سلمان قادری

هدف: پزشکی شدن جامعه به معنای نفوذ و گسترش گفتمان پزشکی به موضوعات و قلمروهایی از اجتماع است که پیش از این در اختیار گفتمان های دیگر و گونه های مختلفی از دانش بود. یکی از این موضوعات سوءمصرف مواد است. اعتیاد به مواد به عنوان یک پدیده چندبعدی اجتماعی، به تدریج از حوزه اجتماعی خارج شده و تحت سیطره گفتمان پزشکی قرار گرفت. این پژوهش می کوشد تا از یک سو، مهمترین مصادیق پزشکی شدن اعتیاد و از سوی دیگر، زمینه های اجتماعی که مولد این وضعیت بوده را شناسایی کند. روش : روش تحقیق به کار رفته کیفی و از نوع تحلیل مضمون بوده و نمونه با روش نمونه گیری هدفمند، از نوع حداکثر تنوع، انتخاب شده و با ابزار مصاحبه به گردآوری داده های لازم پرداخته شد. نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. تحلیل مضامین مصاحبه ها از طریق کدگذاری سه مرحله استراوس و کوربین (کدگذاری باز، محوری و گزینشی) انجام شد. یافته ها : نتایج نشان داد «پزشکی مداری» هسته مرکزی مصادیق پزشکی شدن اعتیاد است که دارای سه مقوله اصلی «بیمارانگاری اعتیاد»، «دارو درمانی» و «درمان پزشکی محور» است. همچنین هسته مرکزی زمینه های پزشکی شدن اعتیاد عبارت است از «پزشکی شدن جامعه» که دارای مقولات اصلی «تجاری سازی درمان»، «فرهنگ بیمارانگاری اعتیاد» و «پزشکی سالاری» است. نتیجه گیری : می توان اینگونه استدلال کرد که پزشکی به مثابه گفتمان مسلط در جامعه امروز ایران، بیشتر حوزه ها را تحت تاثیر قرار داده و عمده ی مسائل و موضوعات اجتماعی از جمله اعتیاد از نظرگاه تحلیل اجتماعی خارج شده و به قلمرو پزشکی و سایر علوم فردمحور منتقل شده اند.

طی سال های اخیر روش های درمان دارویی و غیر دارویی برای درمان وابستگی به مواد اعتیاد آور گسترش یافته است. یکی از این روش ها درمان دارویی با شربت تنطور اپیوم می باشد که ابتدا توسط کنگره ی 60 در کشور مورد استفاده قرار گرفت. لذا با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به بررسی موفقیت درمان کنگره ی 60 می پردازیم . هدف از انجام این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر درمان موفق و اثر بخشی شربت تنطور اپیوم و درمان غیر دارویی در کنگره ی 60 در درمان بیماران وابسته به مواد اعتیادآور است. روش تحقیق:روش این تحقیق پیمایش بوده است. روش نمونه گیری تصادفی نامتناسب با حجم می باشد.جامعه ی آماری این تحقیق بیماران تحت درمان کنگره ی 60 در شهر تهران در سال 1393 است. حجم نمونه 200 نفر بوده است. تکنیک جمع آوری اطلاعاتمصاحبه ی فردی و گروهی با بیماران تحت درمان و انجام آزمایشات بالینی می باشد.یافته ها: بر اساس یافته های این تحقیق عواملی نظیر ترکیب درمان دارویی و غیر دارویی ، تدریجی بودن فرایند درمان، حضور افراد همدرد، تاکید بر خانواده و جهان بینی، حضور راهنما و پیگیری درمان، حضور اعضای خانواده در فرایند درمان، شرکت منظم در جلسات درمان، تمایل به شرکت در برنامه های درمانی و مصرف منظم داروی درمانی از عوامل موثر در موفقیت کنگره ی 60 بوده است. در حالیکه اکثر جمعیت گروه نمونه دارای سوابق متعدد درمان دارویی و غیر دارویی بوده اند اما رضایت آن ها از درمان کنگره ی 60 بیشتر از روش های قبلی می باشد. میزان رضایت بیماران از کنگره ی 60( به میزان 91.1 درصد ) بوده است.علاوه بر این نتایج بالینی درمان بیماران در حال بهبودی نشان داد که 83 درصد از آن ها تا قبل از 21 روز و 64 درصد قبل از شش ماه هیچ گونه مواد اعتیادآوری مصرف نکرده اند. لذا می توان نتیجه گرفت ترکیب درمان دارویی با روش غیر دارویی ( تاکید بر جهان بینی) در درمان بیماران سوء مصرف کننده ی مواد موثر بوده است. نتیجه گیری:نتایج این پژوهش بر اثربخشی ترکیب درمان دارویی با شربت تنطور اپیوم و درمان غیر دارویی با تاکید بر تغییر جهان بینی بیماران وابسته به مواد تاکید دارد.