علی نادران

بیان مسئله: آلودگی هوای تهران یکی از چالش های عمده مدیریت شهری است. امرزوه مشکل آلودگی هوا  و تراکم ترافیک درکلانشهر تهران مانند بیشتر شهرهای بزرگ کشورهای جهان بسیار نگران کننده است. در این میان کاربری زمین و حمل و نقل دو بخش عمده هستند که دارای بیشترین سهم در آلودگی محیط زیست می باشند.هدف پژوهش: انگیزه این مقاله، بررسی کارایی کاربری زمین شهری، نحوه توزیع کاربری ها و تأثیر آنها بر حمل و نقل و آلاینده ها است. بدین منظور این سوال مطرح شد که تاثیر کارایی کاربری زمین شهری و توزیع کاربری های شهر تهران بر حمل و نقل و آلودگی هوا در دو دهه اخیر به چه صورت بوده است؟ روش پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی بوده و گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی-کتابخانه ای، داده های شهرداری و تصاویر ماهواره ای انجام شده است. در این تحقیق از تصاویر ماهواره لندست و نرم افزارهای تخصصیENVI53، ArcGIS 10  ،Google Earth Pro وSPSS 24 استفاده شد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش، بیانگر گسترش شهر تهران، از بین رفتن پوشش گیاهی و تبدیل آنها به اراضی ساخته شده است. شهر تهران طی دو دهه گذشته، از نظر مساحت ساخته شده شهر رشد بیشتری نسبت به رشد جمعیت داشته است، که بیانگر ناکارآمدی زمین طی این دوره زمانی است. به عبارتی گسترش شهر بیشتر به سمت حاشیه با تراکم جمعیتی کم بوده است. بررسی همبستگی میان انواع کاربری زمین طی دوره زمانی2016- 2004، حاکی از رشد پراکنده شهر تهران است. در چنین شرایطی ساکنین بیشتر از خودرو شخصی استفاده می کنند که این امر باعث افزایش ازدحام ترافیکی، مصرف بالای سوخت و تشدید آلودگی هوا می شود.

مطالعات صدمه های ناشی از رشد سریع وسایل نقلیه ی شخصی در کلان شهرها، غیر قابل تحمل شده و هر گونه افزایش این وسایل موجب بروز گره های ترافیکی خواهد شد، که خود عامل اصلی تأخیرهای ناشی در تقاطع ها محسوب می شود. به همین دلیل محقق سعی بر آن داشته تا با ارائه پیشنهاداتی در جهت رفع این مشکل اقدام نماید. تحقیق پیش رو از لحاظ هدف کاربردی است و جهت جمع آوری اطلاعات از برداشت میدانی استفاده شده است. ابتدا پس از برداشت متغیرهای تأخیر، حجم و ظرفیت و وارد کردن این مشخصات و پیش فرض های آیین نامه به نرم افزار HCS به محاسبه سطح سرویس پرداخته شد و بعد از آن مقایسه ای اجمالی بین تقاطع ها انجام شد. یافته ها نشان می دهد که در تمامی تقاطع های مورد بررسی در خیابان حکیم نظامی اصفهان، حجم و به تبع آن تأخیر بالایی وجود دارد که نشان دهنده ی سطح سرویس پایین است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که افزایش تأخیر در تقاطع های سطح شهر باعث عملکرد بسیار پایین سیستم حمل و نقلی شده و معابر شهر قفل می شوند و برای رهایی از این مشکل، هماهنگ سازی تقاطع ها روشی بسیار بهینه است.

کاربران راه، اعم از راننده و عابر پیاده، نقش عمده ای در بروز تصادفات دارند. اعمال قوانین و مقررات ترافیکی که شرایط مطلوب عملکرد کاربران راه را بیان می دارد باعث تغییر رفتار کاربران و بهبود وضعیت تردد خواهد شد. شکل گیری نیروی پلیس ترافیک به عنوان بخشی از نیروی انتظامی هر کشور -که مسایل مرتبط با حمل ونقل جاده ای را مورد توجه خاص خود قرار می دهد- بیانگر میزان اهمیت اعمال مقررات ترافیکی در عملکرد صحیح و مناسب رانندگان و ایمنی آنهاست. با عنایت به سطح بسیار بالای میزان و شدت تصادفات جاده ای در کشور و لزوم استفاده از تجربیات کشورهایی که توانسته اند در راه افزایش ایمنی جاده های خود گام بردارند در این مقاله جنبه های مختلف تاثیر اعمال مقررات بر کاهش تصادفات جاده ای در برخی کشورهای اروپایی مورد توجه قرار گرفته است. بررسی ها نشان داده است که به لحاظ نظری، اعمال مقررات می تواند تعداد تصادفات را ده تا پنجاه درصد کاهش دهد. که به این منظور میزان اعمال مقررات باید سه تا پنج برابر شود. بدیهی است هر چه رفتار کاربران جاده ناهنجارتر باشد، اعمال مقررات تاثیر بیشتری بر کاهش تصادفات و افزایش ایمنی تردد خواهد داشت. نکته قابل توجه آنکه اعمال مقررات باید با تبلیغات وسیع و گسترده ای همراه باشد تا همزمان به اصلاح رفتار رانندگان به دلیل حضور و نظارت پلیس، فرهنگ رفتاری آنها نیز به تدریج اصلاح شده و اطاعت از مقررات به یک هنجار اجتماعی تبدیل شود.