محمد محلاتی راینی

هدف این مقاله ارائه مدلی برای بررسی اثر تراکم در خروجی های نامطلوب بر عملکرد و کارایی مؤسسات است. اندازه گیری تراکم برای ارزیابی عملکرد و تخصیص مناسب منابع، اهمیت ویژه ای داشته و تعیین آن با استفاده از تحلیل پوششی داده ها مورد توجه محققان بوده است؛ زیرا تراکم موجب کاهش کارایی می شود. از دیدگاه مدیریت، هرگاه افزایش یک یا چند ورودی موجب کاهش یک یا چند خروجی گردد؛ به طوری که سایر ورودی و خروجی ها بدون تغییر باشند، تراکم رخ می دهد یا بالعکس. اگرچه درحضور خروجی های مطلوب و نامطلوب، تعریف تراکم متفاوت خواهد بود؛ زیرا همواره افزایش خروجی های مطلوب و کاهش خروجی های نامطلوب مدّنظر است. بنابراین، در این موارد نمی توان تعاریف و تئوری های متداول تراکم را مستقیما برای اندازه گیری تراکم استفاده نمود. مطالعاتی که تاکنون انجام شده ، عموما به خروجی های مطلوب پرداخته اند، درحالی که خروجی مطلوب و نامطلوب همواره به صورت همزمان در مؤسسات تولیدی و خدماتی وجود دارند. دراین مطالعه، روش جدیدی برای اندازه گیری تراکم با درنظرگرفتن خروجی های نامطلوب پیشنهاد شده، سپس این روش برای تحلیل اثر تراکم در خروجی های نامطلوب و ورودی ها بر عملکرد دانشکده های دانشگاه به کار برده شده است. نتایج نشان می دهد تمامی دانشکده های ناکارا دارای تراکم در خروجی نامطلوب هستند. همچنین، تراکم درخروجی های نامطلوب بیشترین همبستگی را با کارایی دارد.