ویژگیهاى حضرت زینب علیها السلام (خصائص الزینبیه)

سید نورالدین جزایرى یکى از پژوهشگران چیره‏دست قرن چهارده هجرى است که از مکتب بزرگان نجف از جمله سید ابوالحسن اصفهانى، آقا ضیاءالدین عراقى و فیروز آبادى و میرزا ابوالحسن مشکینى استفاده کرد. سید نورالدین که در سیزده رجب‏1313 ه. در شوشتر متولد و در23 جمادى الاولى سال 1384 وفات یافت و در نجف اشرف به خاک سپرده شد، آثار علمى فراوانى از خود بر جاى گذاشت و «خصائص زینبیه‏» معروفترین آنهاست.
«خصائص زینبیه‏» براى اولین بار در سال 1341 ه. ش در نجف اشرف چاپ شد. بلافاصله مورد ترجمه قرار گرفته، به زبانهاى رایج دنیا ترجمه شد. و اینک توسط انتشارات مسجد مقدس جمکران به همراه تحقیقى از آقاى ناصر باقرى بیدهندى منتشر شده است.
محقق علاوه بر تحقیق متن کتاب و استخراج منابع و مدارک خصائص الزینبیه، کاستى‏هاى عبارات نقل شده از کتب و منابع را برطرف کرده است.
ترجمه اشعار و عبارات و تهیه فهرست (آیات، روایات، اسامى معصومین، نامهاى پیامبران و ...) نیز با کوششهاى محقق گرد آمده است.
محقق در پیشگفتار خود بر کتاب به حیات مؤلف، اساتید و مشایخ، آثار سید و معرفى کتاب خصایص مى‏پردازد و آنگاه مى‏نویسد:
«الخصایص الزینبیه‏» آینه تمام نماى عشق زیاد سید به عمه بى‏همتاى خویش حضرت زینب علیها السلام است ...
وقتى به متن آن مراجعه مى‏کنیم، آن را مشحون از تحقیقات و تدقیقات غیر قابل توصیف و بى‏همتا مى‏یابیم. خدا مى‏داند آن بزرگوار در نگارش چنین مجموعه بى‏بدیلى چه سختى‏ها که نکشیده است.
نکته‏اى که سید را وادار به تحریر به خصوصیات حضرت زینب علیها السلام نمود، مشاهده مطالب ناصحیح و غلط در کتابهاى مقتل بود. او در این باره در مقدمه اولى گوید:
«چون در این اعصار، کتب مقاتل زیاد نوشته شده و جمع بین غث و ثمین نموده و هر خبر ضعیف که به نظر ارباب مقاتل آمده، بدون تحقیق در سند و معناى روایت ضبط نموده، کتب [مقاتل] از وقع افتاده ...».
روى همین اساس و نیز براى آن که روآورى مردم خصوصا اهل منبر به کتاب‏هاى معتبر زیاد شود و در آن انگیزه روگردانى از کتاب‏هاى مجهول الحال و ضعیف فزونى گیرد، الخصایص را به رؤیت مراجع و استوانه‏هاى علم و تحقیق عصر خویش چون آقا سید ابوالحسن اصفهانى و آقا ضیاءالدین عراقى و جز ایشان درآورده و تقریظات آنان را در ابتداى الخصایص مندرج کرده است.
آنگاه صورت تقریظ علما بر این کتاب را ذکر مى‏کند. پایان این بخش به ذکر پیشگفتار مؤلف مزین شده است.
همانگونه که از اسم کتاب برمى‏آید، نویسنده 40 ویژگى حضرت زینب علیها السلام را ذکر کرده، پیرامون هر یک توضیح و تفسیرى از احادیث و روایات و متون تاریخى، تفسیرى آورده است.
البته قبل از مبحث اصلى به تشریح چهار مقدمه نیز پرداخته است که این مقدمات عبارتند از:
1 - اعتبار و صحت مطالب کتاب و علت نگارش آن به زبان فارسى‏2 - شرافت نفس ناطقه و اقسام کمالات و ملکات‏3 - اولاد فاطمه(س) فرزندان رسول خدایند4 - خلقت‏حضرت زهرا(س) و فرزندانش‏مؤلف ویژگیهاى حضرت زینب علیها السلام را در قالب 40 خصیصه ارائه مى‏کند. این ویژگیها عبارتند از: امتیازات راجع به ولادت حضرت زینب، تشخیص زمان ولادت و اسامى و کنیه‏هاى حضرت زینب، شرح بعضى از القاب مبارک حضرت زینب، عصمت‏حضرت زینب، حضرت زینب ولیة الله، راضى به قضاء الهى، امینة الله، عالمه غیر معلمه، محبوب رسول خدا، نائب مادر، شریک برادر، زاهده، عاقله، موثقه، کعبة الرزایا، فصاحت و بلاغت، شجاعت، عابده، باکیه (در ضمن‏9 مطلب)، شمایل و دلایل دخت اسدالله، مجملى از مجارى احوال آن مکرمه (در ضمن 12 بخش)، جهاد با نفس، در بوته امتحان، تعیین کامل و معرفت‏سرشار، محبت در زمره احباء الله، مقام خوف، رضا و تسلیم، شفاعت، ابتلاى به بلاها، در زمره صابران، مواسات، غیرت، محب مخلص، نائب خاص برادر، حافظ شئون و حدود، اهتمام به حفظ معصومین، آمر به معروف، پیام‏آور عاشورا و احیاگر نام کربلا و شباهتهاى زینب به انبیاء الهى.
مؤلف در خاتمه کتاب به شرح دو خطبه حضرت زینب در کوفه و شام اختصاص مى‏دهد و شعرى از شیخ محمد حسین بیرجندى قاینى به عنوان حسن ختام کتابش نقل مى‏کند.