امتداد عاشورا در آمریکا واروپا
آرشیو
چکیده
متن
1ـ عاشورا در کارائیب
دریای کارائیب شاخه ای است از اقیانوس اطلس بین ساحل شرقی آمریکای مرکزی، ساحل شمالی آمریکای جنوبی که از سواحل بندرهای آن، موز، قهوه و نفت به دیگر نقاط جهان صادر میگردد.
تاریخچه عاشورا
پس از آنکه هندیان به سواحل کارائیب قدم نهادند، مراسم ماه محرم را به نام «حوسه» یا «حسین (ع)» به پا کردند. این مراسم وسیله اتحاد و قیام آنان علیه حکومت استعماری گشت. بسیاری از کسانی که امروزه «تجه» «تعزیه در هند» را میسازند مسلمان نیستند، بلکه مسیحی یا هندو میباشند. در نظر انگلیسیها، تجه نشانه طغیان مردم علیه اربابان انگلیسی است و سمبل مقاومت علیه استبداد میباشد. از این رو در اکتبر سال 1884، عده ای از شیعیان شرکت کننده در مراسم محرم که در این جزیره به نام فستیوال حسین یا «حوسه» نامیده میشوند، هدف گلوله پلیس استعماری قرار گرفتند، که این حادثه حاکی از ترس و وحشت استعمارگران از مراسم عاشورای حسینی است.
امروزه در ترینیداد برای مراسم محرم دو مرکز اصلی وجود دارد: یکی در شهر «سن جیمز» در شمال و دیگری در منطقه «سید روس» در جنوب غربی جزیره. در جنوب سن جیمز علاوه بر ساختن و گرداندن تجه، دو «ماه» بزرگ هم میسازند و در مراسم حمل میکنند، که این دو ماه یکی نمودار ماکت حرم امام حسن (ع) و دیگری نمودار ماکت حرم امام حسین (ع) است.
در شمال، قسم اصلی مراسم به دست مسلمانان، به خصوص شیعیان اداره میشود و در جنوب تعداد مسلمانان بسیار کم است و مراسم ماه محرم بیشتر توسط هندوها و مسیحیان برگزار میشود. در هر دو منطقه مراسم حوسه عبارت است از :
1ـ حمل ماکتی از بارگاه و حرم امامان معصوم، امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) که امروزه به آن تجه و یا حوسه میگویند؛
2ـ پرچمها و علم هایی میسازند و در مراسم ها حمل میکنند؛
3ـ پختن غذاهای مخصوص و اطعام عزاداران ؛
4ـ نواختن طبلهای ویژه به نام «تاسا» و «باس». تناسب تجه با تعزیه
تعزیه نوعی نمایش درایران و برخی از کشورهای اسلامی است. گفته میشود تیمور لنگ برای اولین بار فرهنگ تعزیه را به هند برد. او محبت ویژه ای به امام حسین (ع) داشت به همین دلیل دستور داد تا ماکت کوچکی از مقبره امام ساخته شود، لذا هر کجا که تیمور می رفت این ماکت نیز همراه اردوی او بود.
تعزیه از عزا گرفته شده از عربی به فرهنگ هندی رفته و پس از تغییراتی به تجه تبدیل شده است. گاهی نیز تجه را حوسه میگویند که از کلمه حسن مشتق شده و به شکل (HOSAYIN) نیز نوشته میشود.
تجه یا حوسه را روی چرخ میگذارند تا بتوانند آن را به همراه دسته حرکت دهند اطراف پایهها را با پارچه میپوشانند و دو پرچم به رنگ قرمز و سبز بر بالای آن نصب میکنند و در حالی که طبل می زنند، دوازده مرد تجه را روی شانه هایشان به «چوک» میبرند. این مراسم از اول محرم آغاز میشود. آنها که مسئول ساختن تجه هستند از خوردن گوشت غذاهای سرخ شده و نزدیکی با زن پرهیز میکنند. کسانی که در تجه کار میکنند باید پاک باشند. چوک یک کلمه هندی بوده و عبارت است از یک میدان مربع که مراسم تعزیه در آن فضا صورت میگیرد. روز هفتم محرم مراسم پرچم آغاز میشود.در این روز شخصی به نام مجاور برای خواندن دعا به محل اجرای مراسم می آید. درحال حاضر مجاور، آقای قاسم آیت الله است که سر جوخه پلیس هم هست. قبلاًپدر این مرد مجاور و متولی این کار بوده که در منطقه سدروس زندگی میکرده است. در وسط چوک گودالی است با دو چراغ نفتی که نماینده و مظهر امام حسن و امام حسین (ع) میباشد. در یک طرف گودال یک عدد عود سوز و یک لیوان شربت قرار دارد. مجاور، مقداری عود به روی ذغالها می ریزد و مراسم را به زبان عربی شروع میکند. خواندن دعا با صدای بلند و کوتاه در حدود یکی دو دقیقه ادامه دارد. این ادعیه معمولا آیاتی از قرآن است و با سوره فاتحه شروع میشود. بعد از آنکه دعا خوانده شد پرچمهای سرخ و سبز اطراف چوک نصب میشوند. پرچم سرخ علامت خون رگهای بریده امام حسین (ع) و پرچم سبز نمادی از مسموم کردن امام حسن(ع) است.
در بالای چوب پرچمها، پنجههای فلزی نصب میکنند و پرچمها بیشتر توسط زنها حمل میشود و طبلها به صدا در می آیند. درطول شب، پنج نفر با سینیهای مخصوص مخفیانه از محل اجرای مراسم خارج شده به سمت کربلای ( فرضی) می روند،هر گروه کربلای خود را در کنار ساحل دارد. این نقاط محلهای مخصوصی است که در طول سال از آنها به عنوان مکان مقدس حفاظت میشود. از این محل مشتی از خاک برداشته میان دو پارچه به صورت تابوت در می آورند و روی سینی گذاشته، روی آن عطر میپاشند.
مرثیه خوانها مرثیه سرایی میکنند. در آخر شب محتوای پارچه را داخل گودالی میگذارند. روز هشتم محرم مراسم تجه کوچک انجام میشود، که تقریبا. شبیه همان مراسم یی است قبلاً ذکر شد و شور و هیجانی میان مردم ایجاد میکند. هیجان تجه وقتی است که دو گروه با همدیگر تلاقی نمایند و علمهای همدیگر را لمس کنند، که این مسئله نشانه بوسیدن دو برادر ؛ یعنی حسن و حسین علیهما السلام) است. بالاخره مراسم روز عاشورا با یک شکوه خاصی که اجمالاً توضیح داده شد ختم میگردد.
2ـ عاشورا در کلمبیا
کلمبیا کشوریاست در آمریکای جنوبی که در کنار اقیانوس کبیر و دریای کارائیب قراردارد. این کشور در سال 1499 میلادی توسط آلونسؤا وخیدا مهاجر اسپانیایی کشف شد.
نقطه آغاز مهاجرت مسلمانان در این کشور پس از جنگ جهانی دوم صورت پذیرفت. اکثر مسلمانان این منطقه از کشورهای سوریه و لبنان بوده و عمدتاً در شهرهای مایکائو و بوئنوآ و نتورا سکونت دارند. آمار دقیقی از مسلمانان وجود ندارد. اما خود مسلمانان آمار تقریبی جمعیت را بین سی تا چهل هزار نفرتخمین می زنند، که از این تعداد بین 3 تا 4 هزار نفر در بوگوتا زندگی میکنند. جمعیت شیعیان کمتر از ده درصد است. اما فعالیتهای پیروان اهل بیت علیهم السلام بیشتر از همه است و آنها در مراکز فرهنگی حضور بیشتری دارند. مسجد شیعیان تنها مرکز قابل توجه مسلمانان است.
اطلاعات به دست آمده از مرکز فرهنگ اسلامی شیعیان در بوگوتا دال براین است که مراسم عاشورا یکی از مراسمهای با شکوهی است که شیعیان مایکائو در آن به طور گسترده شرکت میکنند و مراسم محرم به طور سنتی و تاریخی در ایام سوگواری جگر کوشه پیامبر اجرا میشود. مکان مشخصی برای عزاداری وجود ندارد، و شیعه و سنی از یک مسجد استفاده میکنند.
3ـ عاشورا در کانادا
کانادا کشور پهناوری است در شمال آمریکای شمالی که از شمال به اقیانوس منجمد شمالی، از شرق به اقیانوس اطلس و از غرب به اقیانوس کبیر محدود میشود. جمعیت آن بیش از 23 میلیون نفر، پایتخت آن اوتاواست، که همه ساله مراسم عاشورا توسط شیعیان در آنجا برگزار میشود.
آمار دقیقی از شیعیان کانادا در دست نیست، اما قریب به یک سوم از سیصد هزار مسلمان کانادا شیعه هستند. شیعیان مانند سایر ملیتها از آزادی و امکانات لازم برخوردارند. با توجه به وجود اقوام و فرهنگهای گوناگون، در بیشتر شهرهای کانادا دهه محرم با ویژگی هر شهربرگزار میشود. تنها نقطه مشترک عزاداری، برگزاری مجالس سخنرانی است، که با دعوت از یک روحانی از کشورهای مختلفی، مانند: ایران، عراق، افغانستان و یا پاکستان در ایام سوگواری از آنان بهره کافی میبرند.
مراسم عزاداری بیشتر در مکانهای سرپوشیده و تکایا صورت میگیرد و نمود بیرونی چندانی ندارد.اخیراً برخی از دسته های عزاداراقدام به راهپیمایی در روز عاشورا در سطح شهرها و میادین نموده اند، که فوق العاده تاثیر داشته است. سینه زنی و نوحه خوانی به صورت عموم انجام میگیرد و در پایان محفل، پرچمی به یاد امام حسین (ع) وپرچمدار کربلا قمر بنی هاشم (ع) دربرابر شهرداری تورنتو به اهتزاز در می آید. یکی از کارهای بسیار جالب و چشمگیری که در کانادا صورت گرفته، پلاکارتها، پوسترها و برچسبهای تبلیغاتی در معرفی امام حسین (ع) است که در ایام عاشورا چهره شهر و وسایل نقلیه را تحت پوشش قرار می دهد. اخیراً شیعیان اقدام به تأسیس حسینیهها و مراکز مذهبی نموده اند، که عمدهترین آنها «مجمع اهل بیت» آمریکای شمالی است که در شهر تورنتو قرار دارد. بزرگترین مسجد شیعیان نیز در همین شهر به نام مسجد شیعیان جعفری تورنتو معروف است.
4ـ آلمان
آلمان منطقه وسیعی در اروپای مرکزی است، که در میان کشورهای دانمارک، لهستان، اتریش، سوئیس، فرانسه، لوکزامبورک، بلژیک و هلند قرار دارد.
اسلام در آلمان
تا اوایل قرن حاضر بیشتر مسلمانان مقیم این کشور را بازرگانان، دانشجویان و جهانگردان مسلمان تشکیل می دادند. پس از جنگ جهانی اول گروهی از سربازان و افسران مسلمان ارتشهای درگیر در آلمان باقی ماندند. اینها با مهاجرانی که بعد از انقلاب 1917 شوروی (سابق) از مناطق مسلمان نشین روسیه به این سرزمین آمدند، شمار مسلمانان این کشور را افزایش دادند. بعد از جنگ جهانی دوم نیز حدود پنج هزار مسلمان از مناطق مسلمان نشین شوروی سابق همچون ترکمنستان، آذربایجان، قفقاز و ولگای شمالی به این کشورهجرت کردند. و سپس با رفتن مسلمانان ترک و یوگسلاوی به آلمان غربی، به تدریج آمار مسلمانان در این کشور به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت.
امروزه بنابر منابع خود آلمانیها نزدیک به دو میلیون نفر مسلمان در جمهوری فدرال آلمان زندگی میکنند.
شیعه در آلمان
جمع کثیری از مسلمانان مقیم آلمان، شیعه مذهب هستند که بیشتر آنها در شهرهای فرانکفورت، مونیخ، آخن، هانوفر و هامبورگ زندگی میکنند.
در این میان بزرگترین جامعه مسلمانان شیعه در شهر هامبورگ اقامت دارند. تا سال 1358 شمسی بین هفت تا پانزده هزار ایرانی در آلمان غربی زندگی میکرده اند. نخستین مسجدی که در آلمان بنا شد «اشویستینگ» بود، که در سال 1297 هجری در پارکی که به همان نام معروف بود، تأسیس گردید.
این مسجد توسط یک شاهزاده آلمانی که با دختری ترک ازدواج کرد و به دین اسلام درآمده بود، احداث گردیده است، در حال حاضر نماز عید فطر و قربان در این مسجد بر پا میشود.
مراسم محرم
هر ساله مراسم عاشورا در مرکز اسلامی هامبورگ با شرکت عده بسیاری تا دو هزار نفر برگزار میگردد.
تعداد مسلمانان شیعه و سنی در شهر هامبورگ ما بین 000/80 تا 000/100 نفر و در کل آلمان تا دو و نیم میلیون نفر است.
در روزهای تاسوعا و عاشورا در مرکز اسلامی، اغلب مراسمها با سخنرانی آغاز میشود و در پایان سخنرانی عزاداری و سینه زنی برگزار میگردد، که کمتر با خرافات آمیخته است. البته در طبقه زیرین مسجد هر ساله دردهه اول محرم خواهران و برادران پاکستانی به عزاداری میپردازند که بیشتر عزاداری سنتی است تا تاریخی .
بیش از دو هزار نفر از شیعیان افغانی همه ساله در هامبورگ، دهه محرم را با شکوه خاصی بر پا می دارند که بسیار در خور توجه است.
5 ـ بلژیک
بلژیک کشوری است اروپایی میان کشورهای هلند، آلمان، لوکزامبورک، فرانسه، و دریای شمال با جمعیت 000/840/9 نفر. پایتخت آن بروکسل و شهرهای آن بند آنورس ولی یژ است. براساس قانون 1353 شمسی که به تصویب پادشاه بلژیک رسیده، مسیحیت و اسلام به عنوان دومین مذهب این کشور به رسمیت شناخته شده و شورای اسلامی مسلمانان تشکیل گردیده است. با همکاری دولت، در میدان «سنت کانتز» بلژیک مسجد جامع بروکسل ساخته شده و این مسجد مهمترین مسجدی است که در بلژیک پایگاه قانونی دارد و به رسمیت شناخته شده است، در حالی که آمار تعداد مساجد ثبت شده بلژیک را بین 240 تا 400 باب ذکر مینمایند.
طبق اساسنامه شورای عالی مسلمانان بروکسل، کلیه مساجد و محافل مذهبی مسلمانان در بلژیک بایستی در شورای عالی عضویت داشته باشند و پس از رای نسبی در شورای مذکور میتوانند از دولت درخواست ثبت و اخذ مجوز رسمی نمایند.
آمار مسلمانان بلژیک بین 275 تا 300 هزار نفر اعلام شده است.
هیات مذهبی بلژیک
آن دسته از شیعیانی که در بلژیک دارای تشکیلات مذهبی شناخته شده هستند، اجمالا به شرح زیراند :
1ـ شیعیان عرب که عمدتاً مراکشی، الجزایری، تونسی و... هستند؛
2ـ شیعیان ترک ؛
3ـ شیعیان پاکستانی ؛
4ـ شیعیان عراقی.
شیعیان عرب، که جایگاه قانونی ثبت شده ندارند، غالباً در زیر سایبان مسجدالرضا (ع) گردهم می آیند.
شیعیان ترک دارای یک باب مسجد هستند، ولی به مرور زمان، اهل تسنن و نیز شیعیان رسمی، گردانندگی آن را به دست گرفته اند .
پاکستانیها نیز در لیالی بخصوص محرم با اجاره نمودن محلی به عزاداری میپردازند.
شیعیان عراقی در آنورس در یک منزل شخصی گردهم می آیند.
مراسم عاشورا در بین شیعیان بلژیک به صورت کاملاً طبیعی و بدون خرافه اجرا و گرامی داشته میشود .
6ـ رمانی
رومانی یکی از کشورهای اروپای شرقی بین شوروی سابق، مجارستان، یوگسلاوی، بلغارستان و دریای سیاه است که نزدیک به 000/850/21 نفر جمعیت دارد. پایتخت آن بخارست است.
این کشور نیز مدتی تحت تسلط سلاطین عثمانی قرار داشت و از آن زمان جمع کثیری از مسلمانان در این کشور زندگی میکنند. در میان آنان شیعیان ایرانی ،لبنانی، پاکستانی و عراقی هر ساله مراسم عاشورا را برپا می دارند.
مراسم محرم از سوی سفارت جمهوری اسلامی ایران در محل یک مدرسه برگزار میشود. هر ساله از ششم محرم تا پایان همراه با سخنرانی و صرف شام، غزاداری نیز صورت میگیرد. همچنین در مساجد اهل سنت نیز مراسم مختصری با پذیرایی ساده برگزار میشود. در مراسمی که از طرف نمایندگی جمهوری اسلامی ایران برگزار میشود، نزدیک به یک هزار شیعه ایرانی، لبنانی، پاکستانی، عراقی و غیره شرکت میکنند.
7. انگلستان
در انگلستان حسینیه ای است به نام «امام حسین (ع)» که زیر نظر آقای سید مکی میباشد، بیشتر گردانندگان آن ایرانی و عرب هستند، بسیاری از مسلمانان انگلیسی، مشتاق شرکت و حضور در این حسینیه هستند، ولی به خاطر عدم آشنایی به زبان فارسی غبطه میخورند.
عاشورا از منظر مرحوم دکتر کلیم صدیقی
مرحوم دکتر کلیم صدیقی، اسلام شناس، متفکر و رئیس پارلمان مسلمانان انگلیس با الهام از قیام عاشورا میگوید: «در نزد اهل تشیع نخستین گام مؤثر در جهت صحیح ،در همان اوایل تاریخ آنان برداشته شد و در قالب رد و نفی هرگونه سازشی با نظامهای موجود متجلی گردید و ریشه های آن به رد حاکمیت یزید از سوی امام حسین (ع) و متعاقب آن شهادت ایشان در کربلا بر میگردد. او به خوبی چالش جهان تسنن را مد نظر داشته، میگوید: «باید اذعان کرد که در میان اهل تسنن این مرحله اصلاحی هنوز آغاز نشده است. اندیشه سیاسی در میان اکثریت اهل تسنن همچنان در جادههای انحرافی سردرگم است!».
8. دانمارک
کشور پادشاهی دانمارک به صورت شبه جزیره ای است، که از خشکی به آلمان غربی ارتباط دارد. به انضمام چند جزیره بزرگ و کوچک در دریای بالتیک و دریای شمال.
مراکز فرهنگی
در دانمارک مراکز مختلف فرهنگی زیادی وجود دارد، که تحت نامهای حسینیه، کتابخانه، مسجد، مرکز آموزشی و مدرسه تأسیس شده و هر یک کمکهای مختلفی را از دولت دانمارک دریافت میکنند. براساس قوانین دانمارک هر گروهی که بتواند مدرسه و یا مرکز فرهنگی تأسیس نماید، که حداقل 25 دانش آموز یا عضو داشته باشد میتواند از کمک های دولت تا میزان 70 درصد هزینه ها برخوردار گردد.
شیعیان و مؤسسات مذهبی
شیعیان مقیم دانمارک از مهاجرات کشورهای ایران، عراق، لبنان، پاکستان و افغانستان هستند، که عمدتاً پس از سال1974 مهاجرت کرده اند.
در این حسینیه ها هر ساله مراسم عاشورا و تاسوعا با قداست خاص خود و با نوحه خوانی و سینه زنی به سبک شیعیان ایرانی برگزار میگردد.
آمار دقیقی از پیروان اهل بیت و اهل سنت در این کشور وجود ندارد. شمار شیعیان مقیم دانمارک بین سی و پنج تا چهل هزار تخمین زده میشود.
9. پرتغال
با گسترش اسلام در جنوب اروپا، بخصوص اسپانیا، حضور مسلمانان در پرتغال بیش از ده قرن به طول انجامید. در طی این مدت مردم پرتغال، بی آنکه هیچ اجبار و اکراهی وجود داشته باشد، با آزادی به اسلام گرویدند.
در این دوره مساجد زیادی در سر تا سر پرتغال بنا گردید که بیشتر آنها بعد از شیوع مسیحیت به کلیسا تبدیل شد. اکنون جوامع مسلمان در پرتغال شمار خود را بالغ بر هفت هزار نفر می دانند.
مسلمانان در انجام فرایض خود مقید هستند و هر جمعه در مسجد بزرگ جامع شهر نماز جمعه را برگزار میکنند.
مسلمانان شیعه مذهب نیز بر انجام فرایض و آداب و سنن مذهبی خویش متعهدند. رهبر شیعیان لیسبون، بشیر رحمت الله و معاون وی آقای بشیر است.
ورود عاشورا در پرتغال
بنا به گزارش سفارت جمهوری اسلامی ایران، همه ساله مراسم عاشورا و شام غریبان در محل «محفل شیعیان امام زمان (عج) در شهر «آلمآدا» واقع در نزدیکی لیسبون برگزار میشود. در این مراسم پس از اقامه نماز، سینه زنی، نوحه سرایی و سخنرانی برگزار میگردد و در پایان عزاداران اطعام میشوند. تعداد کل مسلمانان این کشور در حدود پانزده هزار نفر ذکر شده که عمدتاً مسلمان مهاجر از هندوستان، موزامبیک، گینه بیسائو، آنگولا و پاکستان هستند. آمار تقریبی عزاداران به هشتاد نفر مرد و زن می رسد. مراسم به صورت سنتی برگزار شده و آمیخته با خرافات نیست.
10. یونان
کشور پادشاهی یونان واقع در جنوب شرقی اروپا و جنوب غربی شبه جزیره بالکان، از شمال به آلبانی و یوگسلاوی و بلغارستان، از شمال غربی به ترکیه اروپایی، از مشرق به دریای اژه و از جنوب به دریای مدیترانه محدود است.
آتن پایتخت یونان است و از تاریخ کهن و آثار باستانی سرشاری برخودار است. ترکهای عثمانی چهار صد سال بر یونان حکومت کردند و در سال 1830 یونانیان توانستند به استقلال دست یابند. در شمال یونان صد و سی هزار مسلمان وجود دارد، ولی دولت تا به حال اجازه احداث مسجد جدید به آنان نداده است. بیشتر مسلمانان یونان ترک نژادند.
قابل ذکر است که مساجد قدیم کماکان متروکه و بلا استفاده مانده است. آتن پایتخت یونان است که تا به حال دولت اجازه تأسیس مراکزمذهبی و فرهنگی برای مسلمانان، بخصوص شیعیان نداده است ،ولی مراسم عزاداری قافله سالار کربلا توسط جمعی ازپاکستانیهای مقیم این کشور در منازلشان برپا میگردد. از سایر کشورهای مسلمان نیز در این مراسم شرکت میکنند و از سوی نمایندگی جمهوری اسلامی ایران هم جلسات و محافلی در ایام و مناسبت ها برگزار میشود.
دریای کارائیب شاخه ای است از اقیانوس اطلس بین ساحل شرقی آمریکای مرکزی، ساحل شمالی آمریکای جنوبی که از سواحل بندرهای آن، موز، قهوه و نفت به دیگر نقاط جهان صادر میگردد.
تاریخچه عاشورا
پس از آنکه هندیان به سواحل کارائیب قدم نهادند، مراسم ماه محرم را به نام «حوسه» یا «حسین (ع)» به پا کردند. این مراسم وسیله اتحاد و قیام آنان علیه حکومت استعماری گشت. بسیاری از کسانی که امروزه «تجه» «تعزیه در هند» را میسازند مسلمان نیستند، بلکه مسیحی یا هندو میباشند. در نظر انگلیسیها، تجه نشانه طغیان مردم علیه اربابان انگلیسی است و سمبل مقاومت علیه استبداد میباشد. از این رو در اکتبر سال 1884، عده ای از شیعیان شرکت کننده در مراسم محرم که در این جزیره به نام فستیوال حسین یا «حوسه» نامیده میشوند، هدف گلوله پلیس استعماری قرار گرفتند، که این حادثه حاکی از ترس و وحشت استعمارگران از مراسم عاشورای حسینی است.
امروزه در ترینیداد برای مراسم محرم دو مرکز اصلی وجود دارد: یکی در شهر «سن جیمز» در شمال و دیگری در منطقه «سید روس» در جنوب غربی جزیره. در جنوب سن جیمز علاوه بر ساختن و گرداندن تجه، دو «ماه» بزرگ هم میسازند و در مراسم حمل میکنند، که این دو ماه یکی نمودار ماکت حرم امام حسن (ع) و دیگری نمودار ماکت حرم امام حسین (ع) است.
در شمال، قسم اصلی مراسم به دست مسلمانان، به خصوص شیعیان اداره میشود و در جنوب تعداد مسلمانان بسیار کم است و مراسم ماه محرم بیشتر توسط هندوها و مسیحیان برگزار میشود. در هر دو منطقه مراسم حوسه عبارت است از :
1ـ حمل ماکتی از بارگاه و حرم امامان معصوم، امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) که امروزه به آن تجه و یا حوسه میگویند؛
2ـ پرچمها و علم هایی میسازند و در مراسم ها حمل میکنند؛
3ـ پختن غذاهای مخصوص و اطعام عزاداران ؛
4ـ نواختن طبلهای ویژه به نام «تاسا» و «باس». تناسب تجه با تعزیه
تعزیه نوعی نمایش درایران و برخی از کشورهای اسلامی است. گفته میشود تیمور لنگ برای اولین بار فرهنگ تعزیه را به هند برد. او محبت ویژه ای به امام حسین (ع) داشت به همین دلیل دستور داد تا ماکت کوچکی از مقبره امام ساخته شود، لذا هر کجا که تیمور می رفت این ماکت نیز همراه اردوی او بود.
تعزیه از عزا گرفته شده از عربی به فرهنگ هندی رفته و پس از تغییراتی به تجه تبدیل شده است. گاهی نیز تجه را حوسه میگویند که از کلمه حسن مشتق شده و به شکل (HOSAYIN) نیز نوشته میشود.
تجه یا حوسه را روی چرخ میگذارند تا بتوانند آن را به همراه دسته حرکت دهند اطراف پایهها را با پارچه میپوشانند و دو پرچم به رنگ قرمز و سبز بر بالای آن نصب میکنند و در حالی که طبل می زنند، دوازده مرد تجه را روی شانه هایشان به «چوک» میبرند. این مراسم از اول محرم آغاز میشود. آنها که مسئول ساختن تجه هستند از خوردن گوشت غذاهای سرخ شده و نزدیکی با زن پرهیز میکنند. کسانی که در تجه کار میکنند باید پاک باشند. چوک یک کلمه هندی بوده و عبارت است از یک میدان مربع که مراسم تعزیه در آن فضا صورت میگیرد. روز هفتم محرم مراسم پرچم آغاز میشود.در این روز شخصی به نام مجاور برای خواندن دعا به محل اجرای مراسم می آید. درحال حاضر مجاور، آقای قاسم آیت الله است که سر جوخه پلیس هم هست. قبلاًپدر این مرد مجاور و متولی این کار بوده که در منطقه سدروس زندگی میکرده است. در وسط چوک گودالی است با دو چراغ نفتی که نماینده و مظهر امام حسن و امام حسین (ع) میباشد. در یک طرف گودال یک عدد عود سوز و یک لیوان شربت قرار دارد. مجاور، مقداری عود به روی ذغالها می ریزد و مراسم را به زبان عربی شروع میکند. خواندن دعا با صدای بلند و کوتاه در حدود یکی دو دقیقه ادامه دارد. این ادعیه معمولا آیاتی از قرآن است و با سوره فاتحه شروع میشود. بعد از آنکه دعا خوانده شد پرچمهای سرخ و سبز اطراف چوک نصب میشوند. پرچم سرخ علامت خون رگهای بریده امام حسین (ع) و پرچم سبز نمادی از مسموم کردن امام حسن(ع) است.
در بالای چوب پرچمها، پنجههای فلزی نصب میکنند و پرچمها بیشتر توسط زنها حمل میشود و طبلها به صدا در می آیند. درطول شب، پنج نفر با سینیهای مخصوص مخفیانه از محل اجرای مراسم خارج شده به سمت کربلای ( فرضی) می روند،هر گروه کربلای خود را در کنار ساحل دارد. این نقاط محلهای مخصوصی است که در طول سال از آنها به عنوان مکان مقدس حفاظت میشود. از این محل مشتی از خاک برداشته میان دو پارچه به صورت تابوت در می آورند و روی سینی گذاشته، روی آن عطر میپاشند.
مرثیه خوانها مرثیه سرایی میکنند. در آخر شب محتوای پارچه را داخل گودالی میگذارند. روز هشتم محرم مراسم تجه کوچک انجام میشود، که تقریبا. شبیه همان مراسم یی است قبلاً ذکر شد و شور و هیجانی میان مردم ایجاد میکند. هیجان تجه وقتی است که دو گروه با همدیگر تلاقی نمایند و علمهای همدیگر را لمس کنند، که این مسئله نشانه بوسیدن دو برادر ؛ یعنی حسن و حسین علیهما السلام) است. بالاخره مراسم روز عاشورا با یک شکوه خاصی که اجمالاً توضیح داده شد ختم میگردد.
2ـ عاشورا در کلمبیا
کلمبیا کشوریاست در آمریکای جنوبی که در کنار اقیانوس کبیر و دریای کارائیب قراردارد. این کشور در سال 1499 میلادی توسط آلونسؤا وخیدا مهاجر اسپانیایی کشف شد.
نقطه آغاز مهاجرت مسلمانان در این کشور پس از جنگ جهانی دوم صورت پذیرفت. اکثر مسلمانان این منطقه از کشورهای سوریه و لبنان بوده و عمدتاً در شهرهای مایکائو و بوئنوآ و نتورا سکونت دارند. آمار دقیقی از مسلمانان وجود ندارد. اما خود مسلمانان آمار تقریبی جمعیت را بین سی تا چهل هزار نفرتخمین می زنند، که از این تعداد بین 3 تا 4 هزار نفر در بوگوتا زندگی میکنند. جمعیت شیعیان کمتر از ده درصد است. اما فعالیتهای پیروان اهل بیت علیهم السلام بیشتر از همه است و آنها در مراکز فرهنگی حضور بیشتری دارند. مسجد شیعیان تنها مرکز قابل توجه مسلمانان است.
اطلاعات به دست آمده از مرکز فرهنگ اسلامی شیعیان در بوگوتا دال براین است که مراسم عاشورا یکی از مراسمهای با شکوهی است که شیعیان مایکائو در آن به طور گسترده شرکت میکنند و مراسم محرم به طور سنتی و تاریخی در ایام سوگواری جگر کوشه پیامبر اجرا میشود. مکان مشخصی برای عزاداری وجود ندارد، و شیعه و سنی از یک مسجد استفاده میکنند.
3ـ عاشورا در کانادا
کانادا کشور پهناوری است در شمال آمریکای شمالی که از شمال به اقیانوس منجمد شمالی، از شرق به اقیانوس اطلس و از غرب به اقیانوس کبیر محدود میشود. جمعیت آن بیش از 23 میلیون نفر، پایتخت آن اوتاواست، که همه ساله مراسم عاشورا توسط شیعیان در آنجا برگزار میشود.
آمار دقیقی از شیعیان کانادا در دست نیست، اما قریب به یک سوم از سیصد هزار مسلمان کانادا شیعه هستند. شیعیان مانند سایر ملیتها از آزادی و امکانات لازم برخوردارند. با توجه به وجود اقوام و فرهنگهای گوناگون، در بیشتر شهرهای کانادا دهه محرم با ویژگی هر شهربرگزار میشود. تنها نقطه مشترک عزاداری، برگزاری مجالس سخنرانی است، که با دعوت از یک روحانی از کشورهای مختلفی، مانند: ایران، عراق، افغانستان و یا پاکستان در ایام سوگواری از آنان بهره کافی میبرند.
مراسم عزاداری بیشتر در مکانهای سرپوشیده و تکایا صورت میگیرد و نمود بیرونی چندانی ندارد.اخیراً برخی از دسته های عزاداراقدام به راهپیمایی در روز عاشورا در سطح شهرها و میادین نموده اند، که فوق العاده تاثیر داشته است. سینه زنی و نوحه خوانی به صورت عموم انجام میگیرد و در پایان محفل، پرچمی به یاد امام حسین (ع) وپرچمدار کربلا قمر بنی هاشم (ع) دربرابر شهرداری تورنتو به اهتزاز در می آید. یکی از کارهای بسیار جالب و چشمگیری که در کانادا صورت گرفته، پلاکارتها، پوسترها و برچسبهای تبلیغاتی در معرفی امام حسین (ع) است که در ایام عاشورا چهره شهر و وسایل نقلیه را تحت پوشش قرار می دهد. اخیراً شیعیان اقدام به تأسیس حسینیهها و مراکز مذهبی نموده اند، که عمدهترین آنها «مجمع اهل بیت» آمریکای شمالی است که در شهر تورنتو قرار دارد. بزرگترین مسجد شیعیان نیز در همین شهر به نام مسجد شیعیان جعفری تورنتو معروف است.
4ـ آلمان
آلمان منطقه وسیعی در اروپای مرکزی است، که در میان کشورهای دانمارک، لهستان، اتریش، سوئیس، فرانسه، لوکزامبورک، بلژیک و هلند قرار دارد.
اسلام در آلمان
تا اوایل قرن حاضر بیشتر مسلمانان مقیم این کشور را بازرگانان، دانشجویان و جهانگردان مسلمان تشکیل می دادند. پس از جنگ جهانی اول گروهی از سربازان و افسران مسلمان ارتشهای درگیر در آلمان باقی ماندند. اینها با مهاجرانی که بعد از انقلاب 1917 شوروی (سابق) از مناطق مسلمان نشین روسیه به این سرزمین آمدند، شمار مسلمانان این کشور را افزایش دادند. بعد از جنگ جهانی دوم نیز حدود پنج هزار مسلمان از مناطق مسلمان نشین شوروی سابق همچون ترکمنستان، آذربایجان، قفقاز و ولگای شمالی به این کشورهجرت کردند. و سپس با رفتن مسلمانان ترک و یوگسلاوی به آلمان غربی، به تدریج آمار مسلمانان در این کشور به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت.
امروزه بنابر منابع خود آلمانیها نزدیک به دو میلیون نفر مسلمان در جمهوری فدرال آلمان زندگی میکنند.
شیعه در آلمان
جمع کثیری از مسلمانان مقیم آلمان، شیعه مذهب هستند که بیشتر آنها در شهرهای فرانکفورت، مونیخ، آخن، هانوفر و هامبورگ زندگی میکنند.
در این میان بزرگترین جامعه مسلمانان شیعه در شهر هامبورگ اقامت دارند. تا سال 1358 شمسی بین هفت تا پانزده هزار ایرانی در آلمان غربی زندگی میکرده اند. نخستین مسجدی که در آلمان بنا شد «اشویستینگ» بود، که در سال 1297 هجری در پارکی که به همان نام معروف بود، تأسیس گردید.
این مسجد توسط یک شاهزاده آلمانی که با دختری ترک ازدواج کرد و به دین اسلام درآمده بود، احداث گردیده است، در حال حاضر نماز عید فطر و قربان در این مسجد بر پا میشود.
مراسم محرم
هر ساله مراسم عاشورا در مرکز اسلامی هامبورگ با شرکت عده بسیاری تا دو هزار نفر برگزار میگردد.
تعداد مسلمانان شیعه و سنی در شهر هامبورگ ما بین 000/80 تا 000/100 نفر و در کل آلمان تا دو و نیم میلیون نفر است.
در روزهای تاسوعا و عاشورا در مرکز اسلامی، اغلب مراسمها با سخنرانی آغاز میشود و در پایان سخنرانی عزاداری و سینه زنی برگزار میگردد، که کمتر با خرافات آمیخته است. البته در طبقه زیرین مسجد هر ساله دردهه اول محرم خواهران و برادران پاکستانی به عزاداری میپردازند که بیشتر عزاداری سنتی است تا تاریخی .
بیش از دو هزار نفر از شیعیان افغانی همه ساله در هامبورگ، دهه محرم را با شکوه خاصی بر پا می دارند که بسیار در خور توجه است.
5 ـ بلژیک
بلژیک کشوری است اروپایی میان کشورهای هلند، آلمان، لوکزامبورک، فرانسه، و دریای شمال با جمعیت 000/840/9 نفر. پایتخت آن بروکسل و شهرهای آن بند آنورس ولی یژ است. براساس قانون 1353 شمسی که به تصویب پادشاه بلژیک رسیده، مسیحیت و اسلام به عنوان دومین مذهب این کشور به رسمیت شناخته شده و شورای اسلامی مسلمانان تشکیل گردیده است. با همکاری دولت، در میدان «سنت کانتز» بلژیک مسجد جامع بروکسل ساخته شده و این مسجد مهمترین مسجدی است که در بلژیک پایگاه قانونی دارد و به رسمیت شناخته شده است، در حالی که آمار تعداد مساجد ثبت شده بلژیک را بین 240 تا 400 باب ذکر مینمایند.
طبق اساسنامه شورای عالی مسلمانان بروکسل، کلیه مساجد و محافل مذهبی مسلمانان در بلژیک بایستی در شورای عالی عضویت داشته باشند و پس از رای نسبی در شورای مذکور میتوانند از دولت درخواست ثبت و اخذ مجوز رسمی نمایند.
آمار مسلمانان بلژیک بین 275 تا 300 هزار نفر اعلام شده است.
هیات مذهبی بلژیک
آن دسته از شیعیانی که در بلژیک دارای تشکیلات مذهبی شناخته شده هستند، اجمالا به شرح زیراند :
1ـ شیعیان عرب که عمدتاً مراکشی، الجزایری، تونسی و... هستند؛
2ـ شیعیان ترک ؛
3ـ شیعیان پاکستانی ؛
4ـ شیعیان عراقی.
شیعیان عرب، که جایگاه قانونی ثبت شده ندارند، غالباً در زیر سایبان مسجدالرضا (ع) گردهم می آیند.
شیعیان ترک دارای یک باب مسجد هستند، ولی به مرور زمان، اهل تسنن و نیز شیعیان رسمی، گردانندگی آن را به دست گرفته اند .
پاکستانیها نیز در لیالی بخصوص محرم با اجاره نمودن محلی به عزاداری میپردازند.
شیعیان عراقی در آنورس در یک منزل شخصی گردهم می آیند.
مراسم عاشورا در بین شیعیان بلژیک به صورت کاملاً طبیعی و بدون خرافه اجرا و گرامی داشته میشود .
6ـ رمانی
رومانی یکی از کشورهای اروپای شرقی بین شوروی سابق، مجارستان، یوگسلاوی، بلغارستان و دریای سیاه است که نزدیک به 000/850/21 نفر جمعیت دارد. پایتخت آن بخارست است.
این کشور نیز مدتی تحت تسلط سلاطین عثمانی قرار داشت و از آن زمان جمع کثیری از مسلمانان در این کشور زندگی میکنند. در میان آنان شیعیان ایرانی ،لبنانی، پاکستانی و عراقی هر ساله مراسم عاشورا را برپا می دارند.
مراسم محرم از سوی سفارت جمهوری اسلامی ایران در محل یک مدرسه برگزار میشود. هر ساله از ششم محرم تا پایان همراه با سخنرانی و صرف شام، غزاداری نیز صورت میگیرد. همچنین در مساجد اهل سنت نیز مراسم مختصری با پذیرایی ساده برگزار میشود. در مراسمی که از طرف نمایندگی جمهوری اسلامی ایران برگزار میشود، نزدیک به یک هزار شیعه ایرانی، لبنانی، پاکستانی، عراقی و غیره شرکت میکنند.
7. انگلستان
در انگلستان حسینیه ای است به نام «امام حسین (ع)» که زیر نظر آقای سید مکی میباشد، بیشتر گردانندگان آن ایرانی و عرب هستند، بسیاری از مسلمانان انگلیسی، مشتاق شرکت و حضور در این حسینیه هستند، ولی به خاطر عدم آشنایی به زبان فارسی غبطه میخورند.
عاشورا از منظر مرحوم دکتر کلیم صدیقی
مرحوم دکتر کلیم صدیقی، اسلام شناس، متفکر و رئیس پارلمان مسلمانان انگلیس با الهام از قیام عاشورا میگوید: «در نزد اهل تشیع نخستین گام مؤثر در جهت صحیح ،در همان اوایل تاریخ آنان برداشته شد و در قالب رد و نفی هرگونه سازشی با نظامهای موجود متجلی گردید و ریشه های آن به رد حاکمیت یزید از سوی امام حسین (ع) و متعاقب آن شهادت ایشان در کربلا بر میگردد. او به خوبی چالش جهان تسنن را مد نظر داشته، میگوید: «باید اذعان کرد که در میان اهل تسنن این مرحله اصلاحی هنوز آغاز نشده است. اندیشه سیاسی در میان اکثریت اهل تسنن همچنان در جادههای انحرافی سردرگم است!».
8. دانمارک
کشور پادشاهی دانمارک به صورت شبه جزیره ای است، که از خشکی به آلمان غربی ارتباط دارد. به انضمام چند جزیره بزرگ و کوچک در دریای بالتیک و دریای شمال.
مراکز فرهنگی
در دانمارک مراکز مختلف فرهنگی زیادی وجود دارد، که تحت نامهای حسینیه، کتابخانه، مسجد، مرکز آموزشی و مدرسه تأسیس شده و هر یک کمکهای مختلفی را از دولت دانمارک دریافت میکنند. براساس قوانین دانمارک هر گروهی که بتواند مدرسه و یا مرکز فرهنگی تأسیس نماید، که حداقل 25 دانش آموز یا عضو داشته باشد میتواند از کمک های دولت تا میزان 70 درصد هزینه ها برخوردار گردد.
شیعیان و مؤسسات مذهبی
شیعیان مقیم دانمارک از مهاجرات کشورهای ایران، عراق، لبنان، پاکستان و افغانستان هستند، که عمدتاً پس از سال1974 مهاجرت کرده اند.
در این حسینیه ها هر ساله مراسم عاشورا و تاسوعا با قداست خاص خود و با نوحه خوانی و سینه زنی به سبک شیعیان ایرانی برگزار میگردد.
آمار دقیقی از پیروان اهل بیت و اهل سنت در این کشور وجود ندارد. شمار شیعیان مقیم دانمارک بین سی و پنج تا چهل هزار تخمین زده میشود.
9. پرتغال
با گسترش اسلام در جنوب اروپا، بخصوص اسپانیا، حضور مسلمانان در پرتغال بیش از ده قرن به طول انجامید. در طی این مدت مردم پرتغال، بی آنکه هیچ اجبار و اکراهی وجود داشته باشد، با آزادی به اسلام گرویدند.
در این دوره مساجد زیادی در سر تا سر پرتغال بنا گردید که بیشتر آنها بعد از شیوع مسیحیت به کلیسا تبدیل شد. اکنون جوامع مسلمان در پرتغال شمار خود را بالغ بر هفت هزار نفر می دانند.
مسلمانان در انجام فرایض خود مقید هستند و هر جمعه در مسجد بزرگ جامع شهر نماز جمعه را برگزار میکنند.
مسلمانان شیعه مذهب نیز بر انجام فرایض و آداب و سنن مذهبی خویش متعهدند. رهبر شیعیان لیسبون، بشیر رحمت الله و معاون وی آقای بشیر است.
ورود عاشورا در پرتغال
بنا به گزارش سفارت جمهوری اسلامی ایران، همه ساله مراسم عاشورا و شام غریبان در محل «محفل شیعیان امام زمان (عج) در شهر «آلمآدا» واقع در نزدیکی لیسبون برگزار میشود. در این مراسم پس از اقامه نماز، سینه زنی، نوحه سرایی و سخنرانی برگزار میگردد و در پایان عزاداران اطعام میشوند. تعداد کل مسلمانان این کشور در حدود پانزده هزار نفر ذکر شده که عمدتاً مسلمان مهاجر از هندوستان، موزامبیک، گینه بیسائو، آنگولا و پاکستان هستند. آمار تقریبی عزاداران به هشتاد نفر مرد و زن می رسد. مراسم به صورت سنتی برگزار شده و آمیخته با خرافات نیست.
10. یونان
کشور پادشاهی یونان واقع در جنوب شرقی اروپا و جنوب غربی شبه جزیره بالکان، از شمال به آلبانی و یوگسلاوی و بلغارستان، از شمال غربی به ترکیه اروپایی، از مشرق به دریای اژه و از جنوب به دریای مدیترانه محدود است.
آتن پایتخت یونان است و از تاریخ کهن و آثار باستانی سرشاری برخودار است. ترکهای عثمانی چهار صد سال بر یونان حکومت کردند و در سال 1830 یونانیان توانستند به استقلال دست یابند. در شمال یونان صد و سی هزار مسلمان وجود دارد، ولی دولت تا به حال اجازه احداث مسجد جدید به آنان نداده است. بیشتر مسلمانان یونان ترک نژادند.
قابل ذکر است که مساجد قدیم کماکان متروکه و بلا استفاده مانده است. آتن پایتخت یونان است که تا به حال دولت اجازه تأسیس مراکزمذهبی و فرهنگی برای مسلمانان، بخصوص شیعیان نداده است ،ولی مراسم عزاداری قافله سالار کربلا توسط جمعی ازپاکستانیهای مقیم این کشور در منازلشان برپا میگردد. از سایر کشورهای مسلمان نیز در این مراسم شرکت میکنند و از سوی نمایندگی جمهوری اسلامی ایران هم جلسات و محافلی در ایام و مناسبت ها برگزار میشود.
تبلیغات
