محسن بختیار

در این مطالعه، توسعه بهینه سیستم عرضه برق در کشور بر مبنای منطق حداقل هزینه و با استفاده از یک مدل سیستم انرژی و در قالب چهار سناریوی اصلی صورت پذیرفته است. ابزار مورد استفاده در این مطالعه مدل MESSAGE بوده و دوره زمانی آن از سال 1395 تا 1430 می باشد. سناریوهای این مطالعه بر مبنای رشد بالا و پائین تقاضا و رشد اندک و سریع قیمت سوخت های فسیلی تعریف شده اند. هدف اصلی این مقاله بررسی نقش عوامل فوق بر توسعه انرژی های نو و تجدیدپذیر می باشد. بر این اساس، اثرات تغییرات نرخ تنزیل بین 5 تا 15 درصد نیز بر توسعه و به کارگیری فناوری های فوق مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این مطالعه نشان می دهند که در صورت ادامه روند کنونی در رشد مصرف برق، در سال 1430 ظرفیت نصب شده نیروگاهی بایستی به حدود 250 هزار مگاوات برسد تا تقاضای برق در آن سال تأمین شود. اما در صورتی که صرفه جویی انرژی به صورت جدی دنبال شود، نصب و راه اندازی 160 هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی، پاسخگوی نیاز برق کشور خواهد بود. در شرایط خوشبینانه، انرژی های تجدیدپذیرِ غیر آبی (عمدتا ً شامل باد و خورشید) و هسته ای به ترتیب 25 و 15 درصد کل تولید برق را در سال 1430 به خود اختصاص می دهند. علاوه بر این، نتایج مدل گویای این واقعیت است که توسعه چشمگیر فناوری های نو و تجدیدپذیر نیازمند آن است که نرخ تنزیل کمتر از 8 درصد باشد.

جدول داده ـ ستاده بیانگر تصویر آماری از وضعیت اقتصادی در یک مقطع زمانی یکساله می?باشد. این جدول اقتصاد را بـهn بخش تقسیم کرده و جریان داد و ستد بین این بخش?ها را نشان می?دهد. سطرهای این جدول نشاندهنده چگونگی توزیع محصولات یک بخش بین بخش?های مختلف است و ستونهای آن بیانگر خریدها یا نیازهای هر یک از بخشهای تولیدی است. اگر در جدول داده ـ ستاده، ماتریس مبادلات بین بخشی به تفکیک بخشهای انرژی و غیر انرژی بیان گردد، میتوان ارتباط بخش انرژی با سایر بخشهای اقتصاد را بسادگی توضیح داد. با استفاده از جدول داده ـ ستاده انرژی می?توان شدت انرژی کل (شدت مستقیم و غیرمستقیم انرژی) و همچنین اثرات مستقیم و غیرمستقیم افزایش قیمت انرژی بر تورم و هزینه خانوارها را محاسبه نمود. گروه مدلسازی و تلفیق در دفتر برنامه?ریزی انرژی وزارت نیرو در قالب یک طرح پژوهشی و با همکاری کارشناسان مرکز آمار ایران، جدول داده ـ ستاده انرژی سال 1373 را تدوین نمود که خلاصه نتایج این طرح پژوهشی در قالب این مقاله ارائه شده است. اطلاعات این جدول نشان می?دهد، حدود 68 درصد از انرژی مصرفی کشور در سال 1373 بصورت مصارف واسطه?ای و همچنین سهم انرژی در هزینه?های واسطه?ای حدود 8/5 درصد بوده است.