اصول تغذیه در نگاه شریعت
آرشیو
چکیده
متن
در ادامه گفتار امام سجاد(ع) مى خوانیم:
((و اما حق بطنک فان لاتجعله وعاء لقلیل من الحرام و لالکثیر....))(1)
حق شکم این است که آن را جایگاهى براى کم و زیاد حرام قرار ندهى و در حلال میانه روباشى و بیش از اندازه اى که جسمت نیاز دارد, استفاده نکنى و آن قدر آن را از خوردنى و نوشیدنى پرنکنى تا به سرحد اسارت و خوارى درآیى و مروت و بزرگوارى را از یاد ببرى. زیرا پرخورى کسالتآور است و در کارها سستى به وجود خواهد آورد و انسان را از نیکى و بزرگوارى باز مى دارد.
شکم مهم ترین عضو نگهدارى و ذخیره مواد غذایى مورد نیاز بدن و محل مصرف و تبدیلآن به مواد دیگراست. این عضو علاوه بر ضابطه ها و وظایف دیگر اعضا, وظایف ویژه اى دارد که بیشتر اخلاقى, عقلانى و شرعى است و اگر آن ضابطه ها مراعات نشود, این عضو دچار اختلال و بیمارى و عامل خوارى انسان مى شود و آسیب آن به سایر اعضاى بدن هم سرایت مى کند.
در حقیقت آن وظایف که باید در مورد این عضو انجام شود, وظیفه خود او نیست. بر ماست که این وظیفه را نسبت بدان برعهده گیریم تا در قیامت آن عضو ما را به کوتاهى در انجام وظیفه مواخذه نکند.
امام زین العابدین(ع) در مورد وظایف عقلى و اخلاقى این عضو مى فرماید:
1 ـ شکم را ظرفى براى خوردنى هاى حرام که از راه نامشروع به دست آمده, قرار مده. ـ چه کم و چه زیاد. نه چندان بخور کزدهانت برآید.
2 ـ درخوردن و نوشیدن حلال هم شکم بیش از حد ضرورى پرنشود و راه میانه پیش گرفته شود.
3 ـ اگر آدمى احساس کرد که در خوردن اشتیاق و هیجان بیش از حد دارد باید با گرسنگى و تشنگى امیال خود را مهار کند.
علاوه بر این, حرام خورى باعث هلاکت انسان و پرخورى موجب ایجاد اختلال در حواس فعال بدن مى شود.
خداوند نیاز به غذا را به انسان عطا کرد تا به وسیله نیروى حاصل از آن, ارگان هاى بدن استوار و اعضاى گوناگون او محکم و مقاوم و قادر به انجام وظایف خود گردند و سزاست که این استحکام از طریق غذاها و نوشیدنى هاى حلال به اعضاى بدن برسد نه با غذاهاى حرام.
چرا باید شکم را از حرام پرکرد درحالى که خداوند انواع خوردنى ها و نوشیدنى هاى حلال و پاکیزه را براى ما آفریده و به ما قدرت داده است تا درمیان آن ها خود انتخاب کنیم! چرا باید از آنچه مجاز است به سوى غیر مجاز منحرف شویم, که این خود گناهى بزرگ است. معده ابزار خوش گذرانى و انبارکردن غذاها و نوشیدنى ها نیست.
اغلب پرخورىها ضرر آفرین و تحمل آن بر بدن بسیار ناگوار است. علاوه براین که از لحاظ اخلاقى باعث نقص روحیه جوانمردى و مروت و عامل کم شدن قدرت فکرى انسان است. زیرا انسان درموقع پرنبودن شکم از قدرت فکرى بیشترى برخوردار است.
پیامبر(ص) فرمود: ((معده را ازخوردنى و نوشیدنى پرنکنید. زیرا دل ها از پرخورى مى میرد. همان طور که محصولات زراعى از کثرت آبیارى از بین مى روند.))
همچنین مى فرماید: بدترین ظرفى که انسان پرمى کند, شکم است. چند لقمه که موجب سلامتى و استوارى بدن گردد, کافى است و اگر کسى بخواهد طبق دستور عمل کند باید یک سوم شکم را به طعام و یک سوم به نوشیدنى و یک سوم دیگر را براى راحتى نفس کشیدن اختصاص دهد.
پزشکان, انسان را از پرخورى نهى مى کنند و بعضى گفته اند: پرخورى چابکى را از بین مى برد و انسان را به درد درمان نایافتنى دچار مى کند. پرخورى عامل سنگدلى و آن سبب انعطاف ناپذیرى است و خوابیدن را زیاد و درهنگام عبادت سستى ایجاد مى کند. شهوت را زیاد و نور چشم را کم مى کند.
در مثل آمده که: طعام خود را کم کن تا خواب تو خوب و راحت باشد.
رسول اکرم(ص) در مورد اعتدال در خوردن مى فرماید: ((ما قومى هستیم که تا گرسنه نشده ایم, نمى خوریم و آنگاه که خوردیم, به حد سیرى نمى خوریم.))
هدف این سخن این نیست که گرسنگى فکر را تصفیه و ذهن را قوت مى بخشد, بلکه اگر انسان غذاى کافى نخورد و به نداى گرسنگى پاسخ مساعد ندهد, ذهن به جاى این که به نداى حکمت و عقل گوش دهد, به نداى معده گرسنه گوش خواهد سپرد و همان طور که در همه اعمال باید میانه رو بود, دراین مورد نیز باید حد اعتدال را رعایت کرد.
راه حق گیر و مده از دست خود در زندگى
هیچ گه در هیچ کارى اعتدال خویشتن
پى نوشت:
1 ـ تحف العقول, رساله حقوق امام سجاد(ع).
((و اما حق بطنک فان لاتجعله وعاء لقلیل من الحرام و لالکثیر....))(1)
حق شکم این است که آن را جایگاهى براى کم و زیاد حرام قرار ندهى و در حلال میانه روباشى و بیش از اندازه اى که جسمت نیاز دارد, استفاده نکنى و آن قدر آن را از خوردنى و نوشیدنى پرنکنى تا به سرحد اسارت و خوارى درآیى و مروت و بزرگوارى را از یاد ببرى. زیرا پرخورى کسالتآور است و در کارها سستى به وجود خواهد آورد و انسان را از نیکى و بزرگوارى باز مى دارد.
شکم مهم ترین عضو نگهدارى و ذخیره مواد غذایى مورد نیاز بدن و محل مصرف و تبدیلآن به مواد دیگراست. این عضو علاوه بر ضابطه ها و وظایف دیگر اعضا, وظایف ویژه اى دارد که بیشتر اخلاقى, عقلانى و شرعى است و اگر آن ضابطه ها مراعات نشود, این عضو دچار اختلال و بیمارى و عامل خوارى انسان مى شود و آسیب آن به سایر اعضاى بدن هم سرایت مى کند.
در حقیقت آن وظایف که باید در مورد این عضو انجام شود, وظیفه خود او نیست. بر ماست که این وظیفه را نسبت بدان برعهده گیریم تا در قیامت آن عضو ما را به کوتاهى در انجام وظیفه مواخذه نکند.
امام زین العابدین(ع) در مورد وظایف عقلى و اخلاقى این عضو مى فرماید:
1 ـ شکم را ظرفى براى خوردنى هاى حرام که از راه نامشروع به دست آمده, قرار مده. ـ چه کم و چه زیاد. نه چندان بخور کزدهانت برآید.
2 ـ درخوردن و نوشیدن حلال هم شکم بیش از حد ضرورى پرنشود و راه میانه پیش گرفته شود.
3 ـ اگر آدمى احساس کرد که در خوردن اشتیاق و هیجان بیش از حد دارد باید با گرسنگى و تشنگى امیال خود را مهار کند.
علاوه بر این, حرام خورى باعث هلاکت انسان و پرخورى موجب ایجاد اختلال در حواس فعال بدن مى شود.
خداوند نیاز به غذا را به انسان عطا کرد تا به وسیله نیروى حاصل از آن, ارگان هاى بدن استوار و اعضاى گوناگون او محکم و مقاوم و قادر به انجام وظایف خود گردند و سزاست که این استحکام از طریق غذاها و نوشیدنى هاى حلال به اعضاى بدن برسد نه با غذاهاى حرام.
چرا باید شکم را از حرام پرکرد درحالى که خداوند انواع خوردنى ها و نوشیدنى هاى حلال و پاکیزه را براى ما آفریده و به ما قدرت داده است تا درمیان آن ها خود انتخاب کنیم! چرا باید از آنچه مجاز است به سوى غیر مجاز منحرف شویم, که این خود گناهى بزرگ است. معده ابزار خوش گذرانى و انبارکردن غذاها و نوشیدنى ها نیست.
اغلب پرخورىها ضرر آفرین و تحمل آن بر بدن بسیار ناگوار است. علاوه براین که از لحاظ اخلاقى باعث نقص روحیه جوانمردى و مروت و عامل کم شدن قدرت فکرى انسان است. زیرا انسان درموقع پرنبودن شکم از قدرت فکرى بیشترى برخوردار است.
پیامبر(ص) فرمود: ((معده را ازخوردنى و نوشیدنى پرنکنید. زیرا دل ها از پرخورى مى میرد. همان طور که محصولات زراعى از کثرت آبیارى از بین مى روند.))
همچنین مى فرماید: بدترین ظرفى که انسان پرمى کند, شکم است. چند لقمه که موجب سلامتى و استوارى بدن گردد, کافى است و اگر کسى بخواهد طبق دستور عمل کند باید یک سوم شکم را به طعام و یک سوم به نوشیدنى و یک سوم دیگر را براى راحتى نفس کشیدن اختصاص دهد.
پزشکان, انسان را از پرخورى نهى مى کنند و بعضى گفته اند: پرخورى چابکى را از بین مى برد و انسان را به درد درمان نایافتنى دچار مى کند. پرخورى عامل سنگدلى و آن سبب انعطاف ناپذیرى است و خوابیدن را زیاد و درهنگام عبادت سستى ایجاد مى کند. شهوت را زیاد و نور چشم را کم مى کند.
در مثل آمده که: طعام خود را کم کن تا خواب تو خوب و راحت باشد.
رسول اکرم(ص) در مورد اعتدال در خوردن مى فرماید: ((ما قومى هستیم که تا گرسنه نشده ایم, نمى خوریم و آنگاه که خوردیم, به حد سیرى نمى خوریم.))
هدف این سخن این نیست که گرسنگى فکر را تصفیه و ذهن را قوت مى بخشد, بلکه اگر انسان غذاى کافى نخورد و به نداى گرسنگى پاسخ مساعد ندهد, ذهن به جاى این که به نداى حکمت و عقل گوش دهد, به نداى معده گرسنه گوش خواهد سپرد و همان طور که در همه اعمال باید میانه رو بود, دراین مورد نیز باید حد اعتدال را رعایت کرد.
راه حق گیر و مده از دست خود در زندگى
هیچ گه در هیچ کارى اعتدال خویشتن
پى نوشت:
1 ـ تحف العقول, رساله حقوق امام سجاد(ع).
تبلیغات
