کتاب شناخت
آرشیو
چکیده
متن
انتشارات «وان ورد» که یکی از ناشران بزرگ مستقل در حوزه علوم انسانی و کتاب های غیرداستانی است و شعباتی در آمریکا، کانادا، انگلستان و چندین کشور دیگر در سراسر جهان دارد و حدود شصت عنوان کتاب جدید در سال منتشر می کند، تا اول فوریه 2010 (12 بهمن 1388) کتابی را با عنوان «زمینه های اصلی مطالعات اسلامی» در 416 صفحه به زبان انگلیسی و به قلم پروفسور جمال ج. الیاس منتشر می کند.
ناشر کتاب در معرفی آن در وبسایت آمازون نوشته است: «کتاب "زمینه های اصلی مطالعات اسلامی" به بررسی زمینه ها و مضامین اصلی و لازم برای درک دین اسلام و جامعه اسلامی می پردازد.»
هر یک از فصل های این کتاب از فصل «تاریخ اسلام» گرفته تا «نماز» و «نبوت» بر جنبه خاصی از دین اسلام متمرکز شده است و در پایان هر فصل، مبحثی نیز به قلم یک کارشناس بین المللی که در آن زمینه تخصص دارد، آورده شده است.
به گفته ناشر کتاب، فرهنگ غربی قابلیت درک دین اسلام و جامعه مسلمین را به دلیل معرفی شدن اشتباه آن به جهان غرب ندارد و به این ترتیب، کتاب «زمینه های اصلی مطالعات اسلامی» می تواند به عنوان نخستین انتخاب دانشجویان و متخصصان ادیان (در زمینه های مختلف مطالعاتی) که به درک بیشتر اسلام و نقش حیاتی آن در جهان امروز علاقمند هستند، در نظر گرفته شود.
ناشر کتاب با توجه به سوابق آکادمیک مؤلف کتاب و استقبالی که از کتاب های پیشین او در زمینه «اسلام» صورت گرفته است، پیش بینی می کند که این کتاب مخاطبان زیادی را به خصوص در میان دانشجویان و کارشناسان رشته مطالعات ادیان در سراسر جهان جذب کند و از فروش بالایی برخوردار شود.
جمال ج. الیاس پروفسور مطالعات ادیان و رئیس دپارتمان مطالعات ادیان دانشگاه پنسیلوانیای آمریکاست که تا کنون کتاب های متعددی را با موضوع اسلام منتشر کرده است که از آن جمله است: «مجموعه ادیان جهان: اسلام» (انتشارات پرنتایس هال، چاپ سال های 1998 و 1999)، «اسلام» (انتشارات کیندل، چاپ سال های 2000 و 2007) و نسخه اسپانیایی El Islam (Religiones Del Mundo) (انتشارات آکال ادیشنز، 2002). الیاس همچنین در سراسر جهان سخنرانی هایی نیز درباره تاریخ عرفان اسلامی و تفکرعرفانی، مطالعات قرآن و همچنین مذهب، هنر و فرهنگ در جهان اسلام داشته است.
منابع:
وبسایت انتشارات وان ورد
وبسایت آمازون
معرفی فرهنگ شیعه و شهادت در جهان غرب
انتشارات "آی. بی. تاریس" که در آمریکا و اروپا به عنوان ناشر پیشگام کتاب های حوزه خاور میانه و جهان اسلام شهرت دارد و تاکنون حضور پررنگی در نشر کتاب هایی با مضامین تاریخی، سیاسی، روابط بین الملل، مسائل روز، دین، سینما و فرهنگ بصری داشته است، تا ژانویه 2010 (زمستان امسال) کتابی به زبان انگلیسی با عنوان «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی: نقاشی های مذهبی و حس نیرومند ایمان در شیعه اسلامی» را به قلم دکتر پدرام خسرونژاد، مردم شناس ایرانی و عضو هیات علمی دانشگاه سن اندروز اسکاتلند منتشر خواهد کرد.
آی. بی. تاریس، ناشری مستقل است که در لندن و نیویورک شعبه های بزرگ و فعالی دارد و قصد دارد این کتاب را در هر دو شعبه خود منتشر و در سراسر جهان توزیع کند. این ناشر تاکنون به شکلی استثنائی در هر دو حوزه آثارغیر داستانی عمومی و جدیدترین پژوهش های علوم انسانی و علوم اجتماعی دست به انتشار کتاب زده است. طبق ادعای این ناشر که در هر سال حدود 175 کتاب جدید منتشر می کند، مخاطب کتاب «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» علاوه بر اساتید دانشگاه، متخصصان، دانشجویان و پژوهشگران، خوانندگان عادی را نیز در بر خواهد گرفت و به این ترتیب، فروش بالایی برای آن پیش بینی می شود.
لزوم انتشار کتاب هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی
ناشر کتاب در معرفی آن در وبسایت H-net آورده است: «شیعه از آغاز قرن شانزدهم میلادی به عنوان مذهب رسمی ایران شناخته شد و از همان زمان تا به امروز، مطالعات آکادمیک فراوانی در این باره صورت گرفته و زمینه هایی چون آیین و مراسم ماه محرم، تعزیه ، الهیات شیعی و همچنین سیاست های شیعه ایرانی بعد از انقلاب اسلامی مبنای این مطالعات قرار گرفته است. با این همه جای شگفتی است که تعداد پژوهش هایی که به طور جدی به این مذهب و فرهنگ خاص آن در کنار هم پرداخته باشند و شیوه های تاثیرگذاری قوانین و الهیات شیعی را بر معماری، هنر و فرهنگ مادی و معنوی ایرانی در طول این مدت بررسی کرده باشند، بسیار اندک است.»
می توان گفت که در مجموع، مباحثی که به هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی پرداخته باشد، بسیار محدود است و بنابراین آثار بسیار اندکی نیز درباره رابطه شیعه و هنر یا در کل، رابطه شیعه و فرهنگ مادی و معنوی ایرانی به رشته تحریر درآمده است.
به این ترتیب، می توان ادعا کرد که کتاب «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» از نخستین پژوهش های علمی میان رشته ای درباره هنر و فرهنگ ایران دوره اسلامی؛ از دوره صفویه (1732 – 1501 میلادی) تا به امروز به شمار می آید.
در مقدمه انگلیسی مؤلف بر این کتاب آمده است: «در این کتاب، مقالات بیش از ده چهره برجسته علمی که بر اساس متدلوژی های مختلف (نظیر تاریخ، تاریخ هنر، مردم شناسی، قوم نگاری، فرهنگ قومی و مطالعات مذهبی) نگاشته شده، گردآوری شده است تا تجربیات آنها درباره هنر و به ویژه فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی و همچنین کشورهای دیگری که جوامع شیعه در آنها زندگی می کنند، به خواننده انتقال یابد. بنابراین، هدف از تالیف این کتاب، فراهم آوردن فرصتی برای به اشتراک گذاشتن ایده ها، تبادل نظر و مهم تر از همه، افزایش درک ما از جوهره هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی بوده است.»
شکل گرفتن این کتاب هم خود داستانی دارد که خواندن آن خالی از لطف نیست.
برگزاری همایش فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی در آکسفورد
دکتر خسرونژاد که مدتی نیز در دانشگاه آکسفورد به تدریس و تحقیق در حوزه مردم شناسی ایران و مطالعات شرق شناسی اشتغال داشت و همچنین به عنوان مسئول دانشکده مطالعات هنر شرق نزدیک آن دانشگاه فعالیت می کرد، از آن فرصت برای معرفی هر چه بیشتر فرهنگ شیعه ایرانی استفاده کرد و در سال 2006 همایشی بین المللی را با عنوان «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» در آن دانشگاه و با همکاری پروفسور جیمز دبلیو. آلن، مسئول موزه اشمولین آکسفورد و دکتر میشل آبکاسیس، متخصص سینمای ایران و فرانسه برگزار کرد.
سایت دانشگاه آکسفورد در معرفی این کنفرانس آورده است:
«با وجود تحقیقات زیادی که در حوزه هنر و فرهنگ مادی و معنوی ایرانیان از جمله هنر معماری، مطالعه موردی، هنر عکاسی و flat art صورت گرفته است، تا کنون آثار اندکی با موضوع هنر شیعی و حضور آن در فرهنگ ایرانی انتشار یافته است... در این همایش انسان شناسان، متخصصان فرهنگ قومی، متخصصان تاریخ هنر اسلامی، متخصصان الهیات و تاریخدان هایی که به طور تخصصی درباره فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی به تحقیق پرداخته اند، برای نخستین بار گرد هم می آیند تا درباره مشخصات فرهنگ شیعه ایرانی و تاثیرات آن بر دیگر جوامع شیعه در سراسر جهان به بحث و تبادل نظر بپردازند. گستره تحقیقاتی این همایش، از نخستین سال های ایران دوره اسلامی تا ایران قرن بیست و یکم را در بر می گیرد، اما انتظار می رود که مقالات بیشتر بر چهار دوره صفویه، قاجار، پهلوی و ایران بعد از انقلاب اسلامی متمرکز باشند.»
آنها متخصصان برجسته ای را از سراسر جهان از جمله کشورهای آمریکا، نروژ، آلمان، فرانسه، ازبکستان، ایران، لبنان، انگلستان و پاکستان به شرکت در آن همایش دعوت کردند که در میان آنها نام پژوهشگران مشهوری در حوزه مطالعات شیعه به چشم می خورد که از آن جمله بودند: پروفسور م. ا. امیرمؤذی از فرانسه، پروفسور پیتر چلکوفسکی (دانشمند لهستانی تبار متخصص فرهنگ ایران) از آمریکا و پروفسور اولریش مارزولف، شرق شناس و رئیس انجمن قصه شناسی دانشگاه گوتینگن آلمان و برگزارکننده همایش هزار و یک شب در سال 2004. از ایران نیز دکتر مهناز شایسته فر، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، مقالاتی با عنوان «تجلی نام امام علی (ع) در تزئینات معماری» و «تاثیر شیعه در نقاشی تیموریه و صفویه» و دکتر محمد خزایی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، مقاله «عناصر هنر شیعی در هنر اسلامی دوران آل بویه» را در این همایش ارائه دادند.
به این ترتیب، نخستین همایش میان رشته ای با موضوع «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» با حمایت مالی بنیاد میراث ایران، مؤسسه مطالعات اسماعیلی انگلستان و Mondes iranien et indien پاریس در روزهای هفتم و هشتم ژوئیه 2006 (تیر ماه 1385) در دانشگاه آکسفورد برگزار شد و دکتر خسرونژاد تالیف کتاب «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» را به عنوان حاصل آن همایش منحصربفرد در برنامه های خود گنجاند. این کتاب در 288 صفحه و با جلد گالینگور منتشر خواهد شد.
اما دکتر پدرام خسرونژاد تنها به برگزاری این همایش قناعت نکرد و با افزایش علاقه اش به موضوع شهادت و پرداختن آکادمیک به این موضوع، تصمیم گرفت در قالب همایش دیگری به معرفی مستندات جنگ تحمیلی و آثار شهید مرتضی آوینی در اروپا بپردازد.
برگزاری همایش جنگ در سینمای ایران و مرور آثار شهید آوینی در لندن
خسرونژاد در این باره در گفت وگویی که اخیراً با روزنامه جام جم انجام داده نیز گفته است: «آشنایی من با دوستانی که در گروه "روایت فتح" فعالیت می کردند، به دوران دانشجویی ام در تهران بازمی گشت و همین نیز باعث شد که علاقه من به مبحث شهادت در دورانی که در آکسفورد بودم، به صورت آکادمیک شکل بگیرد و افزایش پیدا کند. به این ترتیب، با هماهنگی و راهنمایی هایی که از آقای نادر طالب زاده گرفتم، قرار گذاشتیم یک همایش در لندن برگزار کنیم، آن هم در مرکز باربیکن که یک مجموعه بسیار بزرگ فرهنگی و هنری است و یک تریبون بسیار مهم محسوب می شود.»
متاسفانه شهید آوینی در خارج از ایران اصلاً چهره شناخته شده ای نیست، چون نه کسی همت کرده است که آثارش را به زبان های دیگر ترجمه کند، نه فیلم هایش با زیرنویس ارائه شده است و نه حتی وبسایتی وجود دارد که اطلاعاتی را به زبان انگلیسی در معرفی شهید آوینی ارائه دهد. بنابراین خسرونژاد تصمیم گرفت که در همایش «جنگ در سینمای ایران» با همکاری دست اندرکاران برنامه روایت فتح، تعدادی از فیلم های شهید آوینی را برای نخستین بار با زیرنویس انگلیسی نمایش دهد. نمایش این فیلم ها در مرکز باربیکن لندن یک هفته به طول انجامید.
در میان چهره هایی که در همایش جنگ در سینمای ایران و مرور آثار شهید آوینی حضور یافتند، می توان به دکتر میشل آبکاسیس از دانشگاه آکسفورد اشاره کرد که در آن زمان تنها در زمینه ادبیات، فلسفه و سینمای فرانسه تخصص داشت و در همان همایش آنقدر به سینمای ایران علاقمند شد که امروز او را به عنوان یکی از متخصصان مطرح اروپایی سینمای ایران و به ویژه آثار ابراهیم حاتمی کیا می شناسند. از ایران نیز نادر طالب زاده و رخشان بنی اعتماد در این همایش شرکت کردند.
تاسیس مجموعه شهید مرتضی آوینی در دانشگاه سن اندروز اسکاتلند
دکتر پدرام خسرونژاد حدود یک سال بعد عضو هیات علمی دانشگاه سن اندروز اسکاتلند شد و با توجه به این که نخستین مؤسسه ایران شناسی اروپا در این دانشگاه تاسیس شده بود، به فکر تاسیس مجموعه ای با موضوع جنگ تحمیلی و به نام «شهید مرتضی آوینی» در آن دانشگاه افتاد. سرانجام او توانست به این رؤیایش نیز تحقق ببخشد و این مجموعه در پی هماهنگی هایی که خسرونژاد با دست اندرکاران حوزه هنری در ایران انجام داد، در دپارتمان مردم شناسی اجتماعی دانشکده فلسفه دانشگاه سن اندروز تاسیس شد و قرار است از پاییز امسال رسماً افتتاح شود. در حال حاضر در این مجموعه هزار جلد کتاب به زبان فارسی درباره جنگ ایران و عراق وجود دارد که برای دانشگاه سن اندروز با حدود هفت هزار دانشجو تعداد مناسبی به نظر می رسد.
منابع:
وبسایت دانشگاه آکسفورد
وبسایت انتشارات آی. بی. تاریس
آمازون
www.h-net.org
معرفی تازه های نشر
هزارتوهای نمایشگاه کتاب تهران
می گویند سال تحویل کتاب خوانان اردیبهشت ماه است، ماه نمایشگاه کتاب تهران با یک بغل کتاب به عنوان عیدی. این ادعا از یک جهت می تواند درست باشد؛ روزی که بنیان نمایشگاه کتاب تهران گذاشته شد، شاید کمتر کسی گمان می کرد این نمایشگاه به مهم ترین رویداد نشر ایران در سال های آینده تبدیل شود، اما هر چه زمان گذشت، نمایشگاه شکوه بیشتری یافت تا عاقبت مبنای رویدادهای کتاب و نشر در هر سال شد. مثل هر خانواده ای که در آخرین روزهای سال به هر طریقی خود را آماده سال نو می کند، ناشران نیز در آخرین روزهای باقی مانده به نمایشگاه خود را به آب و آتش می زنند تا بهترین آثار خود را آماده نمایند. پس معطل چه هستیم؟ با هم سرکی به نمایشگاه می زنیم، باشد که از این جشن ما هم نصیبی برده باشیم.
از عهد قیصر امین پور
هنوز می خوانیمت، گرچه کنار ما نباشی، اما شعرهایت، ترانه هایت در ذهن ها باقی است: «من از عهد آدم تو را دوست دارم / از آغاز عالم تو را دوست دارم...»
چقدر زمان زود گذشت! انگار همین دیروز بود، روزی که خبر درگذشت قیصر امین پور در سراسر ایران پیچید. حالا همه شعرهای او را منتشر کرده اند در یک کتاب قطور که عنوان «مجموعه کامل اشعار قیصر امین پور» را بر خود دارد. این کتاب شامل چهار مجموعه «دستور زبان عشق»، «گل ها همه آفتابگردانند»، «تنفس صبح» و «آینه های ناگهان» است که در ۴۸۰ صفحه و با قیمت ۸۵۰۰ تومان توسط انتشارات مروارید روانه بازار شده است.
شعرهای امین پور ساده اند، آن قدر که از هر قشری با آن ارتباط برقرار می کنند، اما این سادگی نباید فریبمان دهد چرا که آن را پوششی برای طرح عمیق ترین مفاهیم قرار داده است. محمدعلی بهمنی درباره شعرهای امین پور و جایگاه او در ادبیات ایران گفته است: «جایگاه قیصر در ادبیات را تاریخ نشان می دهد. این بزرگوار توانسته جایگاه خودش را در ذهن و زبان و روح و قلب مخاطبین اش که اندک هم نیستند، تثبیت کند.»
قیصر امین پور در ۲ اردیبهشت ۱۳۳۸ در گتوند شوشتر در شمال استان خوزستان به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در گتوند ادامه داد و در سال ۵۷ در رشته دامپزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد ولی پس از مدتی از این رشته انصراف داد.
قیصر امین پور، در سال ۱۳۶۳ بار دیگر اما در رشته زبان و ادبیات فارسی به دانشگاه رفت و این رشته را تا مقطع دکترا گذراند و در سال ۷۶ از پایان نامه دکترای خود با راهنمایی دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی با عنوان «سنت و نوآوری در شعر معاصر» دفاع کرد. شفیعی کدکنی همان زمان گفت: « از سالی که دکتر معین از رساله خود در دانشگاه تهران دفاع کردند تا امروز، مهم ترین رساله دکترای دانشگاه تهران همین رساله ای است که آقای امین پور از آن دفاع می کند.»
او در سال ۱۳۵۸، از جمله شاعرانی بود که در شکل گیری و استمرار فعالیت های واحد شعر حوزه هنری تا سال ۶۶ تاثیر گزار بود. اگر بخواهیم یادی از شاعران جبهه و جنگ بکنیم نیز سرآمدشان قیصر امین پور بود. او در سال 1386 درگذشت.
با واژه های خرمشاهی
و بشنویم از بها ء الدین خرمشاهی، مترجم قرآن کریم؛ از آنجا که خرمشاهی دستی هم در پژوهش های ادبی و فرهنگی دارد، دو کتاب نوشته است با نام های «طنز و تراژدی» و «از واژه تا فرهنگ» که هر دو برای اولین بار در نمایشگاه کتاب عرضه شد. کتاب «از فرهنگ تا واژه» شامل همه مقالاتی است که بها ءالدین خرمشاهی در زمینه زبان فارسی، نثر و واژه پژوهی تا پایان سال 1387 نگاشته است. کتاب «طنز و تراژدی» او هم با هدف ضبط و پیوند این دو مقوله به رشته تحریر درآمده و با مثال های فراوانی از شعر، حکایتهای قدیم و جدید و داستان همراه شده است. این دو کتاب، هر دو در شمارگان 1650 نسخه توسط نشر ناهید چاپ شده اند.
در بیوگرافی بهاءالدین خرمشاهی آمده است: «ز اده ۱۳۲۴ در قزوین، نویسنده، مترجم و پژوهشگر قرآن، روزنامه نگار و فرهنگ نویس؛ از آثار مهم او «فرهنگ موضوعی قرآن مجید» است. وی تالیفاتی نیز درباره حافظ و تفسیر اشعار او دارد، از جمله «ذهن و زبان حافظ» و «حافظ نامه».
درس هایی از قرآن
سری هم بزنیم به غرفه مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن، جایی که به واسطه حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی و آثارش شهره خاص و عام شده است. گمان می کنم اگر هر کدام ما امروز فرصت دیدن تلویزیون را نداشته باشیم، قطعا برنامه های آقای قرائتی را در سال های دور گذشته به یاد داریم که پنج شنبه ها بعدازظهر از تلویزیون پخش می شد و همه خانواده ها را مجذوب خود می کرد. یاد آن دوران بخیر! امروز حجت الاسلام قرائتی با سه کتاب جدید در نمایشگاه حضور یافته است، کتاب های «تفسیر سوره نساء»، «تمثیلات سوره نور» و جلد دوم «پرسش و پاسخ های قرآنی».
فرض را بر این می گیریم که همه شما حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی را می شناسید و دیگر نیازی به معرفی ندارد، اما محض یادآوری می توان گفت که متولد 1324 در کاشان و مسئول نهضت سوادآموزی است که به دستور حضرت امام خمینی (ره) تشکیل شد. از دیگر آثار او می توان کتاب های زیر را نام برد: تفسیر نور (12 جلد)، تفسیر سوره حجرات، تفسیر سوره عنکبوت، تفسیر سوره قصص، تفسیر سوره اسراء، تفسیر سوره لقمان، تفسیر سوره یوسف، سیره پیامبر با نگاهی به قرآن کریم، راز نماز، گناه شناسی و...
مولانا به روایت شیمل
اما کتاب دیگری که از آن نام می بریم، «مولانا؛ دیروز، امروز، فردا» نام دارد، اثری از پرفسور آنه ماری شیمل با ترجمه محمد طرف. این کتاب در سال 1387 منتشرز شد، اما آن قدر اهمیت داشت که موسسه انتشارات حکمت از آن به عنوان یکی از بهترین محصولات خود در نمایشگاه کتاب نام ببرد. در معرفی این کتاب آمده است: «مجموعه حاضر، مقالاتی است درباب مولانا جلال الدین محمد بلخی به قلم بانوی اسلام شناس و عرفان پژوه آلمانی آنه ماری شیمل که تاکنون به زبان فارسی انتشار نیافته اند. این مقالات عبارتند از: مولانا: دیروز، امروز، فردا؛ زبان نمادین مولانا؛ داستان عابد در مثنوی مولوی؛ مفهوم نماز در آثار مولانا؛ تصاویر شاعرانه مسیح و مریم در شعر مولوی؛ تطهیر با شعله های عشق؛ موسیقی و رقص ـ چرخش افلاک. مقاله کربلا و حضرت امام حسین در ادبیات فارسی و هند که درآن اشاراتی به اشعار مولانا رفته است حسن ختام این مجموعه است.»
شیمل از نخستین مواجهه اش با مولانا و احساس شعفی که در او برانگیخته شد چنین می گوید: «خیلی خوب به خاطر دارم که در پاییز سال 1940 در برلین، معلم گرامیم، هانس هاینریش شیدر چگونه برای ما دانش پژوهان، نخستین خط مثنوی را خواند: «بشنو از نی چون حکایت می کند...» و این لحظه ای بود که تصمیم گرفتم به طور جدی آثار مولوی را مطالعه کنم. ص15»
یکی از مقالات بسیار جالب خانم شیمل در این کتاب «کربلا و حضرت امام حسین(ع) در ادبیات فارسی و هند» است. وی در فرازی از این مقاله چنین می گوید: «موضوع حسین به عنوان نمونه عرفان، در ادبیات دوره سند و ادبیات مردمی مسلمان هندو و برای تمامی آنهایی که می خواهند راه عشق را تعقیب کنند، بزرگ جلوه می کند. چنین اندیشه ای به واسطه تعالیم صوفیان ترک و نیز برای عطار (و بسیاری از افراد دیگر) تحمل مصائب امام حسین(ع) در تاریخ مردم مسلمان وجود داشت که به شیوه ای مؤثر توسط محمد اقبال نشان داده شد. ص238».
آغاز جامع ترین پروژه تحقیقاتی؛
اسلام در اروپا چگونه گسترش یافت
کمیسیون اروپا مبلغ 5/3 میلیون لیره ترکیه را وقف حمایت از جامع ترین تحقیق کل تاریخ در زمینه گسترش اسلام در اروپا می کند که قرار است توسط دکتر نیلوفر گوله، جامعه شناس برجسته ترک - فرانسوی انجام شود.
گوله به خاطر پروژه های تحقیقاتی اش و کتاب هایی که تاکنون با موضوع اسلام و اروپا منتشر کرده است، به شهرت زیادی در جهان دست یافته است. آخرین کتاب او با عنوان "نفوذ: اروپا و اسلام" در ماه مارس امسال در ترکیه ترجمه و منتشر شده است.
این محقق در گفت وگو با خبرگزاری آناتولی ترکیه اعلام کرده است که پروژه اخیرش در زمینه پیوند اسلام و اروپا به عنوان مقدمه ای برای تحقیقات بسیار جامع تری در زمینه گسترش اسلام در اروپا انجام گرفته است. از موضوعاتی که او در این پروژه عظیم به تحقیق درباره آن خواهد پرداخت، می توان به ارتباط بین دین اسلام و فضای عمومی اروپا اشاره کرد.
به گفته گوله، موضوع اسلام چه در داخل و چه در خارج از اروپا بسیار مطرح است و تحقیقات موردی در این زمینه در محافل اروپایی بسیار افزایش یافته است. به همین دلیل، گوله در این پروژه قرار نیست فقط به تحقیق درباره مسلمانان در اروپا بپردازد بلکه می خواهد کنش متقابل اروپاییان و مسلمانان را نیز بررسی کند.
اسلام؛ محور بحث های داغ در سراسر اروپا
گوله بحث "اسلام" را مهیج ترین و داغ ترین بحث در اروپا می داند و به گفته او، مبحث حجاب در این میان نقش مهمی را ایفا می کند چرا که از موضوعات بسیار مطرح بحث های عمومی در فرانسه، آلمان، نروژ و دیگر کشورهای اروپایی به شمار می آید.
این جامعه شناس در این باره اظهار داشت: «برای درک اسلام امروز، این موضوع که زنان مسلمان مویشان را می پوشانند، بسیار حائز اهمیت است. موضوع "حجاب" به مدت دو سال به عنوان بحث روز فرانسه مطرح بود و سرانجام منجر به وضع قانون جدید ستیزه جویانه ای علیه حجاب در آن کشور شد. به این ترتیب، موضوع حجاب به مؤلفه ای در قوانین اروپایی تبدیل شد و در حافظه عمومی ثبت شد. به هر حال، باید گفت که این موضوع دیگر به یکی از موضوعات اروپا تبدیل شده است.»
گوله در این پروژه در عین حال به تجزیه و تحلیل نقش اسلام در فرآیند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا خواهد پرداخت: «موضوع داوطلبی ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا تحت الشعاع موانعی قرار گرفته است که بر سر راه خواسته های ترکیه برای تبدیل هویتش به هویتی اروپایی قرار دارد. من دقیقاً روی این موضوع متمرکز خواهم شد: در پشت داوطلبی ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا، این سؤال وجود دارد که اروپا چه نوع هویتی را برای خودش به وجود خواهد آورد؟ پاسخ این است که اروپا کم کم دارد هویتش را با رفتاری که در مقابل درخواست عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا در پیش گرفته است، آشکار می کند. ایده عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بهانه ای شده که اروپا درون خود را بازنگری کند. در واقع این ایده، جرقه این درون نگری را برای اروپا روشن کرده است. و در اینجا اسلام نقش منفعلی ندارد بلکه اتفاقاً نقش بسیار فعالی دارد.»
ناشر کتاب در معرفی آن در وبسایت آمازون نوشته است: «کتاب "زمینه های اصلی مطالعات اسلامی" به بررسی زمینه ها و مضامین اصلی و لازم برای درک دین اسلام و جامعه اسلامی می پردازد.»
هر یک از فصل های این کتاب از فصل «تاریخ اسلام» گرفته تا «نماز» و «نبوت» بر جنبه خاصی از دین اسلام متمرکز شده است و در پایان هر فصل، مبحثی نیز به قلم یک کارشناس بین المللی که در آن زمینه تخصص دارد، آورده شده است.
به گفته ناشر کتاب، فرهنگ غربی قابلیت درک دین اسلام و جامعه مسلمین را به دلیل معرفی شدن اشتباه آن به جهان غرب ندارد و به این ترتیب، کتاب «زمینه های اصلی مطالعات اسلامی» می تواند به عنوان نخستین انتخاب دانشجویان و متخصصان ادیان (در زمینه های مختلف مطالعاتی) که به درک بیشتر اسلام و نقش حیاتی آن در جهان امروز علاقمند هستند، در نظر گرفته شود.
ناشر کتاب با توجه به سوابق آکادمیک مؤلف کتاب و استقبالی که از کتاب های پیشین او در زمینه «اسلام» صورت گرفته است، پیش بینی می کند که این کتاب مخاطبان زیادی را به خصوص در میان دانشجویان و کارشناسان رشته مطالعات ادیان در سراسر جهان جذب کند و از فروش بالایی برخوردار شود.
جمال ج. الیاس پروفسور مطالعات ادیان و رئیس دپارتمان مطالعات ادیان دانشگاه پنسیلوانیای آمریکاست که تا کنون کتاب های متعددی را با موضوع اسلام منتشر کرده است که از آن جمله است: «مجموعه ادیان جهان: اسلام» (انتشارات پرنتایس هال، چاپ سال های 1998 و 1999)، «اسلام» (انتشارات کیندل، چاپ سال های 2000 و 2007) و نسخه اسپانیایی El Islam (Religiones Del Mundo) (انتشارات آکال ادیشنز، 2002). الیاس همچنین در سراسر جهان سخنرانی هایی نیز درباره تاریخ عرفان اسلامی و تفکرعرفانی، مطالعات قرآن و همچنین مذهب، هنر و فرهنگ در جهان اسلام داشته است.
منابع:
وبسایت انتشارات وان ورد
وبسایت آمازون
معرفی فرهنگ شیعه و شهادت در جهان غرب
انتشارات "آی. بی. تاریس" که در آمریکا و اروپا به عنوان ناشر پیشگام کتاب های حوزه خاور میانه و جهان اسلام شهرت دارد و تاکنون حضور پررنگی در نشر کتاب هایی با مضامین تاریخی، سیاسی، روابط بین الملل، مسائل روز، دین، سینما و فرهنگ بصری داشته است، تا ژانویه 2010 (زمستان امسال) کتابی به زبان انگلیسی با عنوان «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی: نقاشی های مذهبی و حس نیرومند ایمان در شیعه اسلامی» را به قلم دکتر پدرام خسرونژاد، مردم شناس ایرانی و عضو هیات علمی دانشگاه سن اندروز اسکاتلند منتشر خواهد کرد.
آی. بی. تاریس، ناشری مستقل است که در لندن و نیویورک شعبه های بزرگ و فعالی دارد و قصد دارد این کتاب را در هر دو شعبه خود منتشر و در سراسر جهان توزیع کند. این ناشر تاکنون به شکلی استثنائی در هر دو حوزه آثارغیر داستانی عمومی و جدیدترین پژوهش های علوم انسانی و علوم اجتماعی دست به انتشار کتاب زده است. طبق ادعای این ناشر که در هر سال حدود 175 کتاب جدید منتشر می کند، مخاطب کتاب «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» علاوه بر اساتید دانشگاه، متخصصان، دانشجویان و پژوهشگران، خوانندگان عادی را نیز در بر خواهد گرفت و به این ترتیب، فروش بالایی برای آن پیش بینی می شود.
لزوم انتشار کتاب هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی
ناشر کتاب در معرفی آن در وبسایت H-net آورده است: «شیعه از آغاز قرن شانزدهم میلادی به عنوان مذهب رسمی ایران شناخته شد و از همان زمان تا به امروز، مطالعات آکادمیک فراوانی در این باره صورت گرفته و زمینه هایی چون آیین و مراسم ماه محرم، تعزیه ، الهیات شیعی و همچنین سیاست های شیعه ایرانی بعد از انقلاب اسلامی مبنای این مطالعات قرار گرفته است. با این همه جای شگفتی است که تعداد پژوهش هایی که به طور جدی به این مذهب و فرهنگ خاص آن در کنار هم پرداخته باشند و شیوه های تاثیرگذاری قوانین و الهیات شیعی را بر معماری، هنر و فرهنگ مادی و معنوی ایرانی در طول این مدت بررسی کرده باشند، بسیار اندک است.»
می توان گفت که در مجموع، مباحثی که به هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی پرداخته باشد، بسیار محدود است و بنابراین آثار بسیار اندکی نیز درباره رابطه شیعه و هنر یا در کل، رابطه شیعه و فرهنگ مادی و معنوی ایرانی به رشته تحریر درآمده است.
به این ترتیب، می توان ادعا کرد که کتاب «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» از نخستین پژوهش های علمی میان رشته ای درباره هنر و فرهنگ ایران دوره اسلامی؛ از دوره صفویه (1732 – 1501 میلادی) تا به امروز به شمار می آید.
در مقدمه انگلیسی مؤلف بر این کتاب آمده است: «در این کتاب، مقالات بیش از ده چهره برجسته علمی که بر اساس متدلوژی های مختلف (نظیر تاریخ، تاریخ هنر، مردم شناسی، قوم نگاری، فرهنگ قومی و مطالعات مذهبی) نگاشته شده، گردآوری شده است تا تجربیات آنها درباره هنر و به ویژه فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی و همچنین کشورهای دیگری که جوامع شیعه در آنها زندگی می کنند، به خواننده انتقال یابد. بنابراین، هدف از تالیف این کتاب، فراهم آوردن فرصتی برای به اشتراک گذاشتن ایده ها، تبادل نظر و مهم تر از همه، افزایش درک ما از جوهره هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی بوده است.»
شکل گرفتن این کتاب هم خود داستانی دارد که خواندن آن خالی از لطف نیست.
برگزاری همایش فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی در آکسفورد
دکتر خسرونژاد که مدتی نیز در دانشگاه آکسفورد به تدریس و تحقیق در حوزه مردم شناسی ایران و مطالعات شرق شناسی اشتغال داشت و همچنین به عنوان مسئول دانشکده مطالعات هنر شرق نزدیک آن دانشگاه فعالیت می کرد، از آن فرصت برای معرفی هر چه بیشتر فرهنگ شیعه ایرانی استفاده کرد و در سال 2006 همایشی بین المللی را با عنوان «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» در آن دانشگاه و با همکاری پروفسور جیمز دبلیو. آلن، مسئول موزه اشمولین آکسفورد و دکتر میشل آبکاسیس، متخصص سینمای ایران و فرانسه برگزار کرد.
سایت دانشگاه آکسفورد در معرفی این کنفرانس آورده است:
«با وجود تحقیقات زیادی که در حوزه هنر و فرهنگ مادی و معنوی ایرانیان از جمله هنر معماری، مطالعه موردی، هنر عکاسی و flat art صورت گرفته است، تا کنون آثار اندکی با موضوع هنر شیعی و حضور آن در فرهنگ ایرانی انتشار یافته است... در این همایش انسان شناسان، متخصصان فرهنگ قومی، متخصصان تاریخ هنر اسلامی، متخصصان الهیات و تاریخدان هایی که به طور تخصصی درباره فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی به تحقیق پرداخته اند، برای نخستین بار گرد هم می آیند تا درباره مشخصات فرهنگ شیعه ایرانی و تاثیرات آن بر دیگر جوامع شیعه در سراسر جهان به بحث و تبادل نظر بپردازند. گستره تحقیقاتی این همایش، از نخستین سال های ایران دوره اسلامی تا ایران قرن بیست و یکم را در بر می گیرد، اما انتظار می رود که مقالات بیشتر بر چهار دوره صفویه، قاجار، پهلوی و ایران بعد از انقلاب اسلامی متمرکز باشند.»
آنها متخصصان برجسته ای را از سراسر جهان از جمله کشورهای آمریکا، نروژ، آلمان، فرانسه، ازبکستان، ایران، لبنان، انگلستان و پاکستان به شرکت در آن همایش دعوت کردند که در میان آنها نام پژوهشگران مشهوری در حوزه مطالعات شیعه به چشم می خورد که از آن جمله بودند: پروفسور م. ا. امیرمؤذی از فرانسه، پروفسور پیتر چلکوفسکی (دانشمند لهستانی تبار متخصص فرهنگ ایران) از آمریکا و پروفسور اولریش مارزولف، شرق شناس و رئیس انجمن قصه شناسی دانشگاه گوتینگن آلمان و برگزارکننده همایش هزار و یک شب در سال 2004. از ایران نیز دکتر مهناز شایسته فر، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، مقالاتی با عنوان «تجلی نام امام علی (ع) در تزئینات معماری» و «تاثیر شیعه در نقاشی تیموریه و صفویه» و دکتر محمد خزایی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، مقاله «عناصر هنر شیعی در هنر اسلامی دوران آل بویه» را در این همایش ارائه دادند.
به این ترتیب، نخستین همایش میان رشته ای با موضوع «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» با حمایت مالی بنیاد میراث ایران، مؤسسه مطالعات اسماعیلی انگلستان و Mondes iranien et indien پاریس در روزهای هفتم و هشتم ژوئیه 2006 (تیر ماه 1385) در دانشگاه آکسفورد برگزار شد و دکتر خسرونژاد تالیف کتاب «هنر و فرهنگ مادی و معنوی شیعه ایرانی» را به عنوان حاصل آن همایش منحصربفرد در برنامه های خود گنجاند. این کتاب در 288 صفحه و با جلد گالینگور منتشر خواهد شد.
اما دکتر پدرام خسرونژاد تنها به برگزاری این همایش قناعت نکرد و با افزایش علاقه اش به موضوع شهادت و پرداختن آکادمیک به این موضوع، تصمیم گرفت در قالب همایش دیگری به معرفی مستندات جنگ تحمیلی و آثار شهید مرتضی آوینی در اروپا بپردازد.
برگزاری همایش جنگ در سینمای ایران و مرور آثار شهید آوینی در لندن
خسرونژاد در این باره در گفت وگویی که اخیراً با روزنامه جام جم انجام داده نیز گفته است: «آشنایی من با دوستانی که در گروه "روایت فتح" فعالیت می کردند، به دوران دانشجویی ام در تهران بازمی گشت و همین نیز باعث شد که علاقه من به مبحث شهادت در دورانی که در آکسفورد بودم، به صورت آکادمیک شکل بگیرد و افزایش پیدا کند. به این ترتیب، با هماهنگی و راهنمایی هایی که از آقای نادر طالب زاده گرفتم، قرار گذاشتیم یک همایش در لندن برگزار کنیم، آن هم در مرکز باربیکن که یک مجموعه بسیار بزرگ فرهنگی و هنری است و یک تریبون بسیار مهم محسوب می شود.»
متاسفانه شهید آوینی در خارج از ایران اصلاً چهره شناخته شده ای نیست، چون نه کسی همت کرده است که آثارش را به زبان های دیگر ترجمه کند، نه فیلم هایش با زیرنویس ارائه شده است و نه حتی وبسایتی وجود دارد که اطلاعاتی را به زبان انگلیسی در معرفی شهید آوینی ارائه دهد. بنابراین خسرونژاد تصمیم گرفت که در همایش «جنگ در سینمای ایران» با همکاری دست اندرکاران برنامه روایت فتح، تعدادی از فیلم های شهید آوینی را برای نخستین بار با زیرنویس انگلیسی نمایش دهد. نمایش این فیلم ها در مرکز باربیکن لندن یک هفته به طول انجامید.
در میان چهره هایی که در همایش جنگ در سینمای ایران و مرور آثار شهید آوینی حضور یافتند، می توان به دکتر میشل آبکاسیس از دانشگاه آکسفورد اشاره کرد که در آن زمان تنها در زمینه ادبیات، فلسفه و سینمای فرانسه تخصص داشت و در همان همایش آنقدر به سینمای ایران علاقمند شد که امروز او را به عنوان یکی از متخصصان مطرح اروپایی سینمای ایران و به ویژه آثار ابراهیم حاتمی کیا می شناسند. از ایران نیز نادر طالب زاده و رخشان بنی اعتماد در این همایش شرکت کردند.
تاسیس مجموعه شهید مرتضی آوینی در دانشگاه سن اندروز اسکاتلند
دکتر پدرام خسرونژاد حدود یک سال بعد عضو هیات علمی دانشگاه سن اندروز اسکاتلند شد و با توجه به این که نخستین مؤسسه ایران شناسی اروپا در این دانشگاه تاسیس شده بود، به فکر تاسیس مجموعه ای با موضوع جنگ تحمیلی و به نام «شهید مرتضی آوینی» در آن دانشگاه افتاد. سرانجام او توانست به این رؤیایش نیز تحقق ببخشد و این مجموعه در پی هماهنگی هایی که خسرونژاد با دست اندرکاران حوزه هنری در ایران انجام داد، در دپارتمان مردم شناسی اجتماعی دانشکده فلسفه دانشگاه سن اندروز تاسیس شد و قرار است از پاییز امسال رسماً افتتاح شود. در حال حاضر در این مجموعه هزار جلد کتاب به زبان فارسی درباره جنگ ایران و عراق وجود دارد که برای دانشگاه سن اندروز با حدود هفت هزار دانشجو تعداد مناسبی به نظر می رسد.
منابع:
وبسایت دانشگاه آکسفورد
وبسایت انتشارات آی. بی. تاریس
آمازون
www.h-net.org
معرفی تازه های نشر
هزارتوهای نمایشگاه کتاب تهران
می گویند سال تحویل کتاب خوانان اردیبهشت ماه است، ماه نمایشگاه کتاب تهران با یک بغل کتاب به عنوان عیدی. این ادعا از یک جهت می تواند درست باشد؛ روزی که بنیان نمایشگاه کتاب تهران گذاشته شد، شاید کمتر کسی گمان می کرد این نمایشگاه به مهم ترین رویداد نشر ایران در سال های آینده تبدیل شود، اما هر چه زمان گذشت، نمایشگاه شکوه بیشتری یافت تا عاقبت مبنای رویدادهای کتاب و نشر در هر سال شد. مثل هر خانواده ای که در آخرین روزهای سال به هر طریقی خود را آماده سال نو می کند، ناشران نیز در آخرین روزهای باقی مانده به نمایشگاه خود را به آب و آتش می زنند تا بهترین آثار خود را آماده نمایند. پس معطل چه هستیم؟ با هم سرکی به نمایشگاه می زنیم، باشد که از این جشن ما هم نصیبی برده باشیم.
از عهد قیصر امین پور
هنوز می خوانیمت، گرچه کنار ما نباشی، اما شعرهایت، ترانه هایت در ذهن ها باقی است: «من از عهد آدم تو را دوست دارم / از آغاز عالم تو را دوست دارم...»
چقدر زمان زود گذشت! انگار همین دیروز بود، روزی که خبر درگذشت قیصر امین پور در سراسر ایران پیچید. حالا همه شعرهای او را منتشر کرده اند در یک کتاب قطور که عنوان «مجموعه کامل اشعار قیصر امین پور» را بر خود دارد. این کتاب شامل چهار مجموعه «دستور زبان عشق»، «گل ها همه آفتابگردانند»، «تنفس صبح» و «آینه های ناگهان» است که در ۴۸۰ صفحه و با قیمت ۸۵۰۰ تومان توسط انتشارات مروارید روانه بازار شده است.
شعرهای امین پور ساده اند، آن قدر که از هر قشری با آن ارتباط برقرار می کنند، اما این سادگی نباید فریبمان دهد چرا که آن را پوششی برای طرح عمیق ترین مفاهیم قرار داده است. محمدعلی بهمنی درباره شعرهای امین پور و جایگاه او در ادبیات ایران گفته است: «جایگاه قیصر در ادبیات را تاریخ نشان می دهد. این بزرگوار توانسته جایگاه خودش را در ذهن و زبان و روح و قلب مخاطبین اش که اندک هم نیستند، تثبیت کند.»
قیصر امین پور در ۲ اردیبهشت ۱۳۳۸ در گتوند شوشتر در شمال استان خوزستان به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در گتوند ادامه داد و در سال ۵۷ در رشته دامپزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد ولی پس از مدتی از این رشته انصراف داد.
قیصر امین پور، در سال ۱۳۶۳ بار دیگر اما در رشته زبان و ادبیات فارسی به دانشگاه رفت و این رشته را تا مقطع دکترا گذراند و در سال ۷۶ از پایان نامه دکترای خود با راهنمایی دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی با عنوان «سنت و نوآوری در شعر معاصر» دفاع کرد. شفیعی کدکنی همان زمان گفت: « از سالی که دکتر معین از رساله خود در دانشگاه تهران دفاع کردند تا امروز، مهم ترین رساله دکترای دانشگاه تهران همین رساله ای است که آقای امین پور از آن دفاع می کند.»
او در سال ۱۳۵۸، از جمله شاعرانی بود که در شکل گیری و استمرار فعالیت های واحد شعر حوزه هنری تا سال ۶۶ تاثیر گزار بود. اگر بخواهیم یادی از شاعران جبهه و جنگ بکنیم نیز سرآمدشان قیصر امین پور بود. او در سال 1386 درگذشت.
با واژه های خرمشاهی
و بشنویم از بها ء الدین خرمشاهی، مترجم قرآن کریم؛ از آنجا که خرمشاهی دستی هم در پژوهش های ادبی و فرهنگی دارد، دو کتاب نوشته است با نام های «طنز و تراژدی» و «از واژه تا فرهنگ» که هر دو برای اولین بار در نمایشگاه کتاب عرضه شد. کتاب «از فرهنگ تا واژه» شامل همه مقالاتی است که بها ءالدین خرمشاهی در زمینه زبان فارسی، نثر و واژه پژوهی تا پایان سال 1387 نگاشته است. کتاب «طنز و تراژدی» او هم با هدف ضبط و پیوند این دو مقوله به رشته تحریر درآمده و با مثال های فراوانی از شعر، حکایتهای قدیم و جدید و داستان همراه شده است. این دو کتاب، هر دو در شمارگان 1650 نسخه توسط نشر ناهید چاپ شده اند.
در بیوگرافی بهاءالدین خرمشاهی آمده است: «ز اده ۱۳۲۴ در قزوین، نویسنده، مترجم و پژوهشگر قرآن، روزنامه نگار و فرهنگ نویس؛ از آثار مهم او «فرهنگ موضوعی قرآن مجید» است. وی تالیفاتی نیز درباره حافظ و تفسیر اشعار او دارد، از جمله «ذهن و زبان حافظ» و «حافظ نامه».
درس هایی از قرآن
سری هم بزنیم به غرفه مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن، جایی که به واسطه حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی و آثارش شهره خاص و عام شده است. گمان می کنم اگر هر کدام ما امروز فرصت دیدن تلویزیون را نداشته باشیم، قطعا برنامه های آقای قرائتی را در سال های دور گذشته به یاد داریم که پنج شنبه ها بعدازظهر از تلویزیون پخش می شد و همه خانواده ها را مجذوب خود می کرد. یاد آن دوران بخیر! امروز حجت الاسلام قرائتی با سه کتاب جدید در نمایشگاه حضور یافته است، کتاب های «تفسیر سوره نساء»، «تمثیلات سوره نور» و جلد دوم «پرسش و پاسخ های قرآنی».
فرض را بر این می گیریم که همه شما حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی را می شناسید و دیگر نیازی به معرفی ندارد، اما محض یادآوری می توان گفت که متولد 1324 در کاشان و مسئول نهضت سوادآموزی است که به دستور حضرت امام خمینی (ره) تشکیل شد. از دیگر آثار او می توان کتاب های زیر را نام برد: تفسیر نور (12 جلد)، تفسیر سوره حجرات، تفسیر سوره عنکبوت، تفسیر سوره قصص، تفسیر سوره اسراء، تفسیر سوره لقمان، تفسیر سوره یوسف، سیره پیامبر با نگاهی به قرآن کریم، راز نماز، گناه شناسی و...
مولانا به روایت شیمل
اما کتاب دیگری که از آن نام می بریم، «مولانا؛ دیروز، امروز، فردا» نام دارد، اثری از پرفسور آنه ماری شیمل با ترجمه محمد طرف. این کتاب در سال 1387 منتشرز شد، اما آن قدر اهمیت داشت که موسسه انتشارات حکمت از آن به عنوان یکی از بهترین محصولات خود در نمایشگاه کتاب نام ببرد. در معرفی این کتاب آمده است: «مجموعه حاضر، مقالاتی است درباب مولانا جلال الدین محمد بلخی به قلم بانوی اسلام شناس و عرفان پژوه آلمانی آنه ماری شیمل که تاکنون به زبان فارسی انتشار نیافته اند. این مقالات عبارتند از: مولانا: دیروز، امروز، فردا؛ زبان نمادین مولانا؛ داستان عابد در مثنوی مولوی؛ مفهوم نماز در آثار مولانا؛ تصاویر شاعرانه مسیح و مریم در شعر مولوی؛ تطهیر با شعله های عشق؛ موسیقی و رقص ـ چرخش افلاک. مقاله کربلا و حضرت امام حسین در ادبیات فارسی و هند که درآن اشاراتی به اشعار مولانا رفته است حسن ختام این مجموعه است.»
شیمل از نخستین مواجهه اش با مولانا و احساس شعفی که در او برانگیخته شد چنین می گوید: «خیلی خوب به خاطر دارم که در پاییز سال 1940 در برلین، معلم گرامیم، هانس هاینریش شیدر چگونه برای ما دانش پژوهان، نخستین خط مثنوی را خواند: «بشنو از نی چون حکایت می کند...» و این لحظه ای بود که تصمیم گرفتم به طور جدی آثار مولوی را مطالعه کنم. ص15»
یکی از مقالات بسیار جالب خانم شیمل در این کتاب «کربلا و حضرت امام حسین(ع) در ادبیات فارسی و هند» است. وی در فرازی از این مقاله چنین می گوید: «موضوع حسین به عنوان نمونه عرفان، در ادبیات دوره سند و ادبیات مردمی مسلمان هندو و برای تمامی آنهایی که می خواهند راه عشق را تعقیب کنند، بزرگ جلوه می کند. چنین اندیشه ای به واسطه تعالیم صوفیان ترک و نیز برای عطار (و بسیاری از افراد دیگر) تحمل مصائب امام حسین(ع) در تاریخ مردم مسلمان وجود داشت که به شیوه ای مؤثر توسط محمد اقبال نشان داده شد. ص238».
آغاز جامع ترین پروژه تحقیقاتی؛
اسلام در اروپا چگونه گسترش یافت
کمیسیون اروپا مبلغ 5/3 میلیون لیره ترکیه را وقف حمایت از جامع ترین تحقیق کل تاریخ در زمینه گسترش اسلام در اروپا می کند که قرار است توسط دکتر نیلوفر گوله، جامعه شناس برجسته ترک - فرانسوی انجام شود.
گوله به خاطر پروژه های تحقیقاتی اش و کتاب هایی که تاکنون با موضوع اسلام و اروپا منتشر کرده است، به شهرت زیادی در جهان دست یافته است. آخرین کتاب او با عنوان "نفوذ: اروپا و اسلام" در ماه مارس امسال در ترکیه ترجمه و منتشر شده است.
این محقق در گفت وگو با خبرگزاری آناتولی ترکیه اعلام کرده است که پروژه اخیرش در زمینه پیوند اسلام و اروپا به عنوان مقدمه ای برای تحقیقات بسیار جامع تری در زمینه گسترش اسلام در اروپا انجام گرفته است. از موضوعاتی که او در این پروژه عظیم به تحقیق درباره آن خواهد پرداخت، می توان به ارتباط بین دین اسلام و فضای عمومی اروپا اشاره کرد.
به گفته گوله، موضوع اسلام چه در داخل و چه در خارج از اروپا بسیار مطرح است و تحقیقات موردی در این زمینه در محافل اروپایی بسیار افزایش یافته است. به همین دلیل، گوله در این پروژه قرار نیست فقط به تحقیق درباره مسلمانان در اروپا بپردازد بلکه می خواهد کنش متقابل اروپاییان و مسلمانان را نیز بررسی کند.
اسلام؛ محور بحث های داغ در سراسر اروپا
گوله بحث "اسلام" را مهیج ترین و داغ ترین بحث در اروپا می داند و به گفته او، مبحث حجاب در این میان نقش مهمی را ایفا می کند چرا که از موضوعات بسیار مطرح بحث های عمومی در فرانسه، آلمان، نروژ و دیگر کشورهای اروپایی به شمار می آید.
این جامعه شناس در این باره اظهار داشت: «برای درک اسلام امروز، این موضوع که زنان مسلمان مویشان را می پوشانند، بسیار حائز اهمیت است. موضوع "حجاب" به مدت دو سال به عنوان بحث روز فرانسه مطرح بود و سرانجام منجر به وضع قانون جدید ستیزه جویانه ای علیه حجاب در آن کشور شد. به این ترتیب، موضوع حجاب به مؤلفه ای در قوانین اروپایی تبدیل شد و در حافظه عمومی ثبت شد. به هر حال، باید گفت که این موضوع دیگر به یکی از موضوعات اروپا تبدیل شده است.»
گوله در این پروژه در عین حال به تجزیه و تحلیل نقش اسلام در فرآیند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا خواهد پرداخت: «موضوع داوطلبی ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا تحت الشعاع موانعی قرار گرفته است که بر سر راه خواسته های ترکیه برای تبدیل هویتش به هویتی اروپایی قرار دارد. من دقیقاً روی این موضوع متمرکز خواهم شد: در پشت داوطلبی ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا، این سؤال وجود دارد که اروپا چه نوع هویتی را برای خودش به وجود خواهد آورد؟ پاسخ این است که اروپا کم کم دارد هویتش را با رفتاری که در مقابل درخواست عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا در پیش گرفته است، آشکار می کند. ایده عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بهانه ای شده که اروپا درون خود را بازنگری کند. در واقع این ایده، جرقه این درون نگری را برای اروپا روشن کرده است. و در اینجا اسلام نقش منفعلی ندارد بلکه اتفاقاً نقش بسیار فعالی دارد.»
تبلیغات
