زلیخا محمودی

ارزیابی برون داد علمی مراکز تحقیقاتی ضمن تعیین مراکز فعال، می تواند در توزیع عادلانه بودجه و نیروی انسانی مؤثر باشد. هدف این پژوهش ارزیابی برون داد علمی مراکز تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی شیراز از طریق شاخص های ارزیابی برونداد در پایگاه استنادی اسکوپوس است. روش بررسی: این پژوهش کاربردی و به روش توصیفی مقطعی انجام گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات چک لیست می باشد که از طریق مشاهده اطلاعات موردنظر جمع آوری شده است. در این پژوهش مدارک نمایه شده 34 مرکز در پایگاه استنادی اسکوپوس تا پایان سال 2010 میلادی مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از نرم افزارExcel ، شاخص های ارزیابی برونداد برای آنها محاسبه گردیده است. یافته ها: مرکز تحقیقات «شیمی دارویی و گیاهی» بیشترین تعداد مدرک (169) و نیز بیشترین تعداد کل استناد (589) را داشته است. بیشترین h-index و g-index مربوط به سه مرکز تحقیقات«سرطان شناسی»، «هماتولوژی» و «شیمی دارویی و گیاهی» است ) 11h=و17g= (. بیشترین مقدار R-index با مقدار 16 متعلق به مرکز «هماتولوژی»، بیشترین مقدار A-index برابر با 75/25 مربوط به مرکز « گوارش و کبد» و بیشترین مقدارm-index (57/1) مربوط به مرکز« شیمی دارویی گیاهی» است. نتیجه گیری: محاسبه همزمان چند شاخص علم سنجی می تواند وضعیت تولیدات علمی مراکز تحقیقاتی را بهتر نشان دهد. مقادیر R-index مراکز کاملاً هماهنگ با A-index می باشد و مقادیر این دو شاخص برای همه مراکز به طور هماهنگ با هم افزایش یا کاهش می یابد.

مقدمه: استفاده از آدرس وابستگی سازمانی غیراستاندارد مشکلاتی در محاسبه ی تولیدات علمی، شاخص های علم سنجی و حتی رتبه بندی دانشگاه ایجاد می نماید. شناسایی مدارک غیراستاندارد می تواند دانشگاه را در امر یکپارچه سازی مدارک تولید شده کمک نماید. هدف از انجام این مطالعه تعیین مدارک نمایه شده ی محققین دانشگاه علوم پزشکی شیراز با آدرس وابستگی سازمانی غیراستاندارد در Web of Science و Scopus تا 2011 میلادی بود. روش بررسی: این پژوهش از نوع کاربردی بود و به صورت توصیفی- مقطعی انجام گردید. جامعه ی پژوهش تعداد 761 مدرک نمایه شده ی محققین دانشگاه علوم پزشکی شیراز در Web of Science و Scopus با آدرس وابستگی سازمانی غیراستاندارد تا پایان دسامبر 2011 میلادی بود. در هر یک از مجموعه های Web of Science و Scopus کلمه ی «Shiraz» در فیلد Affiliation جداگانه جستجو گردید. مدارک با وابستگی سازمانی غیراستاندارد از بین کلیه ی مدارک بازیابی شده، جدا شد و از نظر تعداد، سال انتشار، موضوع، میزان استناد و تنوع با استفاده از نرم افزارExcel و با آمار توصیفی بررسی گردید. یافته ها: روند رشد این مدارک تا سال های 2008 و 2009 صعودی و پس از آن نزولی بود. بیش ترین تعداد مدارک میزان استنادی بین صفر تا 10 استناد و کم ترین تعداد مدارک میزان استنادی بین 51 تا 60 استناد را به خود اختصاص دادند. بیش ترین تعداد این مدارک از نوع «مقالات اصلی» بودند. نتیجه گیری: وجود تعداد قابل ملاحظه مدارک با آدرس وابستگی سازمانی غیراستاندارد نیاز به سیاست گذاری دقیق و صحیح برای یکپارچه سازی نام سازمانی دانشگاه و اطلاع رسانی دقیق به پژوهشگران برای پیشگیری از ادامه ی این روند را نمایان می سازد.گرچه خوشبختانه این روند در سال های اخیر رو به کاهش بوده است که همین امر می تواند بازتابی از شروع سیاست گذاری و بذل توجه به این مهم باشد.

تحلیل استنادی یکی از روش‌های معتبر کتاب‌سنجی است که به ارزیابی متون علمی بر اساس بررسی استنادهای تعلق گرفته به آن متون، می‌پردازد. مقاله حاضر با روش تحلیل استنادی به بررسی وضعیت استناد درمقالات پنج مجله علمی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی (کتابداری و اطلاع رسانی آستان قدس،فصلنامه کتاب،فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، کتابداری، اطلاع‌شناسی) بین سال‌های 1381 تا 1385 پرداخته است. برای این منظور از بین 732 مقاله، با استفاده از فرمول مورگان 252 مورد انتخاب شد و به نسبت تعداد مقالات هر مجله، سهم هر مجله مشخص گردید. یافته‌ها نشانگر آن است که در 252 عنوان مقاله مورد بررسی، 2410 بار استناد شده است. در مجموع در مجلات مورد بررسی، میانگین تعداد استناد به ازای هر مقاله 56/9 مورد است. در مجلات مورد بررسی بیشترین میزان استناد با 39 درصد به مجلات اختصاص دارد و پس از آن کتاب‌ها با 59/27 درصد در مرتبه دوم قرار می‌گیرند و کمترین میزان استناد با 91/0 درصد مربوط به منابع مرجع است. در بین مجلات فارسی و انگلیسی بیشتر به مجلات فارسی (94/12درصد) استناد شده است. 74/81 درصد مقالات مورد بررسی تألیفی و 26/18 درصد آنها ترجمه شده‌اند. در مجموع 50 مورد خوداستنادی در استنادها وجود داشت که 07/2 درصد کل استنادها را به خود اختصاص می‌دادند. نویسندگان به 10 مجله فارسی و لاتین توجه بیشتری داشته‌اند که در صدرآنها فصلنامه کتاب قرار دارد. آقای عباس حری با 27 مورد استناد پراستنادترین نویسنده و آقای اسدالله آزاد با 8 مورد استناد، پراستنادترین مترجم شناخته شدند.