طب و تربیت (3)
آرشیو
چکیده
متن
نوزادى که ماهها در رحم مادر از طریق جفت و عوامل مادرى بخوبىمحافظتشده، در پایان مدت باردارى بىدفاع پا به دنیاى آلودهخارج مىنهد. در این موقعیت، تنها آغوش گرم و شیرمادر او را درمقابل عوامل مهاجم، میکروبى، ویروسى، قارچى، انگلى،... محافظتمىکند.
شیر مادر داراى سه دسته عوامل محافظت کننده است. این عوامل نهتنها نوزاد را در روزها و ماههاى آغاز عمر از گزند عواملبیمارى زا دور مىدارد، بلکه تا پایان زندگى از بیماریهاى چوندیابت و فشار خون مصون مىسازد.
در دوران بیست و چهار ماهه شیردهى، مسوولیت پرورش طفل از نظرجسمى و روانى به عهده مادر است. على(ع) مىفرماید: بنگر کدامزن فرزندانت را شیر مىدهد; زیرا کودک با اخلاق او رشد مىکند.
چرا شیر مادر؟
شیر مادر براى بچه غذایى فوق العاده کامل است. از آنجا کهدوران تکرار نشدنى کودکى در تاءمین سلامت انسان در بزرگسالىاهمیتبسیار دارد، دوران شیرخوارى از حساسترین مراحل رشد وتکامل انسان است. پس باید در این مرحله از زندگى به تغذیه وسلامت کودک توجه مخصوص داشت. در چنین موقعیتى، نیازهاى غذایى،روانى و ایمنى کودک تنها از طریق شیرمادر تاءمین مىشود; و اینویژگیها به طور یک جااز طرق دیگر قابل دسترسى نیست.
على(ع) مىفرماید: «ما من لبن رضع به الصبى اعظم برکه علیه منلبن امه» براى طفل شیرخوار هیچ شیرى مبارکتر از شیر مادرشنیست.
شیر مادر چون خون مادهاى زنده است این ماده، علاوه بر موادمعدنى لازم براى تمام نوزادان، از مواد حفاظت کننده در برابربیماریها نیز برخوردار است. ترکیب و میزان مواد مغذى درشیرمادر باتوجه به روزهاى تولد، سن شیرخوار، سن مادر، سنبارورى، طول مدت شیردهى، دفعات شیردهى و تقاضاى کودک متفاوتاست; و بهترین شیر براى هر نوزاد، شیر مادر اوست.
تاثیر شیرمادر بر روان کودک
ارتباطات عاطفى مادر و کودک هنگام شیردادن از پستان نیزامتیازى استثنایى براى شیرمادر است و در رشد عاطفى، ذهنى وروانى کودک تاثیرى شگفت انگیز دارد. على(ع) مىفرماید:
«تخیروا للرضاع، کما تخیرون للنکاح، فان الرضاع یغیرالطباع.» همانگونه که براى ازدواج جستجو و انتخاب مىکنید،براى شیردادن هم بگردید; زیرا شیر طبیعت کودک را عوض مىکند.
روحیات مادر و پدر، طبق قانون وراثت، در طفل موثر است; ولى دراینجا استثنا دیده مىشود. روحیات مادر، روى شیر مادر اثرمىگذارد و به احتمال نزدیک به یقین، مادر حسود فرزند حسودتحویل جامعه مىدهد; چنانکه مادر با عاطفه فرزند با عاطفه بهاجتماع عرضه مىکند.
پس بهتر است مادر، بخصوص هنگام شیردادن، تقوا پیشه کند; بسمالله بگوید; اضطراب نداشته باشد، خود را از هیجان و عصبانیتتهى سازد و در کمال آرامش و عدم نگرانى با تبسم به شیر دادنبپردازد. چنانچه مادر نیمه شب بیدار شود و با عصبانیت و داد وفریاد شیر دهد، کودک بىاستعداد، طغیانگر و پرخاشگر مىشود. حتىمادرانى که در دوران باردارى و شیردهى به دلایل مختلف دچاراضطراب شدید مىشوند، صاحب شیرخوارانى بدقلق، نقنقى و تحریکپذیر مىگردند که طرح رفتارى و حتى طرح خواب آنان با سایرشیرخواران متفاوت و غیر قابل پیشبینى است.
پاداش شیردادن
اگر مادر نیمه شب بیدار شود، نوزاد در حال گریه را نوازشکرده، با او زمزمه کند که چرا دیر بیدار شده و عذر بخواهد،فرزند نیز تاثیرى مثبت مىپذیرد. البته شیردادن از ثواب الهىنیز برخوردار است. روایت در این باره مىفرماید:
«...فاذا ارضعت کان لها بکل مصه لعدل عتق محرر من ولداسماعیل فاذا فرغت من رضاعه ضرب ملک کریم على جنبها و قالاستانفى العمل فقد غفرلک» ... وقتى زنى نوزادش را شیر مىدهد،خدا در مقابل هربار که نوزاد از پستانش شیر مىمکد، ثواب آزادکردن بندهاى به او عطا مىفرماید. وقتى مادر از شیردادن فراغتیافت، فرشتهاى دست نوازش بر پهلویش مىنهد و مىگوید: کار را ازسربگیر که خداوند تو را آمرزید.
مکیده شدن شیر در شب باعث افزایش هورمون پرولاکتین، که درافزایش ساختشیر در بدن مادر نقش عمده دارد، مىگردد که درفراوانى و تداوم شیر مادر بسیار موثر است.
شیردهى از هردو پستان
در حال حاضر با مطالعات دقیق انجام شده دریافتهاند که شیرمادر تا سن 6 ماهگى به تنهایى براى تغذیه کودک کافى است و تااین سن حتى دادن آب به کودک لازم نیست. براى اینکه شیرخوار ازکلیه مواد موجود در شیر مادر بهرهمند شود و از رشد مطلوبىبرخوردار گردد، باید تمام شیر یک پستان را در هروعده ازشیرخوردن مصرف کند.
قسمت اول شیر داراى آب و قند بیشتر و قسمت انتهایىاش حاوىچربى بیشتر است. در همین راستا امام صادق(ع) مىفرماید:
جعل الله تعالى ذکره، رزقه فىثدى امه احدیهما شربه و فىالاخرىطعامه و حتى اذا وضع اتاه الله عزوجل...» روزى نوزاد درپستان مادر است که یکى به منزله آب و مایعات و دیگرى داراىخواص غذاست...
ضرورت شیردهى از هردوپستان در روایت دیده مىشود; چنانکه آخرینیافتههاى علمى بر شیردهى از هردو پستان تاکید دارد. البتهنباید فراموش کرد که «مهمترین عامل افزایش شیرمادر، مکیدنمکرر شیراز پستان است.»
تاچه زمانى باید شیرداد؟
به علت عوامل ایمنىبخش موجود در شیرمادر، شیرخوارى که تاپایاندوسالگى هنوز سیستم ایمنىاش تکمیل نشده، به وسیله شیرمادر دربرابر بیماریها محافظت مىشود، بدین سبب، شیرمادر تا پایان دوسالگى براى شیرخوار لازم است. تغذیه با شیرمادر تمام نیازهاىشیرخوار را تا پایان شش ماهگى تاءمین مىکند و از آن پس نیز تادوسالگى، حدود13 انرژى لازم را به او مىرساند.
بنابراین، با توجه به اینکه بعد از تولد سریعترین مرحله رشد،دوران شیرخوارى است; و از طرفى ترکیب شیرمادر کاملا بانیازهاىشیرخوار منطبق است، سفارش شده کودک مدت 24 ماه تمام ازشیرمادرش استفاده کند.
(والوالدات برضعن اولادهن حولین کاملین لمن اراد ان یتمالرضاعه...) مادران فرزندان خود را دو سال تمام شیردهند، اینحکم براى کسى است که بخواهد دوران شیرخوارگى را کاملگرداند... امام صادق(ع) دراین باره مىفرماید:
«الرضاع واحد و عشرون شهرا فان نقص فهو جور على الصبى» مدتشیردهى 21 ماه است; و هرگونه کوتاهى در این مورد ستم بر نوزادشمرده مىشود.
سازمان جهانى بهداشت و یونیسف، ادامه تغذیه با شیرمادر را تادوسالگى سفارش کرده است. هنگامى که درمىیابیم میزان ابتلا بهآسم و انواع آلرژیها در شیرخوارانى که از شیرمادر استفادهمىکنند، بسیارکمتر است; و از طرفى به علتسوخت وساز چربیها(کلسترول) این نوزادان در بزرگسالى با احتمال حملات قلبى،عروقى کمتر رو به رو مىشوند، راز سخن امام صادق(ع) و ستمبرنوزاد را بیشتر درک مىکنیم. پس مادرى که بخواهد وظیفه مادرىرا به طورکامل انجام دهد، باید در کمال آرامش و خواستروانى دوسال کامل به کودک شیر دهد. این کار، علاوه بر نیازهاى تغذیهاى،نیازهاى روانى کودک را نیز برآورده ساخته، وى را براىپاگذاشتن به مرحله بعدى آماده مىسازد.
شیر مادر داراى سه دسته عوامل محافظت کننده است. این عوامل نهتنها نوزاد را در روزها و ماههاى آغاز عمر از گزند عواملبیمارى زا دور مىدارد، بلکه تا پایان زندگى از بیماریهاى چوندیابت و فشار خون مصون مىسازد.
در دوران بیست و چهار ماهه شیردهى، مسوولیت پرورش طفل از نظرجسمى و روانى به عهده مادر است. على(ع) مىفرماید: بنگر کدامزن فرزندانت را شیر مىدهد; زیرا کودک با اخلاق او رشد مىکند.
چرا شیر مادر؟
شیر مادر براى بچه غذایى فوق العاده کامل است. از آنجا کهدوران تکرار نشدنى کودکى در تاءمین سلامت انسان در بزرگسالىاهمیتبسیار دارد، دوران شیرخوارى از حساسترین مراحل رشد وتکامل انسان است. پس باید در این مرحله از زندگى به تغذیه وسلامت کودک توجه مخصوص داشت. در چنین موقعیتى، نیازهاى غذایى،روانى و ایمنى کودک تنها از طریق شیرمادر تاءمین مىشود; و اینویژگیها به طور یک جااز طرق دیگر قابل دسترسى نیست.
على(ع) مىفرماید: «ما من لبن رضع به الصبى اعظم برکه علیه منلبن امه» براى طفل شیرخوار هیچ شیرى مبارکتر از شیر مادرشنیست.
شیر مادر چون خون مادهاى زنده است این ماده، علاوه بر موادمعدنى لازم براى تمام نوزادان، از مواد حفاظت کننده در برابربیماریها نیز برخوردار است. ترکیب و میزان مواد مغذى درشیرمادر باتوجه به روزهاى تولد، سن شیرخوار، سن مادر، سنبارورى، طول مدت شیردهى، دفعات شیردهى و تقاضاى کودک متفاوتاست; و بهترین شیر براى هر نوزاد، شیر مادر اوست.
تاثیر شیرمادر بر روان کودک
ارتباطات عاطفى مادر و کودک هنگام شیردادن از پستان نیزامتیازى استثنایى براى شیرمادر است و در رشد عاطفى، ذهنى وروانى کودک تاثیرى شگفت انگیز دارد. على(ع) مىفرماید:
«تخیروا للرضاع، کما تخیرون للنکاح، فان الرضاع یغیرالطباع.» همانگونه که براى ازدواج جستجو و انتخاب مىکنید،براى شیردادن هم بگردید; زیرا شیر طبیعت کودک را عوض مىکند.
روحیات مادر و پدر، طبق قانون وراثت، در طفل موثر است; ولى دراینجا استثنا دیده مىشود. روحیات مادر، روى شیر مادر اثرمىگذارد و به احتمال نزدیک به یقین، مادر حسود فرزند حسودتحویل جامعه مىدهد; چنانکه مادر با عاطفه فرزند با عاطفه بهاجتماع عرضه مىکند.
پس بهتر است مادر، بخصوص هنگام شیردادن، تقوا پیشه کند; بسمالله بگوید; اضطراب نداشته باشد، خود را از هیجان و عصبانیتتهى سازد و در کمال آرامش و عدم نگرانى با تبسم به شیر دادنبپردازد. چنانچه مادر نیمه شب بیدار شود و با عصبانیت و داد وفریاد شیر دهد، کودک بىاستعداد، طغیانگر و پرخاشگر مىشود. حتىمادرانى که در دوران باردارى و شیردهى به دلایل مختلف دچاراضطراب شدید مىشوند، صاحب شیرخوارانى بدقلق، نقنقى و تحریکپذیر مىگردند که طرح رفتارى و حتى طرح خواب آنان با سایرشیرخواران متفاوت و غیر قابل پیشبینى است.
پاداش شیردادن
اگر مادر نیمه شب بیدار شود، نوزاد در حال گریه را نوازشکرده، با او زمزمه کند که چرا دیر بیدار شده و عذر بخواهد،فرزند نیز تاثیرى مثبت مىپذیرد. البته شیردادن از ثواب الهىنیز برخوردار است. روایت در این باره مىفرماید:
«...فاذا ارضعت کان لها بکل مصه لعدل عتق محرر من ولداسماعیل فاذا فرغت من رضاعه ضرب ملک کریم على جنبها و قالاستانفى العمل فقد غفرلک» ... وقتى زنى نوزادش را شیر مىدهد،خدا در مقابل هربار که نوزاد از پستانش شیر مىمکد، ثواب آزادکردن بندهاى به او عطا مىفرماید. وقتى مادر از شیردادن فراغتیافت، فرشتهاى دست نوازش بر پهلویش مىنهد و مىگوید: کار را ازسربگیر که خداوند تو را آمرزید.
مکیده شدن شیر در شب باعث افزایش هورمون پرولاکتین، که درافزایش ساختشیر در بدن مادر نقش عمده دارد، مىگردد که درفراوانى و تداوم شیر مادر بسیار موثر است.
شیردهى از هردو پستان
در حال حاضر با مطالعات دقیق انجام شده دریافتهاند که شیرمادر تا سن 6 ماهگى به تنهایى براى تغذیه کودک کافى است و تااین سن حتى دادن آب به کودک لازم نیست. براى اینکه شیرخوار ازکلیه مواد موجود در شیر مادر بهرهمند شود و از رشد مطلوبىبرخوردار گردد، باید تمام شیر یک پستان را در هروعده ازشیرخوردن مصرف کند.
قسمت اول شیر داراى آب و قند بیشتر و قسمت انتهایىاش حاوىچربى بیشتر است. در همین راستا امام صادق(ع) مىفرماید:
جعل الله تعالى ذکره، رزقه فىثدى امه احدیهما شربه و فىالاخرىطعامه و حتى اذا وضع اتاه الله عزوجل...» روزى نوزاد درپستان مادر است که یکى به منزله آب و مایعات و دیگرى داراىخواص غذاست...
ضرورت شیردهى از هردوپستان در روایت دیده مىشود; چنانکه آخرینیافتههاى علمى بر شیردهى از هردو پستان تاکید دارد. البتهنباید فراموش کرد که «مهمترین عامل افزایش شیرمادر، مکیدنمکرر شیراز پستان است.»
تاچه زمانى باید شیرداد؟
به علت عوامل ایمنىبخش موجود در شیرمادر، شیرخوارى که تاپایاندوسالگى هنوز سیستم ایمنىاش تکمیل نشده، به وسیله شیرمادر دربرابر بیماریها محافظت مىشود، بدین سبب، شیرمادر تا پایان دوسالگى براى شیرخوار لازم است. تغذیه با شیرمادر تمام نیازهاىشیرخوار را تا پایان شش ماهگى تاءمین مىکند و از آن پس نیز تادوسالگى، حدود13 انرژى لازم را به او مىرساند.
بنابراین، با توجه به اینکه بعد از تولد سریعترین مرحله رشد،دوران شیرخوارى است; و از طرفى ترکیب شیرمادر کاملا بانیازهاىشیرخوار منطبق است، سفارش شده کودک مدت 24 ماه تمام ازشیرمادرش استفاده کند.
(والوالدات برضعن اولادهن حولین کاملین لمن اراد ان یتمالرضاعه...) مادران فرزندان خود را دو سال تمام شیردهند، اینحکم براى کسى است که بخواهد دوران شیرخوارگى را کاملگرداند... امام صادق(ع) دراین باره مىفرماید:
«الرضاع واحد و عشرون شهرا فان نقص فهو جور على الصبى» مدتشیردهى 21 ماه است; و هرگونه کوتاهى در این مورد ستم بر نوزادشمرده مىشود.
سازمان جهانى بهداشت و یونیسف، ادامه تغذیه با شیرمادر را تادوسالگى سفارش کرده است. هنگامى که درمىیابیم میزان ابتلا بهآسم و انواع آلرژیها در شیرخوارانى که از شیرمادر استفادهمىکنند، بسیارکمتر است; و از طرفى به علتسوخت وساز چربیها(کلسترول) این نوزادان در بزرگسالى با احتمال حملات قلبى،عروقى کمتر رو به رو مىشوند، راز سخن امام صادق(ع) و ستمبرنوزاد را بیشتر درک مىکنیم. پس مادرى که بخواهد وظیفه مادرىرا به طورکامل انجام دهد، باید در کمال آرامش و خواستروانى دوسال کامل به کودک شیر دهد. این کار، علاوه بر نیازهاى تغذیهاى،نیازهاى روانى کودک را نیز برآورده ساخته، وى را براىپاگذاشتن به مرحله بعدى آماده مىسازد.
تبلیغات
