حشمت اله متدین

خیابان پر ز خوبان باد دایم که فرع این جمال آمد کمالش بیان مسئله : تقدم اندیشه بر زبان یا زبان بر اندیشه، همواره از مباحث پر چالش میان اندیشمندان بوده؛ اما تأثیر حتمی این دو بر یکدیگر مورد توافق همگان است. به عبارتی از یک طرف، تمدن های پرمایه، واژه تولید می کنند و از طرف دیگر، واژه ها فرهنگ سازی می کنند. بر همین اساس، شناخت عمیق از واژه های مورد استفاده در زمینه های مختلف علمی از جمله مطالعات شهری منجر به ارتقای نقش آنها در تولید فضا می شود. شهر به مثابه یکی از مهم ترین مظاهر تمدن بشر، از عناصر اولیه ای بهره می برد که «خیابان» در زمره مهم ترین ها آنهاست. در شهرهای ایران «خیابان» با مفهوم امروز، نسبتاً نوظهور است که علی رغم سابقه باستانی واژه، کاربرد نوین آن به دوره معاصر۲ باز می گردد. این پژوهش با مبنا قرار دادن پرسش هستی شناسانه از خیابان درصدد است با بررسی تحلیلی اسناد تاریخی، تحولات مفهومی شکلی خیابان را در تاریخ شهرهای ایران تفسیر و طبقه بندی کند. هدف : مقاله با تبیین و طبقه بندی تحولات خیابان است. روش تحقیق : پژوهش حاضر تحقیقی تاریخی تحلیلی است که اشتراکات و تمایزات کاربرد خیابان در تاریخ ایران بعد از اسلام را طبقه بندی می کند. نتیجه گیری : خیابان در تاریخ ایران، نقشی مفهومی در پدید آمدن شهر بر عهده داشته، اما در دوره معاصر، با کمرنگ شدن بعد معنایی آن، صرفاً به شکل تنزل یافته است.