مجید علیجان نوده پشنگی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های اثربخشی رهبری آموزش و یادگیری در کلاس های درس مدارس متوسطه صورت گرفت. در انجام پژوهش رویکرد کیفی از نوع پدیدارشناسی استفاده شده که از نظر هدف، کاربردی است. در گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته چندگانه (16 مدیر، 15 معلم، 8 استاد، 7 گروه دانش آموزی و مشاهده 8 تدریس منتخب) استفاده شد. مصاحبه ها با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. برای تحلیل این اطلاعات، از روش تحلیل محتوای استقرایی با کدگذاری در سه سطح باز، محوری و گزینشی و با استفاده از نرم افزار مکس کیو دی آ استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل مصاحبه ها نشان دهنده 9 مقوله (بعد) کلی برای اثربخشی رهبری آموزش و یادگیری بود. بعد ارائه آموزش شامل 22 مؤلفه، مدیریت کلاس درس 8، برنامه ریزی و آمادگی 7، جوّ کلاس درس 9، نظارت، ارزیابی و پیگیری 8، همکاری، ارتباطات و پیشرفت حرفه ای 6، ویژگی های فردی معلم 13، مشارکت و تعامل دانش آموزان 13 و تفاوت های فردی 5 مؤلفه بود. نتایج این پژوهش معیارهایی برای اثربخشی معلم در کلاس درس به عنوان رهبر آموزش و یادگیری مشخص کرد که معلمان با تمرکز بر این ابعاد و مؤلفه های آن می توانند به طور مداوم به سنجش و توسعه دانش ها و مهارت های خود بپردازند؛ همچنین این ابعاد بایستی مورد توجه مدیران، ناظران و راهنمایان آموزشی و مسئولان و برنامه ریزان قرار گیرد.

این مطالعه با هدف بررسی مدل ساختاری و روابط علّی بین سبک رهبری، بدبینی سازمانی و جهت گیری نسبت به تغییر انجام شده است. جامعه آماری پژوهش 460 نفر از معلمان مقطع ابتدایی شهر گناباد، در سال تحصیلی 94-1393 بودند که از بین آنان 210 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه های «بدبینی سازمانی»، «جهت گیری نسبت به تغییر» و «سبک رهبری» جمع آوری و فرضیه ها با استفاده از ضریب همبستگی و معادلات ساختاری آزمون شد. یافته ها نشان داد که بین بدبینی سازمانی و جهت گیری نسبت به تغییر، همبستگی نسبتاً بالا اما منفی وجود دارد. نتایج مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که بدبینی سازمانی بر جهت گیری معلمان به سمت تغییر اثر منفی دارد؛ اما سبک رهبری بر بدبینی سازمانی و تمایل به تغییر معلمان، اثر معناداری ندارد. مدل علّی طراحی شده در پژوهش براساس الگوی معادلات ساختاری برازش شد. نتایج نشان داد این مدل دارای برازش بسیار خوبی است.