مریم دهبندی

جستار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی ویژگی های فرمی و روند محتوای اجتماعی در شعر سیمین بهبهانی پرداخته است. یافته ها حاکی از آن است که در نخستین سروده های سیمین بهبهانی، جلوه ها و پدیده های زندگی امروز، حضور کمتر دارند و بیشتر به گونه ای سطحی، خام و سنتی بیان شده اند، اما در مجموعه های آخر او اشعاری پخته با ساختاری استوار، جلوه های گوناگون دنیای امروز را می تابند. دو عامل مهم فقر و سرخوردگی عاطفی که ریشة بسیاری از معضلات اجتماعی است، از مفاهیم اصلی نخستین سروده های سیمین بهبهانی بود. البته در اوایل دورة شاعری، او نیز هم چون بیشتر شاعران رمانتیک، بیشتر آه و ناله سر می دهد و به مرحلة تحلیل و ارائة راه حل نمی رسد. در مجموعه های بعد، در بیشتر سروده ها عاطفة شعر عمق و گسترش یافته و شعر در دایرة لحظه ای خاص محدود نمانده است و برداشت از کل شعر منحصر به زمان و مکان خاصی نمی شود. از این رو شاعر، ضمن فاصله گرفتن تدریجی از غزل گذشته، سعی کرده تا به نوآوری هایی دست یابد. از دهة شصت به بعد است که بسیاری از ضوابط مرسوم غزل در شعر سیمین شکسته می شود و حیاتی تازه می یابد. او در این دوره، جهان معاصر خود را با همة ویژگی هایش، با زبانی امروزین به شعر می کشد و با مخاطبان خود به سادگی پیوند می خورد. به طور کلی سیمین بهبهانی هم به لحاظ «چه گفتن» و هم به لحاظ «چگونه گفتن» شاعر موفقی است. در نخستین مواجهه با اشعارش، کاربرد اوزان تازه و بی سابقه و تنوع و تعداد اوزان عروضی چشم گیر است. او با نوآوری در اوزان شعری خود حال و هوا و طراوتی خاص به اشعارش بخشیده و با پرداختن به مفاهیم و مضامین روز در قالب اوزان تازه شیوه ای جدید و ناآزموده را در شعر پارسی پدید آورده است.