فرصت ها و چالش های سکونتگاه های غیررسمی شهر ساوه با استفاده از مدل سوات (SWOT) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در شهر معاصر ایرانی، به خصوص کلان شهرها و شهرهای صنعتی که جاذبه های بیشتری برای جذب جمعیت دارند، شاهد شکل گیری وسیع تر سکونتگاه های غیررسمی هستیم. در خصوص تعداد سکنه این نواحی در زمان حاضر براساس آمارهای رسمی حداقل 13 میلیون و با احتساب بافت های ناکارآمد شهری (شامل بافت های فرسوده، مرکزی شهرها و روستاهای ادغام شده در بافت های شهری) 22 تا 25 میلیون نفر ساکن هستند. این مسئله در گزارش رصد شورای اجتماعی در صدر و در مصاحبه رئیس سازمان بهزیستی کشور در خرداد 1401 با خبرگزاری ایسنا بیان شده که «حاشیه نشینی یکی از پنج مسئله مهم و اساسی کشور است». حاشیه نشینی معلول عوامل و شرایط متعددی است که اغلب از شهری به شهر دیگر، برخی علل و عوامل پررنگ تر یا کم اثرتر هستند. در این بین، شهرهای صنعتی ایران مانند ساوه، اراک، قزوین و اصفهان به دلیل نیاز به نیروی کار فراوان و عموماً غیرماهر در مقایسه با شهرهای هم اندازه با چالش های بیشتری در این زمینه مواجه اند. به گفته بیشتر مسئولان شهر ساوه، حاشیه نشینی در این شهر به دلیل مهاجرپذیری شدید شهر که ناشی از صنعتی بودن ساوه، موقعیت مواصلاتی خاص و ... است، در سال های اخیر روند افزایشی سریع را تجربه کرده است. در این بررسی از روش های مختلف ازجمله مشاهده، اسنادی و مصاحبه های عمیق با اطلاع رسانان کلیدی با استفاده از مدل swot بهره برده شد. داده های به دست آمده نشان می دهند طی دهه های اخیر جمعیت شهر ساوه به صورت مستمر درحال رشد بوده و سهم مهمی از این رشد متعلق به مناطق اسکان غیررسمی بوده است؛ به طوری که این شکل از سکونت به صورت نعل اسبی شهر را در محاصره خود در آورده است و جمعیتی بیش از 70 هزار نفر، یک سوم مساحت شهر را در قالب 22 محله حاشیه تشکیل می دهند. از چهار بعد نهادی، تاریخی، طبیعی و انسانی در این مناطق، فرصت های درخور توجه برای بازآفرینی شهری و اجرای پروژه های محرک توسعه یا پرچم مانند مجموعه عمارت حاکم به صورت بالفعل یا موزه انار در عباس آباد به صورت بالقوه وجود دارند. در عین حال، تهدیدها و چالش های بسیاری (مسکن، بهداشت محیط، فقر و ...) نیز در این مناطق برای دستیابی به شهر قابل زیست و با شاخص های پایدار وجود دارند.متن
Opportunities and challenges of informal settlements in Saveh City based on the SWOT model
In contemporary Iranian cities, especially in metropolises and industrial cities, there were more attractions for migration, and this is the reason for the emergence of a high percentage of marginalization. However, there is no agreement on the estimate of Inhabitants of marginal areas. At the moment, there are at least ۱۳ million people according to official statistics and urban experts talk about ۲۲ to ۲۵ million residents that live in these communities. The interview of the head of the welfare organization in June ۲۰۲۲ with ISNA news agency stated that "marginalization is one of the five important and fundamental problems of the country'. Marginalization is the result of many factors and conditions, which often change from city to city, some causes and factors are more or less prominent. Meanwhile, the industrial cities of Iran such as Saveh, Arak, Qazvin, and Isfahan have faced more challenges in this field compared to cities of the same size due to the need for a large and generally unskilled labor force. Saveh has experienced a rapid population increase in recent years due to the migration to this destination, which is caused by the industrial attractions of Saveh in special job opportunities and accessibility location, etc. In this study, various methods have been used by researchers: observations, second data analysis, documents, in-depth interviews with key informants, and finally we used the SWOT technique to identify the opportunities, threats, strengths, and weaknesses in these neighborhoods. The obtained data show that during the last decades, the population of Saveh city has been continuously growing and an important part of this growth has belonged to migration and informal settlement areas emersion so that this form of settlement has surrounded the city, and a population of more than ۷۰,۰۰۰ people make up a third of the city's area in the form of ۲۲ suburbs. From the economic, institutional, historical, and natural points of view, there are significant opportunities for urban regeneration and the implementation of development-stimulating or flag projects like the existing Emarat Hakem Heritage Complex in West Abdol Abad or the proposed project “the pomegranate garden museum” in Abbas Abad and other development driver’s projects in next communities. At the same time, there are many threats and challenges (housing, environmental issues, health, poverty, ...) in this area to achieve a livable city with sustainable indicators.