ملیحه فخارطبسی

هدف: هدف این مقاله تحلیل دیدگاه های مختلف درباره پیشرفت علم و نقدهای وارده بر هر یک و تبیین ضرورت تغییر رویکرد از فعالیت علمی به پیشرفت علمی است. روش شناسی: پژوهش حاضر از حیث ماهیت، نظری فلسفی و از نظر روش قیاسی و استنتاجی است. با استفاده از این روش نظریه ها و آراء صاحب نظران در باب پیشرفت علم واکاوی و توصیف شده و به کمک قیاس نتایجی استنتاج شده است. یافته ها: در باب پیشرفت علم سه رویکرد وجود دارد: رویکرد معرفتی، رویکرد معنایی و رویکرد عملکردی درونی. هر یک از این رویکردها حکایت های متفاوتی از پیشرفت علم عرضه می دارند. در دیدگاه معرفتی یا رویکرد سنتی، پیشرفت علم تجمع یا انباشتی از باورهای علمی واقعی است. بر انباشتگی خطی دانش و ابقاء نظریه های علمی تأکید می شود. در رویکرد معنایی، رئالیست ها توفیق علم را حاصل صدق تقریبی، صدق نمایی، ارجاع عبارات اصیل یا ترکیبی از این امور می دانند و بر ایده همگرایی، انباشتگی و انطباق در علم پای می فشارند. رویکرد عملکردی درون گرا و مسئله محور است و پیشرفت علم را حاصل انقلاب های علمی می داند. طرفداران این رویکرد یا پسارئالیست ها، نسبی گرا هستند. این نسبی گرایان متهمند که موضع آنها به نسبی بودن منجر می شود و اعتبار و قدرت روش علمی را برای مبارزه یا مواجهه با باورهای دیگر تضعیف می کند؛ به علاوه به خاطر خصلت سرنگون کننده انقلاب، هیچ انباشت علمی وجود ندارد. در مقابل رئالیست ها که اعتقادی به تغییرات انقلابی در نظریه های علمی ندارند، معتقدند که در اثر به وجود آمدن اصلاح تدریجی نظریه ها، علم رشد می یابد. نتیجه گیری : علیرغم تفاوت در نظریه ها، هر سه رویکرد پیشرفت علم را پیشرفت شناختی می دانند، نه تولید نوشتارگان یا تولید اطلاعات علمی (کتاب، مقاله). حرکت در مسیر علم باید شکوفایی ابعاد مختلف توسعه را فراهم آورد. پیشنهاد پژوهش آن است که مفهوم پیشرفت علم یا پیشرفت شناخت در قالب «اصل کانتی اشاعه سؤال» قابل توجیه است.

مقدمه: پژوهش حاضر، با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر اشتیاق به بازگشت به کتابخانه، از دید مراجعان کودک و نوجوان کتابخانه های عمومی شهر مشهد انجام شده است. روش : این پژوهش با روش پیمایشی انجام شود. جامعه پژوهش تمامی مراجعان کودک و نوجوانان ۷-۱۸ ساله بود که در مدت یک ماه به کتابخانه های عمومی شهر مشهد مراجعه می کردند. نمونه شامل ۸۰ نفر از این کودکان و نوجوانان است که به شیوه نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای انتخاب شد. داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از آزمون های دوجمله ای، فریدمن، من ویتینی و کروسکال والیس تحلیل شد. یافته ها: مهمترین عوامل اشتیاق به بازگشت به کتابخانه در گروه هدف، به ترتیب اولویت عبارت اند از: رفتار کتابدار، استفاده از سالن مطالعه، انگیزه های درونی، تأثیر گذاری محیط و امکانات رفاهی و منابع اطلاعاتی. دیدگاه دختران و پسران درباره دو عامل «تأثیر گذاری محیط و امکانات رفاهی» و «انگیزه های درونی» به طور چشم گیری متفاوت است، به طوری که دختران این دو عامل را مؤثرتر می دانند. نتایج آزمون کروسکال والیس نشان داد گروه های سنی بالاتر نسبت به گروه های سنی پایین تر، عامل «استفاده از سالن مطالعه» را مؤثرتر می دانند. بحث و نتیجه گیری: در یک جمع بندی کلی می توان گفت که اشتیاق به بازگشت مراجعان کودک و نوجوان به کتابخانه، تابع یک مجموعه از عوامل است. نتایج این پژوهش می تواند در سیاست گذاری های کلان کتابخانه های عمومی، کتابخانه های آموزشگاهی و در کل، هر نوع کتابخانه ای که به قشر کودک و نوجوان خدمات می دهد، مفید واقع شود.