بدانید من فاطمهام
آرشیو
چکیده
متن
در باره بانوى بزرگوار اسلام، حضرت فاطمه(س) کتابهاى بسیارى نگارش یافته است. اما آنچه در مجموعه عظیم و تحقیقى ده جلدى «اعلموا انى فاطمه» با زاویه دیدى نو و محورهایى کاربردى و جدید دیده مىشود، کتاب یاد شده را در خور ملاحظهاى جدىتر مىسازد.
نویسنده پرتوان این کتاب، «عبدالحمید المهاجر» است و ناشر آن «دارالکتاب والعترة» در بیروت و هر جلد آن حدودا 760 صفحه است، چاپ اول 1314ق در این 7600 صفحهاى که در این مجموعه مواج از نکات قرآنى، حدیثى، تاریخى و حقوقى و ... به چشم مىخورد، فروغ ذات و صفات انسیه حوراء، حضرت زهرا(س) مشهود است.
نام کتاب برگرفته از جملهاى است که آن حضرت، در خطبه معروف خویش در مسجد مدینه و پس از وفات رسول خدا(ص) بیان کرده است. و راستى چه چیزى جز «فاطمه»، مىتواند زیباییهاى روحى و کمالات اخلاقى و فضایل وجودى این سرور زنان جهان را نشان دهد؟
از اینرو آن حضرت، در خطبه خویش مىفرماید: «اى مردم! بدانید که من «فاطمه»ام و پدرم محمد(ص) است، از آغاز تا پایان و در اول و آخر، حق مىگویم و آنچه مىگویم، غلط نیست و کارم نیز بیهوده نیست! ...» و با این فراز بلند، خطبه ژرف خویش را آغاز مىکند، خطبهاى که دهها شرح، از سوى عالمان دین و محققان بر آن نوشته شده است.
مؤلف بزرگوار، در آغاز کتاب، با گشودن فصلى کوتاه و گویا بر اساس همین جمله که «بدانید من فاطمهام»، آن را نخستین صدایى مىداند که تختستمگران را لرزانده است، سپس با اقتباس از روایاتى که فضایل آن بانو را در بر دارد، متنى زیبا پدید مىآورد، از زبان حضرت زهرا، با این مضامین که:
«من فاطمهام، آنکه نطفهاش در بهشتبرین تکوین یافته است، منم آنکه وقتى در شکم مادرم جنین بودم سخن مىگفتم و چون به دنیا آمدن از من نورى درخشید و من «شهادتین» گفتم. منم آن حورى که در سیماى بشر آفریده شدهام، آنکه نورش پیش از خلقت آدم آفریده شده است، منم مادر دو دسته گل زیبا، حسن و حسین. اى مردم! بدانید که منم فاطمه مبارکه طاهره زکیه راضیه مرضیه محدثه حوراء، منم صدیقه کبرى، با شناخت من به شناخت «شب قدر» مىرسید، منم که خدا شیعیانم را از آتش دوزخ دور ساخته است، منم آنکه خشم و رضاى من، خشم و رضاى الهى است، منم پاره تن پیامبر، برگزیده جهانیان، پاک شده به اراده خدا، یادگار پیامبر، منم اولین کسى که به بهشت مىرود، منم عابدترین امت، منم که از نسل من سرور جوانان بهشت پدید مىآید، منم آنکه پیامبر(ص) فرمود: اگر على نبود، تو را همسر و همتایى نبود، منم تلاشگر مجاهد مبارز در راه حق و عدل، منم آنکه جبرئیل به پدرم مژده داد که نخستین کسم که به او ملحق مىشوم، منم فاطمه ...»
و ماخذ تک تک تعبیرات را از کتب روایى در پاورقى بیان مىکند.
کتاب، از خطبه نورانى آن حضرت، فروغ و الهام مىگیرد و دریایى از معارف دینى را در زمینههاى گوناگون به خوانندگان عرضه مىکند. هر جلد از مجلدات دهگانه این کتاب، هفت فصل دارد و در هر فصلى مباحثى زنده و قابل مطالعه. جز جلد دهم که قالبى متفاوت با جلدهاى دیگر دارد و به صورت «حوار» و گفتگو به موضوعاتى همچون: مسائل اهل بیت، حریت، عدالت، طریقه توحید، صراط مستقیم، صبر، ایمان، ولایت، غدیر خم، نماز، رمضان، وضعیت جوانان، مواعظى از پیامبر و امیرالمؤمنین و امام سجاد(ع) پرداخته است.
اینک نگاهى گذرا به برخى از عناوین و فصول آمده در9 جلد کتاب داریم:
«جلد اول»: حب فاطمه(س) و اهل بیت، نقش محبت در زندگى، حب فاطمه(س) و آثار و نتایج این مودت که اجر رسالت است، دیدگاه حضرت زهرا(س) در باره جامعه و تمدن و وظیفه حاکم اسلامى، حدیث کساء، آیه تطهیر، شرایط رهبر، پایههاى اساسى دین، عدالت و آزادى بر مبناى سیره پیامبر. دوره شکوفایى تمدن اسلامى و عقبماندگى مسلمانان، مفهوم حیات، مصحف فاطمه، زهراى اطهر و نماز و دعا و روزه و اخلاص و بعد معنوى آن حضرت ...
«جلد دوم»: مکارم اخلاق و فضایل او، همچون: ایثار، نیکیها و صدقات، لباس دوختن و عیادت مریض و ...، فلسفه احکامى همچون حرمت دزدى و زنا در سخنان حضرت، تصویرى از سیما و زندگى حضرت خدیجه و وفات او و ولادت فاطمه و مقام زهرا و اسماء و القاب وى، تسبیحات حضرت زهرا، وجود نورانى او که آینه ملکوتنماست و...
«جلد سوم»: وصیت پیامبر به فاطمه، خانه فاطمه، زینب و فرزندان دیگر آن حضرت، مباهله، خانواده نمونه، سیره فاطمى در تربیتحسنین و زینب، وظایف زن در خانواده اسلامى، جایگاه زن در اسلام، نقش شیطان در اغواى بشر از دیدگاه آن حضرت، پیوندهاى خانوادگى و ازدواج و طلاق، تعدد زوجات در دورههاى مختلف پیش از اسلام و در ادیان گوناگون، «فضه»، خادمه زهرا(س)، فدک به عنوان حق غصب شده اهل بیت و ...
«جلد چهارم»: مفاهیم مطرح شده در خطبه حضرت فاطمه، بحث نذر و عهد و صله رحم، حقوق و جایگاه زن در اسلام، حجاب، زن در میان اقوام و ادیان و ادوار تاریخ گوناگون، قوانین فراگیر دینى، ولایت تکوینى معصوم، راه حل مشکلات جامعه، رمز پیشرفت در زندگى، بعد معنوى حیات، بکارگیرى نیروى جوانى در مسیر سازندگى و خودسازى، طبقات اجتماعى و حقوق مردم همچون همسایه، وظیفه تمدن انسانى، زهرا(س) در صحنههاى مختلف تاریخ اسلام، اسیر زن و برخورد مسلمانان با اسرا و ...
«جلد پنجم»: فاطمه(س) و راسخین در علم، جایگاه عالمان دینى در جامعه، پیشینه تمدن مسلمانان در زمینه علوم کتاب و تالیف و کتابخانه و معمارى و کشتىسازى و دریانوردى و ...، حق و باطل و رسالتیارى حق، امامت و حقوق ملل و اقلیتها، مسائل اقتصادى و سیاسى و پیوند این دو ...
«جلد ششم»: فاطمه(س) و تمدن قلم و نگارش و سخن و نشر علم و فرهنگ، شناختیهود و نقش آنان در تاریخ اسلام، قرآن و آداب تلاوت و جایگاه آن از نگاه فاطمه، بحث نزول قرآن و تاویل آیات، امثال در قرآن، سیاست، زهرا(س) صداى عدالت اسلام در دوره نخستین، زهرا و دیدگاه او در باره عمل و تداوم آن، رؤیاهاى صادقه فاطمه و ...
«جلد هفتم»: خانواده و تربیت و سازندگى نسل شایسته، مقومات شخصیت انسانى، ویژگیهاى اخلاقى همسر فاطمه، تشیع و پیروان على(ع)، نقش شیعه در پدید آوردن علومى همچون: شیمى، طب، ریاضیات و صرف، نحو، معانى بیان، شعر و ادب، علوم حدیثى و قرآنى، فقه و فلسفه و اخلاق، تاریخ و سیره ... باز هم بحثى از فدک، طب و تعالیم بهداشتى دین، ظهور مهدى(عج) و نجات بشریت و جامعه ایدهآل، حکومت جهانى مهدى و حماسه رهایى، ... و بحثى پیرامون منبر و خطابه و روش تبلیغى و خطابه موفق و بعد محتوایى سخنرانیها و ...
«جلد هشتم»: نگاهى دیگر به خطبه حضرت، تمدن اسلامى از دید خاورشناسان، اهل بیت، سوره کوثر، زهرا(س) سیده زنان عالم، تولد زینب، زهرا و على دو دریاى به هم پیوسته، غدیر و حق تضییع شده، زهرا در الغدیر، ابوطالب و ایمان او، زهرا(س) و بزرگداشتشهدا، شهادتگاه و مزار حمزه، زهرا و زیارت قبور شهدا، فاطمه مجموعه فضیلتها، ...
«جلد نهم»: ماجراى تعدى به حریم زهرا، روزهاى آخر عمر پیامبر، غمهاى فاطمه، قصائدى که در باره زهرا گفتهاند،بقیع محزون، دعاهاى فاطمه، فضایل زهرا، اهمیت تربیت کودک، زن در جاهلیت قدیم و جدید، خانواده و نقش زن در آن، زن در قرآن، منبر آزاد و اهل بیت عصمت، آخرت و برزخ و قبر و قیامت و حساب و کتاب ...
در همه این محورها، الهامگیرى از تعالیم حضرت فاطمه است و آنچه در خطبه نورانىاش مربوط است.
در پایان جلد دهم، علاوه بر مباحثى که پیشتر اشاره شد، کتابشناسى تالیفات مربوط به حضرت زهرا(س) است که مجموعا 248 اثر خطى و چاپى به زبان عربى را معرفى کرده است.
نگاه نو و تحلیلهاى ابتکارى و روزآمد بودن مباحث، سبب شده است که مؤلف، روى جلد کتاب، علاوه بر نامى که یاد شد، عنوان «فاطمة الزهراء و الحضارة الاسلامیة» را نهاده است و به مسائل تمدن اسلامى از زوایاى مختلف، پرداخته است. هم قالب، غیر تکرارى است، هم زاویه دید نسبتبه مباحث.
نویسنده، کتاب خویش را به ساحتحضرت فاطمه(س) تقدیم داشته و با عنوان «اعتراف سبز»، نجوایى با حضرت زهرا دارد و شرمسار است و عذرخواه، که دیر به در خانه این بانو آمده است، مىبایست پیش از ستارهها به خانه او سر مىکشید و نور و رحمت مىطلبید و مىبایست پیش از سپیده، به آستان بوسى دختر پیامبر مىشتافت و در پوزشخواهى از محضر بانو، مىگوید:
«همه سخن زمین، با همه زبانها و لهجهها و با همه جملهها و حرفها و با همه قرائتها و شورها، اى بانوى بزرگوار، در پیشگاه عظمت تو ناتوان مىایستد و به عجز خویش اعتراف مىکند که هرگز نتوانسته آنچه را مىخواسته، بنگارد. و چگونه «جزء»، مىتواند به حد «کل» برسد و چه زمانى «حرف»، توانسته است جمله مفیدى شود و کدام زمان، «روز» تبدیل به «روزگار» شده است و سنگریزه، «کوه» گشته است و قطره، دریا؟!...»
روش غیر تقلیدى و غیر تکرارى، شاخصهاى است که در این اثر ماندگار مشهور است و مىسزد که سرمشق قلمزنانى دیگر شود که اگر پیرامون شخصیتهاى دینى و الگوهاى مکتبى مىنگارند، با نوآورى و ابتکار، چه در «نگاه» و چه در «شیوه» و چه در «محتوا» بر جاذبه آثار خویش بیفزایند.
هنوز هم دریاى ژرف وجود زهرا (سلاماللهعلیها) گوهرهاى فراوانى دارد که مىتوان فراچنگ آورد و به شیفتگان «عترت»، تقدیم داشت.
نویسنده پرتوان این کتاب، «عبدالحمید المهاجر» است و ناشر آن «دارالکتاب والعترة» در بیروت و هر جلد آن حدودا 760 صفحه است، چاپ اول 1314ق در این 7600 صفحهاى که در این مجموعه مواج از نکات قرآنى، حدیثى، تاریخى و حقوقى و ... به چشم مىخورد، فروغ ذات و صفات انسیه حوراء، حضرت زهرا(س) مشهود است.
نام کتاب برگرفته از جملهاى است که آن حضرت، در خطبه معروف خویش در مسجد مدینه و پس از وفات رسول خدا(ص) بیان کرده است. و راستى چه چیزى جز «فاطمه»، مىتواند زیباییهاى روحى و کمالات اخلاقى و فضایل وجودى این سرور زنان جهان را نشان دهد؟
از اینرو آن حضرت، در خطبه خویش مىفرماید: «اى مردم! بدانید که من «فاطمه»ام و پدرم محمد(ص) است، از آغاز تا پایان و در اول و آخر، حق مىگویم و آنچه مىگویم، غلط نیست و کارم نیز بیهوده نیست! ...» و با این فراز بلند، خطبه ژرف خویش را آغاز مىکند، خطبهاى که دهها شرح، از سوى عالمان دین و محققان بر آن نوشته شده است.
مؤلف بزرگوار، در آغاز کتاب، با گشودن فصلى کوتاه و گویا بر اساس همین جمله که «بدانید من فاطمهام»، آن را نخستین صدایى مىداند که تختستمگران را لرزانده است، سپس با اقتباس از روایاتى که فضایل آن بانو را در بر دارد، متنى زیبا پدید مىآورد، از زبان حضرت زهرا، با این مضامین که:
«من فاطمهام، آنکه نطفهاش در بهشتبرین تکوین یافته است، منم آنکه وقتى در شکم مادرم جنین بودم سخن مىگفتم و چون به دنیا آمدن از من نورى درخشید و من «شهادتین» گفتم. منم آن حورى که در سیماى بشر آفریده شدهام، آنکه نورش پیش از خلقت آدم آفریده شده است، منم مادر دو دسته گل زیبا، حسن و حسین. اى مردم! بدانید که منم فاطمه مبارکه طاهره زکیه راضیه مرضیه محدثه حوراء، منم صدیقه کبرى، با شناخت من به شناخت «شب قدر» مىرسید، منم که خدا شیعیانم را از آتش دوزخ دور ساخته است، منم آنکه خشم و رضاى من، خشم و رضاى الهى است، منم پاره تن پیامبر، برگزیده جهانیان، پاک شده به اراده خدا، یادگار پیامبر، منم اولین کسى که به بهشت مىرود، منم عابدترین امت، منم که از نسل من سرور جوانان بهشت پدید مىآید، منم آنکه پیامبر(ص) فرمود: اگر على نبود، تو را همسر و همتایى نبود، منم تلاشگر مجاهد مبارز در راه حق و عدل، منم آنکه جبرئیل به پدرم مژده داد که نخستین کسم که به او ملحق مىشوم، منم فاطمه ...»
و ماخذ تک تک تعبیرات را از کتب روایى در پاورقى بیان مىکند.
کتاب، از خطبه نورانى آن حضرت، فروغ و الهام مىگیرد و دریایى از معارف دینى را در زمینههاى گوناگون به خوانندگان عرضه مىکند. هر جلد از مجلدات دهگانه این کتاب، هفت فصل دارد و در هر فصلى مباحثى زنده و قابل مطالعه. جز جلد دهم که قالبى متفاوت با جلدهاى دیگر دارد و به صورت «حوار» و گفتگو به موضوعاتى همچون: مسائل اهل بیت، حریت، عدالت، طریقه توحید، صراط مستقیم، صبر، ایمان، ولایت، غدیر خم، نماز، رمضان، وضعیت جوانان، مواعظى از پیامبر و امیرالمؤمنین و امام سجاد(ع) پرداخته است.
اینک نگاهى گذرا به برخى از عناوین و فصول آمده در9 جلد کتاب داریم:
«جلد اول»: حب فاطمه(س) و اهل بیت، نقش محبت در زندگى، حب فاطمه(س) و آثار و نتایج این مودت که اجر رسالت است، دیدگاه حضرت زهرا(س) در باره جامعه و تمدن و وظیفه حاکم اسلامى، حدیث کساء، آیه تطهیر، شرایط رهبر، پایههاى اساسى دین، عدالت و آزادى بر مبناى سیره پیامبر. دوره شکوفایى تمدن اسلامى و عقبماندگى مسلمانان، مفهوم حیات، مصحف فاطمه، زهراى اطهر و نماز و دعا و روزه و اخلاص و بعد معنوى آن حضرت ...
«جلد دوم»: مکارم اخلاق و فضایل او، همچون: ایثار، نیکیها و صدقات، لباس دوختن و عیادت مریض و ...، فلسفه احکامى همچون حرمت دزدى و زنا در سخنان حضرت، تصویرى از سیما و زندگى حضرت خدیجه و وفات او و ولادت فاطمه و مقام زهرا و اسماء و القاب وى، تسبیحات حضرت زهرا، وجود نورانى او که آینه ملکوتنماست و...
«جلد سوم»: وصیت پیامبر به فاطمه، خانه فاطمه، زینب و فرزندان دیگر آن حضرت، مباهله، خانواده نمونه، سیره فاطمى در تربیتحسنین و زینب، وظایف زن در خانواده اسلامى، جایگاه زن در اسلام، نقش شیطان در اغواى بشر از دیدگاه آن حضرت، پیوندهاى خانوادگى و ازدواج و طلاق، تعدد زوجات در دورههاى مختلف پیش از اسلام و در ادیان گوناگون، «فضه»، خادمه زهرا(س)، فدک به عنوان حق غصب شده اهل بیت و ...
«جلد چهارم»: مفاهیم مطرح شده در خطبه حضرت فاطمه، بحث نذر و عهد و صله رحم، حقوق و جایگاه زن در اسلام، حجاب، زن در میان اقوام و ادیان و ادوار تاریخ گوناگون، قوانین فراگیر دینى، ولایت تکوینى معصوم، راه حل مشکلات جامعه، رمز پیشرفت در زندگى، بعد معنوى حیات، بکارگیرى نیروى جوانى در مسیر سازندگى و خودسازى، طبقات اجتماعى و حقوق مردم همچون همسایه، وظیفه تمدن انسانى، زهرا(س) در صحنههاى مختلف تاریخ اسلام، اسیر زن و برخورد مسلمانان با اسرا و ...
«جلد پنجم»: فاطمه(س) و راسخین در علم، جایگاه عالمان دینى در جامعه، پیشینه تمدن مسلمانان در زمینه علوم کتاب و تالیف و کتابخانه و معمارى و کشتىسازى و دریانوردى و ...، حق و باطل و رسالتیارى حق، امامت و حقوق ملل و اقلیتها، مسائل اقتصادى و سیاسى و پیوند این دو ...
«جلد ششم»: فاطمه(س) و تمدن قلم و نگارش و سخن و نشر علم و فرهنگ، شناختیهود و نقش آنان در تاریخ اسلام، قرآن و آداب تلاوت و جایگاه آن از نگاه فاطمه، بحث نزول قرآن و تاویل آیات، امثال در قرآن، سیاست، زهرا(س) صداى عدالت اسلام در دوره نخستین، زهرا و دیدگاه او در باره عمل و تداوم آن، رؤیاهاى صادقه فاطمه و ...
«جلد هفتم»: خانواده و تربیت و سازندگى نسل شایسته، مقومات شخصیت انسانى، ویژگیهاى اخلاقى همسر فاطمه، تشیع و پیروان على(ع)، نقش شیعه در پدید آوردن علومى همچون: شیمى، طب، ریاضیات و صرف، نحو، معانى بیان، شعر و ادب، علوم حدیثى و قرآنى، فقه و فلسفه و اخلاق، تاریخ و سیره ... باز هم بحثى از فدک، طب و تعالیم بهداشتى دین، ظهور مهدى(عج) و نجات بشریت و جامعه ایدهآل، حکومت جهانى مهدى و حماسه رهایى، ... و بحثى پیرامون منبر و خطابه و روش تبلیغى و خطابه موفق و بعد محتوایى سخنرانیها و ...
«جلد هشتم»: نگاهى دیگر به خطبه حضرت، تمدن اسلامى از دید خاورشناسان، اهل بیت، سوره کوثر، زهرا(س) سیده زنان عالم، تولد زینب، زهرا و على دو دریاى به هم پیوسته، غدیر و حق تضییع شده، زهرا در الغدیر، ابوطالب و ایمان او، زهرا(س) و بزرگداشتشهدا، شهادتگاه و مزار حمزه، زهرا و زیارت قبور شهدا، فاطمه مجموعه فضیلتها، ...
«جلد نهم»: ماجراى تعدى به حریم زهرا، روزهاى آخر عمر پیامبر، غمهاى فاطمه، قصائدى که در باره زهرا گفتهاند،بقیع محزون، دعاهاى فاطمه، فضایل زهرا، اهمیت تربیت کودک، زن در جاهلیت قدیم و جدید، خانواده و نقش زن در آن، زن در قرآن، منبر آزاد و اهل بیت عصمت، آخرت و برزخ و قبر و قیامت و حساب و کتاب ...
در همه این محورها، الهامگیرى از تعالیم حضرت فاطمه است و آنچه در خطبه نورانىاش مربوط است.
در پایان جلد دهم، علاوه بر مباحثى که پیشتر اشاره شد، کتابشناسى تالیفات مربوط به حضرت زهرا(س) است که مجموعا 248 اثر خطى و چاپى به زبان عربى را معرفى کرده است.
نگاه نو و تحلیلهاى ابتکارى و روزآمد بودن مباحث، سبب شده است که مؤلف، روى جلد کتاب، علاوه بر نامى که یاد شد، عنوان «فاطمة الزهراء و الحضارة الاسلامیة» را نهاده است و به مسائل تمدن اسلامى از زوایاى مختلف، پرداخته است. هم قالب، غیر تکرارى است، هم زاویه دید نسبتبه مباحث.
نویسنده، کتاب خویش را به ساحتحضرت فاطمه(س) تقدیم داشته و با عنوان «اعتراف سبز»، نجوایى با حضرت زهرا دارد و شرمسار است و عذرخواه، که دیر به در خانه این بانو آمده است، مىبایست پیش از ستارهها به خانه او سر مىکشید و نور و رحمت مىطلبید و مىبایست پیش از سپیده، به آستان بوسى دختر پیامبر مىشتافت و در پوزشخواهى از محضر بانو، مىگوید:
«همه سخن زمین، با همه زبانها و لهجهها و با همه جملهها و حرفها و با همه قرائتها و شورها، اى بانوى بزرگوار، در پیشگاه عظمت تو ناتوان مىایستد و به عجز خویش اعتراف مىکند که هرگز نتوانسته آنچه را مىخواسته، بنگارد. و چگونه «جزء»، مىتواند به حد «کل» برسد و چه زمانى «حرف»، توانسته است جمله مفیدى شود و کدام زمان، «روز» تبدیل به «روزگار» شده است و سنگریزه، «کوه» گشته است و قطره، دریا؟!...»
روش غیر تقلیدى و غیر تکرارى، شاخصهاى است که در این اثر ماندگار مشهور است و مىسزد که سرمشق قلمزنانى دیگر شود که اگر پیرامون شخصیتهاى دینى و الگوهاى مکتبى مىنگارند، با نوآورى و ابتکار، چه در «نگاه» و چه در «شیوه» و چه در «محتوا» بر جاذبه آثار خویش بیفزایند.
هنوز هم دریاى ژرف وجود زهرا (سلاماللهعلیها) گوهرهاى فراوانى دارد که مىتوان فراچنگ آورد و به شیفتگان «عترت»، تقدیم داشت.
تبلیغات
