نگاهی دوباره به نظریه دلالت اکثار بر وثاقت
آرشیو
چکیده
مکتب اعتبارسنجی متأخرین که میراثدار مکتب حله در چگونگی رویارویی با احادیث است، با چالشهایی روبرو است. از مهم ترین آن می توان به فقدان توصیف بسیاری از روایان نقش آفرین در انتقال احادیث شیعه، در منابع نخستین رجالی اشاره کرد. توثیقات عام از جمله راهکارها برای رهایی از این چالش است. از میان توثیقات عام، نظریه اکثار، بستر مناسبی برای توثیق بسیاری از راویان مجهول یا تضعیف شده به شمار میرود. در کلمات بزرگان سه بیان برای این نظریه به چشم میخورد که گسترده ترین آن منسوب به سیدموسی شبیری زنجانی است؛ بنابر این بیان اگر یک راوی ثقه جلیل القدر که عادت به نقل از ضعفاء ندارد، به فراوانی از یک راوی ناشناخته نقل روایت کند، فراوانی نقل وی کاشف از وثاقت استاد در نزد راوی مکثِر است. دو دلیلِ اعتبار و حساسیت دانشمندان رجالی در اطلاع رسانی، پشتوانه بنیادین بیان مزبور است. به نظر میرسد مجموعه تقریرات سهگانه با سه ابهام عام و تقریر ویژه سیدموسی شبیری نیز با شش ابهام خاص روبرو است؛ بنابراین پیش از برطرف شدن این ابهامات، نمیتوان نظریه اکثار را به عنوان ضابطهای کلی از توثیقات عام پذیرفت.قاعده إکثار، التوثیق العامّ، ضعف.
منهج تقییم اعتبار الروایات للمتأخرین الذی یتأثّر من منهج مکتب الحلّه، یواجه عده تحدّیات فی کیفیّه مواجهه الأحادیث. یمکن الإشاره من أهمّها إلی عدم توصیف الکثیر من الرواه الذین لعبوا دوراً فی نقل أحادیث الشیعه فی المصادر الرجالیّه الأولی. الثوثیق العامّ من إحدی الطرق للتخلّص من هذا التحدّی. من بین التوثیقات العامّه نظریه الإکثار تعدّ منصّه مناسباً للتحقّق من وثاقه الکثیر من الرواه المجهولین و الضعفاء. هناک ثلاث تقاریر بین عبارات العلماء لهذه النظریه، أکثرها شمولاً ینتسب إلی سیدموسی شبیری زنجانی. بحسب هذا البیان، إذا کان الروای ثقه جلیل القدر الذی لم یعتد علی النقل من الضعفاء و یروی مراراً عن راوی مجهول؛ فإنّ تواتر روایته یکشف عن وثاقه الأستاذ عند من یکثر الروایه عنه. قرینه اعتبار و حسّاسیّه الرجالیّین فی الإعلام تعتبران الدعم الأساسیّ لهذا البیان. یبدو أنّ مجموع التقاریر الثلاثه یواجه ثلاث إبهامات عامّه و أنّ التقریر الخاصّ لسیدموسی شبیری زنجانی یواجه ستّ إبهامات خاصه. علی هذا الأساس قبل رفع هذه الإبهامات لا یمکن قبول نظریّه الإکثار کمعیار عامّ من التوثیقات العامّه.
تبلیغات
