عارف صابری

یکی از روش های ارزیابی و تفسیر اشکال فرسایشی و ژئومورفولوژیکی تحت تأثیر پارامترهای اقلیمی، مدل لویس پلتیر است. این مدل کاربرد زیادی در علم زمین شناسی و ژئومورفولوژی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی هوازدگی سنگ ها در جنوب غرب استان آذربایجان غربی با شرایط کوهستانی با استفاده از مدل لویس پلتیر انجام شده است. منطقه مورد مطالعه از بخش های کوهپایه، دشت و کوهستانی تشکیل شده است. کمترین ارتفاع این منطقه در کلاس کمتر از 1570-1250 قرار دارد. بخش کوهستانی نیز با ارتفاع بیش از 3576 متر مرتفع ترین بخش منطقه را تشکیل می دهد. کلاس های شیب تهیه شده برای منطقه نشان داد که طبقه شیب 10-0 درصد با 29.57 درصد بیشتر منطقه را شامل می شود. نقشه هم دما و هم بارش نیز با روش زمین آماری عکس فاصله وزنی ( IDW ) در محیط GIS تهیه گردید. درنهایت مقادیر دما و بارش با استفاده از نمودار و جداول تعیین، و وضعیت خشکی و رطوبت منطقه ی جنوب غرب استان آذربایجان غربی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که طبقه بارشی 477-407 میلی متر و دمای 17-15 درجه سانتیگراد با توجه به نقشه هم باران و هم دما مساحت بیشتری را در دامنه شمالی دارند. با توجه به مقادیر دما و بارش و نمودار تقسیم بندی پلتیر محدوده مورد نظر دارای وضعیت هوازدگی کم است و براساس شرایط مرفولوژیکی در وضعیت نیمه خشک واقع شده است. بنابراین با درنظر گرفتن نتایج به دست آمده می توان گفت که هوازدگی مکانیکی عاملی برای تخریب سنگ ها در منطقه مورد مطالعه است. برای این منظور نقشه شدت هوازدگی منطقه براساس پارامترهای اقلیمی وزن دهی شد و سه نوع هوازدگی مکانیکی با شدت های ضعیف، متوسط و شدید به ترتیب 1، 2 و 3 به دست آمد. 

بارندگی یکی از مهمترین اجزای چرخه آب بوده و به عنوان یکی از مهمترین مولفه های ورودی به چرخه های هیدرولوژیکی بشمار می رود که در سنجش خصوصیات اقلیمی هر منطقه، نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. در این پژوهش برای پیش بینی بارندگی سالانه ایستگاه های سینوپتیک مهاباد، ارومیه و ماکو در استان آذربایجان غربی در دوره آماری 92-1363، از سری زمانی آریما استفاده شد. برای بررسی ایستایی مدل توابع خودهمبستگی (ADF) و خودهمبستگی جزیی (PACF) بکار رفت و با روش تفاضل گیری داده های ناایستا به داده ایستا تبدیل شدند. با ایستا کردن داده ها از مدل های تصادفی برای پیش بینی میانگین بارندگی سالانه استفاده گردید. با در نظر گرفتن معیارهای ارزیابی مدل شامل آماره T، P-VALUE کمتر از 05/0 و معیار اطلاعات بیزی (BIC), مدل(1,0,0) ARIMA، مدل(0,1,1) ARIMA و مدل(0,1,1) ARIMA به ترتیب در ایستگاه های ارومیه، ماکو و مهاباد به عنوان مدلی مناسب جهت پیش بینی بارندگی سالانه تعیین و بارش به مدت سه سال (95-1392) پیش بینی شد. نتایج نشان دهنده افزایش بارش است که براساس آمار بارندگی موجود در سال های مربوطه، نتایج مدل برازش یافته قابل قبول است.