سمانه رضوی زاده

در این مقاله به منظور تعیین سهم عوامل اقلیمی موثر بر رخداد گردوغبار از دادههای مربوط به پارامترهای هواشناسی و شاخص های اقلیمی و برخی از نمایه های تغییر اقلیم استفاده شده است. نمایه های تغییر اقلیم با استفاده از نرم افزارClimPACT در محیط برنامه نویسی R 2.10 محاسبه شدند. در این تحقیق گردوغبارهای داخلی و خارجی از هم تفکیک و سپس به منظورتعیین سهم اهمیت هریک از عوامل در رخداد انها از اجراهای مختلف شبکه عصبی پرسپترون چند لایه استفاده گردید. در این بررسی70 درصد داده ها به عنوان داده ی آموزشی و30 درصد داده ها به عنوان داده ی تست وارد شبکه گردید. جهت ارزیابی دقت توابع مختلف، مجموع مربعات خطای داده های آموزشی، مجموع مربعات خطای داده های تست، خطای نسبی داده های آموزشی، خطای نسبی داده های تست و همچنین ضریب همبستگی بین مقادیر اندازه گیری شده و تخمین زده شده رخداد گردوغبار و عوامل اقلیمی با یکدیگر مقایسه گردید و در نهایت مدلی که کمترین میزان خطا و بیشترین ضریب همبستگی را نشان داد، به عنوان مدل بهینه انتخاب شد. نتایج نشان داد؛ 77 درصد گردوغبارها با منشاء خارج از ایستگاه و 33 درصد با منشاء اطراف ایستگاه ثبت شده است. . عامل متوسط حداقل رطوبت، بارش موثر و فراوانی رخداد باد و دو روز مرطوب متوالی به ترتیب بیشترین سهم اهمیت را در رخداد گردوغبارهای خارجی داشته اند.در رخداد گردوغبارهای داخلی و یا با منشاء اطراف ، متوسط رطوبت وسرعت باد 6 متربرثانیه، خشکسالی SPEIو باد با سرعت 15 متر بر ثانیه به ترتیب اهمیت قرار دارد.

زوال و خشکیدگی بلوط در بیش از40 کشور دنیا و از جمله ایران رخ داده است. عوامل متعددی در خشکیدگی و زوال بلوط نقش داشته اند در بین عوامل طبیعی تغییر اقلیم درهمه کشورها مشترک است اما گردوغبار به عنوان یک عامل کمک کننده به زوال در جنگل های زاگرس که در مجاورت و مسیر عبور جریان های گردوغباری قرار دارد، نقش مهمی ایفا نموده است. در این تحقیق با هدف بررسی رخداد گردوغبار و ردیابی مسیر و منشاء آن در سایت های پایش زوال زاگرس در استان چهارمحال و بختیاری از آمار و داده های هواشناسی نزدیک ترین ایستگاه سینوپتیک به سایت های پایش زوال استفاده شد. کدهای مربوط به رخداد گرد و غبار، از بین 100 کد پدیده (0-99)، استخراج شد و فروانی رخداد گردوغبار با میدان دیدهای افقی مختلف بررسی شد. به منظور شناسایی جهت مسیر ورود گردوغبار از نمودار گلغبار و برای ترسیم گلغبار از نرم افزار WR- PLOT استفاده شد. داده های مربوط به سمت و سرعت باد استخراج و سمت و سرعت باد متناظر با روزهای گردوغباری برای ورود به نرم افزار ترسیم گلغبار استخراج و به فرمت مخصوص این نرم افزار تبدیل شد. به منظور شناسایی وردیابی منابع گردوغبار ورودی به محدوده سایت های پایش زوال از مدل شبیه سازی HYSPLIT استفاده شد. نتایج نشان داد رخداد گردوغبار در سایت های پایش زوال روند افزایشی داشته و مسیر ورود گردوغبار به سایت های زوال از سمت غرب وحنوب غرب و شمال غرب به ترتیب اهمیت بوده است و منطقه مورد مطالعه با توجه به موقعیت قرارگیری و نزدیکی به منابع گردوغبار و قرارگیری در مسیر جریانات جوی ورودی از گردوغیارهای داخل و خارح از کشور متاثر بوده است. ردیابی منشاء ذرات گردوغبار در سه سطح ارتفاعی 1000،500 و 1500 متری نشان داد مهمترین منابع گردوغبار ورودی به منطقه از عراق و عربستان می باشد که با عبور از روی کانون های گردوغبار داخلی در استان خوزستان تقویت شده است. با توجه به اینکه رخداد گردوغبار و مسیر ورود آن می تواند یکی از عوامل کمک کننده به زوال درختان بلوط زاگرس باشد و میزان اثرات آن در دامنه های مختلف، متفاوت است، به تصمیم گیرندگان و برنامه ریزان اکوسیستم جنگلی کمک می کند که درسطح کلان با برنامه های کنترل کانون های داخلی و همکاری های بین المللی با کشورهای همسایه در جهت حفظ و احیاء جنگل گام بردارند.