آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۰

چکیده

متن

مقدمه
وظیفه‏ى روحانیان، به پیروى از پیامبر و اهل بیت‏اش - سلام‏الله علیهم‏اجمعین - تبلیع دین مبین اسلام است.
براساس فرمان صریح قرآن باید گروهى از دیار خویش بکوچند و سال‏هاى سال زانوى دانش‏آموزى بر زمین سایند و با تهذیب نفس و تلاش‏هاى فراوان علمى، شناخت درستى از اسلام به دست آورند و آن‏گاه مردم خویش را بیاموزانند و حکم الهى را براى ایشان بنمایانند.
آن چه در تبلیغ مهم است، استفاده از ابزارهاى روز است. فرهنگ هر زمان و دوره‏اى اقتضاى خود را دارد. یک مبلغ موفق، باید بر فنون روز و دوران، مسلط باشد تا بتواند به مقابله‏ى تهاجم فرهنگى دشمنان انسانیت‏برآید و نیز دین حق را به گوش مردمان برساند.
یکى از ابزارهاى مفید این زمان، استفاده از روزنامه و مجله و... است.
چندى است که مجله و روزنامه، به عنوان یک رسانه‏ى ارزش‏مند براى اطلاع رسانى، نقش خاصى ایفا مى‏کند. از این رو، از سال‏هاى حدود چهل، در حوزه علمیه قم عالمان زمان آگاهى، رو به این رسانه آوردند و با چاپ و نشر مجله و... زمان‏شناسى خود را در تبلیغ نمایاندند.
یکى از مجله‏هایى که از سال‏هاى هزار و سیصد و چهل به بعد، در حوزه‏ى علمیه‏ى قم، منتشر شد، «نشریه‏ى کتابخانه‏ى عمومى مسجد اعظم قم‏» بود.
در این‏جا، نگاهى گذرا بر این نشریه مى‏افکنیم، تا زحمات آن عزیزان را قدر بدانیم و بگوییم: «حوزه، از عالمان زمان‏شناس خالى نبوده و به لطف الهى، هیچ‏گاه هم خالى نخواهد ماند.»
نخستین شماره از دوره‏ى جدید (1) این نشریه - که شماره‏ى ششم محسوب مى‏شود - در اردیبهشت هزارو سیصد و چهل و چهار، برابر با ذوالحجه‏ى هزار و سیصد و هشتاد و چهار، در اندازه‏ى رقعى منتشر شد و با انتشار هجدهمین شماره‏اش در اسفند هزار و سیصد و چهل و پنج، برابر با ذوالقعده‏ى هزار و سیصد و هشتاد و شش، به‏خاطر کمبود امکانات مالى و غیره نشر آن به پایان آمد.
سال نخست از دوره‏ى جدید نشریه، معمولا، در حدود صد صفحه و با قیمت هر شماره بیست ریال، و در سال دوم معمولا، در شصت صفحه با قیمت هر شماره ده ریال منتشر مى‏شده است.
در سال نخست از دوره‏ى جدید انتشار، شش شماره و در سال دوم از دوره‏ى جدید انتشار، دوازده شماره منتشر شده است.
هدف از انتشار
در سرمقاله‏ى نخستین شماره‏ى از دوره‏ى جدید، هدف از انتشار این مجله، به قلم مرحوم آیت‏الله حاج میرزا ابوالقاسم دانش آشتیانى، چنین آمده است:
چه مى‏خواهیم؟ چه مى‏گوییم؟
بشر امروز، با همه‏ى هیاهو و سر و صداها، با همه‏ى اوج گرفتن و بلند پروازى‏ها... از جهت کمال روحى و پیش‏رفت معنوى، گرفتار جهل مرکب است... این روزنامه‏ها و مجلات رسمى و داستان‏ها و نشریات کثیرالانتشار کشور است که با کمال آزادى و فضاحت و رسوایى، تمام افراد جامعه، خصوصا پسران و دختران جوان را به سوى ناپاکى و بى عفتى و بى‏بندوبارى سوق مى‏دهد.
شجاعت از تمام طبقات سلب شده [است]، در مقابل تمام تعدى‏ها و تجاوزها و ستم‏ها و شکنجه‏ها که از کارگردانان و زمامداران اجتماع به آن‏ها روى مى‏آورد، جز زبونى و خوارى، چیزى از خود نشان نداده و روز به روز ناتوان‏تر و توسرى خورتر شده و همه‏ى حقوق و نوامیس دینى و ملى خود را از دست مى‏دهند... .
راه منحصر به فرد صیانت فضایل اخلاقى و اصلاح زندگى اجتماعى و تامین سعادت دو جهانى بشر، همان زنده نگاه داشتن مبادى اعتقادى و تقویت نیروى ایمان او مى‏باشد... .
بنابراین اگر کسى بخواهد بزرگ‏ترین خدمت را به انسانیت نموده و با ارزش‏ترین هدیه را به او اهدا نماید، این است که کلمه‏ى حکمتى به او آموخته و درس فضیلتى به او داده و راه خداپرستى را به او بنماید.
ما مدعى نیستیم که چنان چه باید و شاید، از کار خود فراغت‏یافته و در صراط مستقیم انجام وظیفه، ثبات قدم داشته و از لغزش‏ها در امانیم... ولى در عین اعتراف به قصور، و فراهم نبودن مقتضیات، و در پیش بودن موانع، خود را موظف مى‏دانیم که در برابر این همه موجبات فساد و سازمان‏هاى بى‏دینى و تبلیغات مسموم و کشنده‏اى که علیه دین و شرف و ناموس و استقلال جامعه‏ى مسلمانان، قیام نموده... تا آن‏جایى که مقدور است و تا اندازه‏اى که از عهده بر آییم، با استمداد و استعانت از یارى و کمک پروردگار متعال، در این راه قدمى برداشته و به وسیله‏ى این نشریه، حقایقى از معارف اسلامى و گوشه‏هایى از وظایف ایمانى و نمونه‏هایى از اخلاق انسانى را که از طرف خداوند براى راهنمایى بشر فرو فرستاده شده و در قرآن کریم و احادیث پیشوایان دین و کتب دانشمندان بزرگ، به ودیعه گذاشته شده، استخراج و جمع‏آورى نموده و در دست رس برادران ایمانى و فرزندان این کشور اسلامى قرار داده و راه خدا پرستى و سعادت‏مندى را به آنان نشان دهیم... .
ما براى آشنا ساختن طبقات مختلف، خصوصا دانش‏جویان ارزش‏مند و نسل برومند جوان این کشور، دست‏به کار این نشریه شده و آن را که تقریبا صورت کتاب موسمى و تدریجى به خود گرفته، و فعلا هر دو ماه یا سه ماه یک‏بار منتشر مى‏شود، تقدیم خوانندگان محترم مى‏نماییم.
نامگذارى هر شماره
هر شماره از این مجله، به مناسبت ایامى که منتشر مى‏شده است، یک نام زیبا داشته است. به نظر مى‏رسد، هدف دست‏اندرکاران آن مجله، این بوده است که از این طریق، مناسبت‏هاى بسیار مهم و ارزش‏مند دینى را زنده نگه‏دارند.
این نامگذارى‏ها تا شماره‏ى ششم چنین است:
شماره‏ى یکم: شماره‏ى غدیر;
شماره‏ى دوم: شماره‏ى مولود (سال‏زاد مبارک و مسعود حضرت ختمى مرتبت‏صلى الله علیه وآله و امام جعفر صادق‏علیه السلام) ;
شماره‏ى سوم: شماره‏ى نور (سال‏زاد حضرت زهراعلیها السلام) ;
شماره‏ى چهارم: شماره‏ى مبعث;
شماره‏ى پنجم: شماره‏ى رحمت (به مناسبت ماه مبارک رمضان) ;
شماره‏ى ششم: شماره‏ى مخصوص سالگرد.
نویسندگان مجله و موضوعات مقاله‏ها
نام نویسندگان - تقریبا دائمى - این مجله (2) (بدون ذکر القاب حوزوى و..). ، و مقاله‏هایى که نوشته‏اند، بدین شرح است (3) :
ابوالقاسم دانش آشتیانى (سرمقاله‏ها: 18 شماره)
لطف‏الله صافى گلپایگانى (بنیانگذارى حکومت اسلامى: ش‏1; جابربن حیان، پدر شیمى: ش 2; السلام على المهدى الذى وعدالله به الامم: ش 15; شهر رمضان الذى انزل فیه‏القران: ش‏16; جامعه‏ى جهانى اسلامى: ش‏17) .
مصطفى زمانى (سلیمان‏علیه السلام: ش‏1 و ش‏2 و ش‏3 و ش‏4 و ش‏5 و ش‏6 و ش 9 و ش 10 و ش 11 و ش 12) .
حسین شب‏زنده‏دار (اجتماع کاروان توحید در خانه‏ى خدا: ش‏1; آسایش‏هایى که با نهضت اسلامى تامین گردید: ش‏4; روزه یا کنترل هوا و هوس: ش‏5; درسى از خداشناسى: ش‏7 و ش‏14 و ش 15 و ش 16) .
مهدى طارمى (هنر و ادبیات معاصر: ش‏1; پیکارهاى مقدس: ش 2; اعلام جرم (4) : ش‏3) .
محمد یزدى (یک فرمان فراموش نشدنى: ش‏1 و ش‏2 و ش‏3و ش‏4; پاسداران بشریت: ش‏5; شناسایى حدیث: ش‏6;
روان‏شناسى اسلامى: ش 7 و ش 8 و ش 9 و ش 10 و ش 11 و ش 12 و ش‏13 و ش 14 و ش 15 و ش 16 و ش 17 و ش 18) .
م. ت. د (شخصیت در پرتو جوانمردى: ش‏1; به سوى آزادى (5) : ش‏2; پیرزنى در مجلس معاویه: ش‏3; استاندار توبیخ مى‏شود: ش‏4) .
سید جعفر شیخ‏الاسلام (کتاب از نظر اروپا و اسلام: ش‏1; ریزه‏کارى‏هاى اسلام (6) : ش‏2; ریزه‏کارى‏هاى اسلام در پیرامون حقوق بانوان: ش‏3; پرورش کودک: 4 و ش 5 و ش 6 و ش 8 و ش 9 و ش 10 و ش 13) .
محمد صادق حشمت (شعر غدیریه: ش‏1; شعر محمدصلى الله علیه وآله شهنشاه افلاک مسند: ش‏2; سرود «ولادت امیر مؤمنان‏علیه السلام: ش‏4; شعر «هان به پا خیز: ش‏5; شعر «عید میلاد حسن‏علیه السلام‏» : ش 5; شعر «این مصیبت ز آسمان سنگین‏تر است: ش‏6; شعر «میلاد پادشاه ملایک سپاه را» : ش‏10; شعرى به مناسبت‏سالزاد امام حسن عسکرى‏علیه السلام: ش‏11; شعر «نور یزدان‏» : ش‏14; شعر «دو آیت نور» : ش‏15; شعر «شهر الله اکبر» : ش‏16; شعر «عزم رحیل در مه شوال‏» : ش‏17; شعر «بنهاد شه ملک، رضا، پاى بر اورنگ‏» : ش‏18) .
عبدالمجید رشیدپور (سرنوشت: ش‏2; اعتراف: ش‏4; نوع دوستى: ش‏5; در کنار اجتماع: ش‏6) .
سیدهاشم حمیدى (ارتباط عقل و دین: ش‏2 و ش‏3 و ش‏4 و ش‏5; قصاص در اسلام: ش‏6; بررسى عقاید حقیقى و خرافى: ش‏7; منطق قرآن در نظر بیگانگان: ش‏8; توافق یا تضاد، دلیل عقلى یا نقلى: ش‏9; تضاد عقل و نقل: ش‏10; تضاد عقل و نقل در کتاب عهدین: ش‏11 و ش‏13; اتحاد و حلول در مسیحیت: ش‏14; الوهیت مسیح‏علیه السلام: ش‏16 و ش‏17; قرآن و عقیده‏ى تثلیث: ش‏18) .
محمد خندق آبادى (آرامش روان: ش‏3; بیمارى تردید: ش‏4; عدالت: ش‏6; امید و آرزو: ش‏8) .
محمدباقر انصارى (در راه تکاپوى تمدن اسلام به پیش: ش‏3 و ش‏4 و ش‏5 و ش‏6 و ش‏8 وش 10 ; بت‏پرستى در عصر فضا: ش‏11; نقش مطبوعات و فیلم در روحیه‏ى جوانان: ش 13; مذهب، بیمارى است‏یا درمان؟ : ش‏14; به سوى حکومت جهانى: ش‏15; به یاد هزار و سیصد و چهل و دومین سال در گذشت مولاى متقیان على بن ابى‏طالب‏علیه السلام: ش‏16; اندیشه‏ى اصلاح نژاد: ش 17) .
مرتضى حائرى (تفسیر سوره‏ى حمد: ش‏4 و ش‏5 و ش‏6 و ش‏7 و ش‏8 و ش 9 و ش 10 و ش 12 و ش 13 وش 14 وش 15 و ش‏16) .
حسین نورى (آسمان و زمین سخن مى‏گویند: ش‏4 و ش 5; پاسخ به پرسش‏هاى علمى: ش 4; آثار علمى آیت‏الله بروجردى: ش‏6; برف و شکر (7) : ش‏7; آثار علمى آیت‏الله بروجردى: ش‏8; درسى از خداشناسى «این صفحه‏ى زیباى آسمان‏» : ش 18) .
غلام‏حسین رحیمى (اخلاق از نظر قرآن: ش 4 و ش‏5 و ش‏6) .
محمدحسین بهجتى [شفق] (شعر «طائر پرشکسته‏» : ش 4; شعر «به درگاه خدا» : ش‏5; شعر «نهضتى خونین‏» : ش‏8; شعر «هرآن چه پیشوا کند، در آن بود صلاح دین‏» : ش 9; «شعر صبح فردا» ش‏14; شعر «قرآن، درمان دردها» : ش‏18) . محمد علم‏الهدى خراسانى (نظرى به مکتب ادیان: ش‏7 و ش‏8 و ش‏9 و ش 10 و ش‏12 و ش‏13 و ش‏15 و ش‏16 و ش‏17) .
جلال‏الدین گلپایگانى (داستان غدیر: ش‏7; تشیع، اسلام واقعى: ش‏8; اسلام حقیقى پیروى از قرآن و عترت است: ش‏9) .
على کاظمى (نقش عاطفه اجتماع: ش‏5; ترجمه‏ى «مناظره‏ى سلمان و داروین (8) » : ش 8 و ش 9 و ش 10 و ش 11 و ش 12 و ش 13 و ش 16 و ش 17 و ش‏18) .
حسن نورى (آثار علمى آیت‏الله بروجردى: ش 11 و ش‏13) .
همان‏طور که گفته شد، افزون بر مقاله‏ها و اشعار، در هر شماره، کتاب‏هایى که براى کتابخانه‏ى مسجد اعظم رسیده بود، معرفى شده است. نام این بخش «گزارش امور کتابخانه‏» است.
جالب این است که در طول این دو سال انتشار دوره‏ى جدید این نشریه، هر کتاب جدیدى که از حضرت امام خمینى‏قدس سره چاپ و منتشر مى‏شده است، در این بخش به نام «حضرت آیت‏الله العظمى خمینى‏» معرفى شده است. و این کار با وجود اختناق آن سال‏ها، نکته‏اى ارزش‏مند است.
یکى دیگر از بخش‏هاى این نشریه، چاپ نکات جالبى است که در دیگر روزنامه‏ها و مجله‏ها، درباره‏ى لزوم وجود مذهب (به خصوص اسلام) و یا مضرات بى‏دینى نوشته مى‏شده است.
نوعا، این خبرها، همراه با حاشیه و نکته‏پردازى‏هایى از سوى نشریه بوده است.
با توجه به نام مقاله‏ها و محتواى آن‏ها، مى‏توان گفت، دست‏اندرکاران این نشریه، به هدفى که داشتند و آن را در شماره‏ى یکم از دوره‏ى جدید مطرح کردند، وفادار بودند. آنان، در هر شماره، با چاپ مقاله‏هایى از اساتید مشهور و بزرگ حوزه، مانند حضرت آیت‏الله حاج شیخ مرتضى حائرى و حضرت آیت‏الله صافى گلپایگانى و حضرت آیت‏الله نورى همدانى و استاد معظم حاج شیخ حسین شب‏زنده‏دار و مرحوم حاج شیخ جلال طاهر شمس گلپایگانى (9) و نویسندگانى از دانشگاه، معارف اهل بیت‏علیهم السلام و نیز مشکلات روز را مطرح و بررسى و موشکافى مى‏کردند.
در پایان این نکته را هم تذکر دهیم که این نشریه را مى‏توان نمادى از پیوند حوزه و دانشگاه براى گسترش اسلام و مبارزه با بى‏دینى دانست; زیرا نویسندگان این نشریه، هم حوزویان بوده‏اند و هم دانشگاهیان.
پى‏نوشت:
1) پیش از این، پنج‏شماره از این نشریه در یاد بود مرحوم حضرت آیت‏الله‏العظمى بروجردى، به چاپ رسیده بود.
2) برخى از مقاله‏ها، فاقد نام نویسنده است.
3) شماره‏ى مجله‏ها با توجه به دوره‏ى جدید، انتشار است، و الا شماره‏ى یکم دوره‏ى جدید، شماره‏ى ششم از مجله است.
4) محتواى این مقاله، رد بر تهمت «سکوت حضرت سجادعلیه السلام در برابر حاکمان‏» است.
5) این مقاله، درباره‏ى جناب حر (س) است.
6) این مقاله درباره‏ى بهداشت و نظافت از دید اسلام است.
7) این مقاله عجایب برف و شکر را بیان مى‏کند.
8) نویسنده‏ى اصل این مقاله سید محمد شیرازى است.
9) همان‏طور که توجه دارید همکارى این عزیزان با مجله در آن تاریخ شاهد این است که مجله و مدیر مسؤول آن مرحوم آقاى آشتیانى کاملا مورد اعتماد و علاقه حوزویان بوده است.

تبلیغات