حامد مهاجرپور

استفاده از زبان استعاره شیوه جدید در ادبیات ژئوپلیتیک است. با مطالعه گفتمان های ژئوپلیتیک، متون صاحب نظران و دکترین رهبران قدرت های بزرگ می توان نمونه هایی از به ​کارگیری زبان استعاره برای نمایش جایگاه ژئوپلیتیک ایران را مشاهده نمود. در این مطالعات جایگاه ژئوپلیتیک ایران به سه شکل به تصویر کشیده شده: ایران به عنوان یک کشور استثنایی، ایران به عنوان مرکز، و ایران به عنوان پل. در حوزه انرژی کاربرد همین استعارات را شاهد هستیم که استعاره ایران به عنوان قطب انرژی(است یا می تواند باشد) مهم ترین استعاره محسوب می شود. با بررسی استعاره های فوق، می توان فهم بهتری از جایگاه ایران در ژئوپلیتیک(انرژی) جهان کسب نمود که در نتیجه در طرح​ریزی سیاست ها و بهره برداری جهت تأمین منافع ملی مورد ملاحظه قرار داد.

این مقاله به دنبال فهم جایگاه منابع انرژی در تحلیل سیاست خارجی در نظریه های مختلف واقع گرایی است. یافته های تحقیق موجود نشان می دهد که نظریه های مختلف واقع گرایی نقطه شروع تحلیلی مناسبی برای مطا لعه اهمیت منابع انرژی در سیاست خارجی به حساب می آیند به دلیل آنکه اهمیت استراتژیک منابع انرژی را ناچیز نشمرده و تنها به دولت مردان به عنوان بازیگران دارای اهداف اقتصادی صرف نمی نگرند. واقع گرایی به منابع انرژی به عنوان یکی از عناصر قدرت می نگرد و به همین ع لت جایگاه ویژه ای را برای آن در شکل دهی به رفتار دولت ها قائل است. البته در بین شاخه های مختلف واقع گرایی،واقع گرایی نئوکلاسیک به دلیل توجه همزمان به متغیرهای سطح سیستم و سطح داخلی، تبیین دقیق تری از چگونگی اثرگذاری منابع انرژی بر رفتار سیاست خارجی ارائه می دهد.

: بازار جهانی گاز طی دهه گذشته با تحولات بزرگی مواجه شده که ناشی از پیشرفت فناوری حفاری افقی و شکاف هیدرولیک است. این اتفاق که به دنبال خود توسعه منابع گاز نامتعارف و به ویژه گاز رسی را به همراه داشته، موجب کاهش قیمت های گاز در بازار آمریکای شمالی و احساس عدم نیاز در آینده نسبت به واردات گاز طبیعی مایع شده در آمریکا شده است. ظرفیت استفاده از این منابع در مناطق دیگر به ویژه اروپا، گمانه زنی ها درباره پیامدهای بهره برداری از گاز رسی بر امنیت انرژی اتحادیه اروپا را سبب شده است. از آنجا که سیاست گذاری انرژی در این اتحادیه بر اساس سه ملاحظه امنیت عرضه، رقابت پذیری و پایداری انرژی انجام می پذیرد، توسعه گاز رسی موجب کاهش وابستگی به واردات گاز از روسیه و کاهش نفوذ آن در اروپا به ویژه اروپای شرقی و مرکزی خواهد شد. همچنین، توسعه گازهای رسی می تواند دستیابی به اهداف ترسیم شده در نقشه راه 2050 انرژی را تسهیل سازد. اما توسعه این منابع با موانعی روبروست که به اثر گذاری آن ماهیت تکوینی، شرطی و تدریجی می بخشد. هدف این مقاله بررسی ابعاد استفاده از گاز رسی بر امنیت انرژی اروپا با استفاده از مطالعات انجام گرقته در کانون های فکری مختلف و بازیگران انرژی اتحادیه اروپاست.