احسان تقوایی

از آغاز تبدیل شوروی به 15 جمهوری مستقل، فدراسیون روسیه در پی ایجاد ترتیبات و ساختارهایی در جهت همگرایی جمهوری های بازمانده از اتحاد شوروی و نیز به تدریج تثبیت نقش برتر خود در آنها بوده است. سازمان پیمان امنیت جمعی یکی از این ترتیبات است که برنامه امنیت منطقه ای را در دستور کار خود قرار داده است. سؤال اصلی این نوشتار این است که روسیه در چارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی، تا چه اندازه توانسته است هویت امنیتی مشترکی را در میان کشورهای عضو به وجود آورد؟ در پاسخ به این سؤال می توان این فرضیه را مطرح کرد که هدف اصلی روسیه، استقرار نظامی در اوراسیای مرکزی با استفاده از ابزاری به نام این سازمان است. این کشور تلاش می کند از این راه به وابسته ساختن کشورهای منطقه به خود ادامه دهد. در پاسخ به این پرسش که آیا کرملین پس از گذشت دو دهه به هدف خود رسیده است، نظرهای مختلفی وجود دارد. همین که این سازمان در سال های اخیر به ابزار پشتیبانی از جهت گیری های روسیه تبدیل شده و مسکو توانسته است به این بهانه در کشورهایی مانند قرقیزستان و تاجیکستان حضور نظامی خود را ادامه دهد، موفقیتی برای روسیه به شمار می آید. این سازمان توانسته است به عنوان یک پلیس محلی در پیشبرد سیاست های روسیه تأثیرگذار باشد.