سازمان پیمان امنیت دسته جمعی

از زمان فروپاشی شوروی، دولت روسیه تلاش کرده تا با ایجاد ساختارها و ترتیبات مختلف همچنان بازیگر اصلی در این منطقه باشد. از جمله این نهادها، سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) است که در 15 می 1992 با حضور کشورهای ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و روسیه در چارچوب جامعه کشورهای مستقل مشترک المنافع در تاشکند شکل گرفت. آذربایجان در 24 سپتامبر 1993 و گرجستان در 9 دسامبر و بلاروس در 31 دسامبر 1993 به این پیمان پیوستند. پیمان در 20 آوریل رسماً آغاز به کار کرد. این پیمان مؤید تمایل تمامی دولت های شرکت کننده به خودداری از استفاده یا تهدید به استفاده از زور بود. امضا کنندگان این پیمان حق پیوستن به پیمان نظامی دیگری را نداشتند و حمله نظامی به یکی از امضا کنندگان پیمان، به منزله تعرض به تمامی امضاکنندگان تلقی می شد.
    این پیمان در صورتیکه گسترش پیدا نمی کرد، برای یک دوره 5 ساله منعقد شده بود. در دوم آوریل 1999، رؤسای جمهور ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان پروتکلی برای تمدید پیمان برای 5 سال دیگر امضا کردند. اما آذربایجان، گرجستان و ازبکستان از امضای قرارداد خودداری و از پیمان خارج شدند. در همین زمان ازبکستان به گروه گوام پیوست که توسط آذربایجان، گرجستان، مولداوی و اوکراین در 1997 برای مقابله با تأثیر روسیه در منطقه تأسیس گردیده بود.
    در هفتم اکتبر 2002 شش عضو منشوری امضا نموده و نام پیمان را به سازمان پیمان امنیتت دسته جمعی سی. آی. اس تغییر دادند و در سال 2005 چندین مانور نظامی با شرکت کشورهای عضو انجام گردید. در این سال ازبکستان از گوام خارج شده و روابط نزدیکتری با روسیه برقرار ساخت. در 23 ژوئن 2006 ولادیمیر پوتین اعلام کرد که ازبکستان عضو دائم پیمان گردیده است. این پیمان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نقش ناظر را بر عهده دارد. در حال حاضر اعضای سازمان پیمان دسته جمعی عبارتند از: ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قزقیزستان، روسیه و تاجیکستان.
    سازمان پیمان امنیت دسته جمعی در 18 سپتامبر 2003 به پیروی از تصمسم سران دول عضو در تبدیل پیمان به یک سازمان منطقه ای بین المللی ایجاد گردید. هدف اصلی سازمان، تعدیل و تعمیق همکاری های نظامی ـ سیاسی، توسعه ساختارهای چند جانبه، فرایندهای همکاری برای تضمین امنیت ملی کشورهای عضو بر پایه مبانی مشترک و کمک رسانی شامل کمک های نظامی به کشورهای عضو که قربانی خشونت گشته اند می باشد. در بند 2 معاهده آمده است: در صورت تهدید امنیت، تمامیت ارضی یا استقلال یک یا چند تن از دولت های عضو و یا تهدید پیش آمده، به مرحله جرا می گذارند. بند 4 قاطعانه تصریح می کند که در صورتیکه عمل خشونت آمیزی بر علیه هر یک از دول عضو صورت گیرد، سایر دولت ها اقدام به کمک رسانی فوری شامل کمک های نظامی و هر نوع حمایت دیگری با ابزارهای در اختیار، از طریق به کار انداختن حق دفاع مشترک و بر اساس بند 51 منشور ملل متحد خواهد نمود.
    برنامه نظری پیمان اهداف دفاعی سیاست های نظامی این سازمان را با اولویت راه های سیاسی برای جلوگیری و برطرف نمودن چالش ها، بیان می کند. محتوای پیمان نشان می دهد که این پیمان در درجه اول، یک عامل بازدارنده سیاسی و نظامی است.دولت های عضو هیچ کس را به عنوان دشمن نمی شناختند و خواستار روابط سودمند با همه کشورها هستند. عضویت در سازمان برای تمامی دولت هایی که اهداف و اصول آن و نیز منشور پیمان را پذیرند و به تمام پیمان های بین المللی مرتبط با آن پایبند باشند آزاد است.
    ماهیت، اصول، نحوه همکاری ها و مواضع بیان شده پیمان، این فرصت را برای سازمان فراهم آورده که عنصر سازنده نظام امنیتی منطقه ای و جهانی در اروپا و آسیا شود.
    شورای پیمان با هدف تعدیل فعالیت های سیاست خارجی سال گذشته در مسکو تشکیل جلسه داد. ریاست این جلسه با نماینده تام الاختیار بلاروس در سازمان بود و جانشین دبیرکل نیز درآن حضور داشت. تمرکز این نشست بر فعالیت های نظامی سازمان متمرکز بود. اعضای شورا در این جلسه به بررسی اصلاحات پیشنهادی درباره پیش نویس قطعنامه ایجاد یک نظام واحد آموزشی برای نیروهای مسلح پرداختند. این سند پیش نویس برنامه تلاش برای ایجاد ائتلاف تا سال 2010 بود که در ژوئن 2005 به دست سران کشورهای عضو تصویب گردیده بود. علاوه بر این، اعضای شورا دربازه بازگرداندن عضویت ازبکستان در سازمان تبادل نظر کردند.
    
□