و اظهارنظر حسابرس و رابطه بین مدیریت سود و بندهای مبانی تعدیل اظهارنظر به تفکیک ماهیت با بکارگیری اطلاعات 142 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای سالهای 1387 تا 1393 و با استفاده از مدلهای پنل و پواسن تعمیم یافته آزمون شد. نتایج نشان داد که رابطه بین مدیریت سود و نوع اظهارنظر حسابرس، تنها در یکی از پنج مدل مدیریت سود معنادار است اما رابطه بین مدیریت سود و تعداد بندهای تحریف بااهمیت، محدودیت بااهمیت و ابهام فراگیر، به ترتیب در چهار، دو و یک مدل از پنج مدل مدیریت سود، معنادار است.

هدف این مقاله بررسی تاثیر دانش مالی مدیرعامل بر روی مدیریت سود و بررسی تفاوت مدیریت سود در شرکت های دارای مدیرعامل با دانش مالی و سایر شرکتها است. جهت انجام این پژوهش مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی اختیاری و مدیریت سود واقعی به صورت جداگانه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (130 شرکت) پرداخته شد. نوع مدرک تحصیلی بعنوان معیاری جهت اندازه گیری دانش مالی مدیرعامل در نظر گرفته شده است. جهت تحلیل داده های پژوهش، از مدل های رگرسیونی چند متغیره ترکیبی/ تلفیقی و همچنین آزمون برابری میانگین استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که دانش مالی مدیرعامل بر روی مدیریت سود شرکت براساس رویدادهای واقعی و اقلام تعهدی اختیاری تاثیر ندارد. از طرف دیگر تفاوت معنی داری بین مدیریت سود مبتنی براقلام تعهدی اختیاری و مبتنی بر رویدادهای واقعی در شرکتهای با مدیرعامل دارای دانش مالی و سایر شرکتها وجود ندارد. The aim of this study is to investigat the impact of CEO’s financial knowledge on earnings management and whether CEO’s with financial knowledge engage in more or less earning management than others.In doing so in 130 companies listed in Thehran Stock Exchange we distinguish between accrual-based earnings management, and real earnings management.Multi-variables pooled/panel regression models and equality of means test are applied. Findings indicate that CEO’s financial knowledge does not affect earnings management. In addition, we find no diference between earning management in companies with CEO’s financial knowledge than those without such experience.   Keywords: CEO’s Financial Knowledge, Accrual-based Earnings Management, Real Earnings Management.