لیلا پیغامی

مقاله حاضر با هدف دستیابی به الگویی مناسب جهت مداخله در بافت های تاریخی، به مطالعه موردی در زمینه شهر اردبیل پرداخته است. تحقیق حاضر بدلیل تأثیر شناخت تاریخی و کالبدی شهر در ارائه طرح، در بخش های آغازین به بررسی حوادث تاریخی، رشد، گسترش و تحولات شهر در دوران های گوناگون میپردازد. سپس برای معرفی عناصر تأثیرگذار در طراحی بافت کهن به تحلیل ساختار کهن محلات و شناسایی نقاط مهم بافت با توجه به تعاملات اجتماعی ـ فرهنگی مردم پرداخته و در ادامه معرفی طرح، در قالب پیشینه، اهداف، فرایند برنامه ریزی و طراحی انجام گرفته است. دستاوردهای این پروژه، شامل دستیابی به فضایی در خور تعاملات بشری امروز با حفظ استخوانبندی ارزشمند بافت و خلق فضاهای شهری با توجه به بروز جلوه هایی از آداب و سنن اصیل مردم در آنها و ارائه الگوها و ضوابط مشخص طراحی در بافت کهن میباشد. در این پژوهش علاوه بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی سفرنامه ها و نقشه ها، برداشت های میدانی نیز انجام گرفته است که در مقاله ارائه می گردد. مقاله پیش روی درصدد ارائه نمونه ای برای طراحی و مدیریت در بافت های کهن مشابه میباشد.

بهدنبال طرحهایی که در گذشته و نیز اخیراً برای بافت کهن شهرها تصویب شد، طراحی در اطراف و حریم بلافصل آثار هنری، بهخصوص مجموعههای مذهبی موجود در این محدودهها، مدنظر طراحان میراث فرهنگی قرار گرفت و در این راستا طرحهایی ارایه شد، اما به دلیل قرارگیری موضوع طراحی در موقعیت خاص، تجمیع نظر مسئولین و ارگانهای مختلف ذینفع با افت و خیزهای فراوانی روبه رو شد. روند هفت مرحلهای طراحی در اطراف بقعه شیخ صفیالدین از نمونههای بارز و منحصربهفرد این مدعاست که محور اصلی پژوهش است. آنچه در بررسی این روند حاصل میشود چگونگی هماهنگی و توافق مابین طراحان و کارفرمایان طرح است؛ در حقیقت تنها وجود طراحان زبده و ارایه طرحهای منسجم و شایسته یک بنا و اجرایی شدن آن کافی نیست، بلکه کمبود آگاهی سازمانهای ذیربط و مجریان طرح در زمینه ضوابط حریم آثار هنری، و نیز از متدلوژی طراحی و اهداف فرهنگی آنها، منجر به طولانیشدن زمان پذیرش و تصویب طرحها میشود. لذا اهداف این پژوهش، دستیابی به روشهای توانمندسازی فکری و توجیه طرح با توجه به مصالح کارفرما از طریق ارایه گامبهگام و مرحله به مرحله طرحها است که در انتها با توجه به بررسیهای انجام شده، راهبردهایی ارایه خواهد شد. در این مسیر، علاوه بر مطالعات کتابخانهای، اعمال میدانی، بررسی نقشهها و طرحها، انجام گرفته که در مقاله ارایه خواهد شد.