اسلام به همه ادیان توحیدی احترام می‌گذارد
آرشیو
چکیده
متن
«بگو ای اهل کتاب، بیایید بر سر سخنی که میان ما و شما یکسان است بایستیم که جز خدا را نپرستیم و چیزی را شریک او نگردانیم و برخی از ما، برخی دیگر را به جای خدا به خدایی نگیرد.»(سوره آل عمران ایه 64)
این روزها جهان در تب و تاب هزاره سوم میلادی و ایام میلاد پیام‌آور صلح و دوستی و نویدبخش سلامت روح و اندیشه انسان یعنی عیسی روح‌الله است.
در عین حال با توجه به نامیده شدن سال 1378 به عنوان سال حضرت امام خمینی کسی که فریاد بیداری مظلومان را سر داد و خواستار گسترش عدالت و رفع ظلم و ستم در جهان گردید و همچنین مطرح شدن بحث گفتگو میان تمدنها توسط رئیس جمهور محبوب ایران که یکی از راهکارهای این بحث، گفتگو میان ادیان الهی است و نظر به اهتمامی که اقلیتهای دینی به خصوص مسیحیان در جامعه امروز ایران در امور مختلف دارند و همچنین اندیشه و دیدگاه حضرت امام به عنوان بنیانگذار یک انقلاب تاریخی و نهضت دینی نسبت به اقلیتهای دینی بررسی‌ای در این زمینه تقدیم می‌شود.
قابل ذکر است که در این مقاله بیشتر به دیدگاه امام خمینی در مورد مسیحیان پرداخته شده است و جا دارد که اندیشه‌های والای امام در مورد اقلیتهای دینی دیگر نیز مورد بررسی و توجه بیشتر قرار گیرد.
* * *
از نظر دین مبین اسلام تمام ادیان الهی برای برقراری پیوند میان انسان و خداوند.
متعال و نجات و هدایت او آمده‌اند.
پیامبران عظیم‌الشأن الهی نیز همه برای دعوت انسان به سوی خداوند و گسترش عدالت برانگیخته شده‌اند و چون هدف نهایی همه یکی است، هیچکدام دیگری را رد نکرده، بلکه پیامبران پیش از خود را تصدیق کرده، به آمدن پیامبری پس از خود، نوید داده‌اند.
از دیدگاه اسلام تمام سنتهای الهی از ابتدا تاکنون در قالب احکام شریعت توسط پیامبران الهی برای نجات انسان آورده شده است. به همین دلیل است که خداوند متعال می‌فرماید: «کسانی که ایمان آوردند و کسانی که ایین یهود و مسیحیت و صابئین را برگزیدند، اگر به خدا و روز باز پسین ایمان داشته باشند و عمل صالح به جای آورند، خدا به آنها پاداش نیک می‌دهد و نه بیمناک شوند و نه غمگین گردند.» (سوره بقره، ایه 63)
همچنانکه در ایات فوق ملاحظه می‌گردد بینش دین مبین اسلام در مورد ادیان الهی دیگر نشأت گرفته از همان سنتهای توحیدی است.
در عین حال در تاریخ اسلام نیز شاهد هستیم که بزرگان دین اسلام همواره بر احترام به آزادی و حرّیت پیروان دیگر ادیان تأکید می‌کردند و مسلمانان هم با همین نگاه به آنان می‌نگریستند. امام خمینی نیز به عنوان پرورش یافته مکتب توحید در مورد پیروان دیگر ادیان الهی دیدگاههای عمده‌ای دارند:
- همه پیامبران، برای رهایی بشر از تنگنای طبیعت و مهار نفس سرکش انسان آمده‌اند.
- سعادت واقعی انسان، در گرو ایمان آوردن به پیامبران تأمین می‌شود.
- پیامبران هیچ یک با یکدیگر اختلافی نداشتند و اگر تفاوتی در شرایع آنها به چشم می‌خورد، به سبب نیازهای زمانی و شرایط خاص بوده است.
- درکنار هر پیامبر، طاغوتی، و پس از او کسانی بوده‌اند که حقیقت دین او را مسخ می‌کرده‌اند. یکی از دلایل بعثت پیامبران متعدد، پاکسازی ادیان گذشته از تحریفات بوده است.
- اسلام به همه ادیان توحیدی احتراممی‌گذارد.
- دولت اسلامی خود را موظف می‌داند که حافظ امنیت، آزادی عقیده و برگزاری مراسم دینی پیروان دیگر ادیان الهی بوده، برای ایشان حقوق یکسان با شهروندان مسلمان و مشارکت فعال در ساختن جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند را فراهم سازد.
گوشه‌ای از پیام حضرت امام خطاب به مسیحیان جهان:
«خوشا به حال آنانکه گرسنه و تشنه عدالتند، از آن رو که سیر نخواهند شد. (انجیل متی)
عید سعید میلاد مسیح پیامبر عظیم‌الشأن که برای طرفداری مظلومان و برقراری عدل و رحمت مبعوث و با گفتار آسمانی و کردار ملکوتی خود ظالمان و ستمکاران را محکوم و مظلومان و مستضعفان را پشتیبانی فرمود بر ملتهای مستضعف جهان و ملّت مسیح و مسیحیان هم میهن مبارکباد. هان ای پدران کلیسا و روحانیون تابع حضرت عیسی به پا خیزید و از مظلومان جهان و مستضعفان گرفتار در چنگال مستکبران پشتیبانی کنید و برای رضای خدا و پیروی دستور حضرت مسیح یکبار ناقوسها را در معابدتان به نفع مظلومان ایران و محکوم نمودن ستمگران به صدا درآورید.
خوشا به حال آنانکه گرسنه و تشنه عدالتند و از بهر عدالت زحمت می‌کشند و وای به حال آنانکه برخلاف دستور عیسی
مسیح و برخلاف دستور همه پیامبران به نفع ظالمان و جاسوسان و پایمال کنندگان حقوق ملّتها زحمت می‌کشند. و ای ملت مسیح و پیروان عیسی روح‌الله به پا خیزید و از شرافت عیسی مسیح و ملت عیسوی دفاع کنید و اجازه ندهید دشمنان تعلیمات آسمانی و مخالفان دستورات الهی ملت مسیح و روحانیت عیسی را به خلقهای مستضعفه جهان بد معرفی کنند.
هان ای پدران کلیسا به پا خیزید و عیسی مسیح را از چنگال این دژخیمان نجات دهید که آن پیامبر بزرگ از ستمگری که دین را وسیله ظلم، و دعا را وسیله رسیدن به مسند ستمگری به بندگان خدا قرار می‌دهد بیزار است که دستورهای آسمانی همه برای نجات مظلومان از ملکوت نازل شده‌اند. و ای مستضعفان جهان برخیزید و هم پیمان شوید و ستمگران را از صحنه برانید که زمین از خداست و وارث آن مستضعفانند.»
1. جایگاه ادیان الهی در اندیشه امام خمینی: حضرت امام خمینی در تمام پیامها و سخنرانیهایشان به این نکته مهم اشاره دارند که تمام ادیان الهی برای تربیت روح انسان آمده‌اند. و این مشخصه یعنی تربیت روح را ما فقط در ادیان الهی می‌بینیم. از دیدگاه ایشان که دیدگاه یک متفکر برجسته دینی و عالم اسلامی است ادیانی که در قرآن کریم از آنها نام رفته است ادیان الهی محسوب می‌شوند. ایشان همیشه در مورد این ادیان الهی با دیده احترام و تکریم نگریسته‌اند و این موضوع در تمام سخنان و همچنین رفتار ایشان هویداست. «ما نسبت به مسیحیان و مذهبشان احترام فراوان قائلیم. آنها می‌توانند آزادانه در کشور ما زندگی کنند. یهودیان و تمام اقلیتهای مذهبی دیگر نیز می‌توانند در نهایت آزادی در کشور زندگی کنند و ما رفتار محترمانه و موقری با آنها خواهیم داشت.»
به نظر امام خمینی آنچه که در وجود انسان قابل تکریم و همچنین اهمیت است، سرشت پاک و روح بی‌آلایش اوست و هرکس که دارای چنین روحی است انسانی است والا.
در اندیشه حضرت امام پیامبران الهیجایگاهی فوق‌العاده و بسیار والا دارند و همواره به پیامبران بزرگ الهی همچون موسی و عیسی با دید تکریم و تعظیم می‌نگرند. علی‌الخصوص در مورد حضرت عیسی(ع) که همیشه از ایشان به عنوان طرفدار مظلومان و برقرار کننده عدل و کسی که گفتاری آسمانی و کرداری ملکوتی دارند نام برده‌اند. و همیشه از حمایت حضرت مسیح(ع) از مظلومان به عنوان شاخص تعلیمات آن حضرت نام می‌برند و ایشان را موجودی سراسر معجزه می‌دانند.
«عیسی مسیح همه چیزش معجزه بود، معجزه بود که از یک مادر باکره متولد شد، معجزه بود که در مهد سخن گفت، معجزه بود که برای بشر صلح و صفا و روحانیت آورد، همه معجزه، همه انبیاء معجزه هستند و همه برای ساختن بشر آمده‌اند، همه می‌خواهند که بشر به راه مستقیم الهی سیر کند و همه می‌خواهند که تمام افراد بشر در صلح و صفا و برادری زیست کنند، این وظیفه مأمورین الهی است که در دنیا آمده‌اند، برای آنکه بشر را از این عالم به عالم بالا ببرند.»
همچنین ایشان معتقدند که ما به تمام پیروان ادیان الهی در هر جایی از جهان که باشند احترام می‌گذاریم.
در عین حال حضرت امام این نکته را نیز تذکر می‌دهند که جدا شدن از اندیشه‌های الهی دین به شدت خطرناک بوده و باعث ضعف و تفرقه می‌گردد. ایشان به تمام روحانیون ادیان مختلف توصیه می‌کنند که پیرو اندیشه‌های راستین پیامبران الهی باشند و گرفتاریهای بشر را ناشی از همین دوری از راه حقیقی می‌دانند.
«اگر تعلیمات انبیاء، حضرت مسیح در میان مسیحیین، حضرت موسی در میان کلیمیین، حضرت رسول اکرم(ص) در میان مسلمین آن طوریکه آنها می‌خواستند تحقق پیدا می‌کرد این گرفتاریهایی که الآن بر همه بشر در همه جا هست پیش نمی‌آمد.»
«روحانیت مسیح موظف است به حسب تعلیمات مسیح(ع) و به حسب تعلیم خدای بزرگ، که با این قدرتهایی که برخلاف مسیر انبیاء و برخلاف مسیر مسیح(ع) رفتار می‌کنند
مبارزه معنوی بکنند، آنها را ارشاد بکنند به ملت مسیح، هدایت کنند ملت مسیح را که تبعیت از این قدرتهایی که بر ضد مسیح هست نکنند.»
در موارد فوق همچنین می‌توان به پاسخ امام به نامه‌هایی که توسط پاپ برای ایشان فرستاده شده، اشاره کرد که بسیار با اهمیت است.
2. حقوق اقلیتها در جامعه ایران از دیدگاه امام خمینی:
حضرت امام همیشه در تمام سخنانشان چه در قبل از انقلاب و چه در بعد از آن به این نکته تأکید بسیار داشتند که حقوق پیروان دیگر ادیان در جامعه ایران باید رعایت گردد. آنچه در این موضوع در کلام امام شاخص است تأکید این نکته است که این حقوق همیشه توسط اسلام مورد توجه بوده است.
«هرکس که در مملکت اسلامی زندگی می‌کند یک حقوقی دارد. اسلام به آن حقوق می‌رسد. این اقلیتهای مذهبی از قبیل زرتشتی، از قبیل یهودی، از قبیل نصاری که در ایران گروههای فراوانی هستند، اینها را هم اسلام برایشان احترام قائل است. می‌خواهد که اینها هم به حقوق خودشان برسند.»
اهم این حقوق از دیدگاه امام عبارت است از:
الف) آزادی در انجام آداب دینی
حضرت امام بر این نکته تأکید دارند که تمام اقلیتها در جامعه باید در انجام امور دینی خود در زمینه‌های مختلف آزاد باشند و بتوانند به راحتی مراسم و سنتهای دینی خود را برپا دارند. که آزادی اقلیتها در انجام امورشان از مشخصات یک حکومت اسلامی است.
«سؤال: ایا جمهوری اسلامی شما اجازه خواهد داد تا مذاهب دیگر بطور آزاد و آشکارا به انجام امور مذهبیشان بپردازند؟
جواب: بله، تمام اقلیتهای مذهبی در حکومت اسلامی می‌توانند به کلیه فرایض مذهب خود آزادانه عمل نمایند و حکومت اسلامی موظف است از حقوق آنان به بهترین وجه حفاظت کند.»
ب) تأکید بر دفاع از حقوق پیروان دیگر ادیان در جامعه ایران:
به همین منظور ایشان داشتن حق رای و همچنین حضور نمایندگانی را از طرف اقلیتها در مجلس شورای اسلامی لازم می‌دانند. و در عین حال به اقلیتهای دینی توصیه می‌کنند که در انتخاب نمایندگان خود دقت به خرج دهند تا نمایندگان بتوانند از حقوق اجتماعی آنان به خوبی دفاع نمایند.
«به اقلیتهای مذهبی رسمی وصیت می‌کنم که از دوره‌های رژیم پهلوی عبرت بگیرند و وکلاء خود را از اشخاص متعهد به مذهب
خود و جمهوری اسلامی، غیر وابسته به قدرتهای جهانخوار و بدون گرایش به مکتبهای الحادی و انحرافی و التقاطی انتخاب نمایند.»
«سؤال: در یک حکومت اسلامی ایا کسانی که انتخاب می‌شوند، رهبران مذهبی خواهند بود، یا هرکس در هر حال انتخاب می‌شود، صرفنظر از اینکه وابستگیهای مذهبی یا سیاسی‌اش چه باشد؟
جواب: اشخاص باید امین و مذهبی باشند اما غیر از مسلمین، اقلیتهای مذهبی، آنها علی حده خودشان آراء دارند و همانطور طبق آراء خود تعیین خواهند کرد.»
«البته اقلیتهای رسمی غیرمسلمان قانوناً انتخاب می‌شوند. پس مردم افرادی را که تعیین می‌کنند باید سعی در شناسایی آنها نموده و قبل و بعد از انقلابشان را در نظر بگیرند و بعد رای دهند، پس مسئله خوب بودن خود شخص است، نه اینکه از یک دسته خاصی باشند، نه اینکه اهل علم باشد، حزبی باشد، بازاری باشد، اینها دیگر شرط نیست، عمده موازینی است که قانون و اسلام تعیین کرده است. ما باید مجلس را نگه داریم.»
«سؤال: ایا دولت جدید مورد نظر شما صددرصد اسلامی است. به این معنی که حکومت اینده محلی برای یهودیان، مسیحیان و سایر اقلیتهای مذهبی خواهد بود یا نه؟
جواب: البته که در حکومت اسلامی محلی برای اقلیتهای مذهبی وجود دارد و آنها الآن هم وکیل دارند و در مجلس واردند. ما در حکومت اسلامی هم برای آنها این حق را قائلیم.»
«مجلس جمهوری اسلامی همان سان که در خدمت مسلمین است و برای رفاه آنان فعالیت می‌نماید برای رفاه و آسایش اقلیتهای مذهبی که در اسلام احترام خاصی دارند و از قشرهای محترم کشور هستند احترام و فعالیت می‌نماید، و اساساً آنان با مسلمانان در صف واحد و برای کشور خدمت می‌کنند و در صف واحد از تمام ارزشها و مآثر برخوردار می‌باشند.»
به دلیل احترام خاص امام به پیروان ادیان الهی است که در قانون اساسی کشورمان و در مقررات و ضوابط جاری و تمام شئون مختلف سیاسی و فرهنگی و اجتماعی پیروان ادیان الهی با مسلمانان که اکثریت آحاد ملت ایرانند، برابر می‌باشند.
ج) داشتن امنیت:
حضرت امام بر این نکته نیز تأکید داشتند که تمام اقلیتها در جامعه ایران مانند دیگر افرادیکه در این کشور زندگی می‌نمایند باید در امنیت کامل باشند و فراهم آوردن امنیت برای این گروه از جامعه نیز مانند دیگر گروهها لازم است.
«سؤال: اقلیتهای مذهبی در حکومت اسلامی دارای چه حقوقی هستند؟
جواب: تمام اقلیتهای مذهبی در ایران برای اجرای آداب دینی و اجتماعی خود آزادند و حکومت اسلامی خود را موظف می‌داند تا از حقوق و امنیت آنان دفاع کند و آنان هم مثل سایر مردم مسلمان ایران، ایرانی و محترم هستند.»
3. اختلاف میان ادیان از دیدگاه امام خمینی:
به طور قطع یکی از آمال و آرزوهای دیرینه امام برداشتن شکافها و فواصل میان صاحبان ادیان و اقوام در این کشور است و هر انسان آزاداندیش و منصفی به این حقیقت دست می‌یابد که امام خمینی فراتر از یک شخصیت اسلامی، همانند یک مصلح بین‌المللی و تاریخی در فکر ایجاد یک جامعه مدنی آزاد و آباد و توأم با کرامت انسانی بود.
حضرت امام همیشه از تمام سران ادیان الهی دعوت می‌کردند که دست از اختلاف نظرها بردارند و علیه ظلم و ستم مبارزه کنند. به عقیده ایشان اختلافاتی که میان ادیان الهی وجود دارد توسط دشمنان و اجانب برای تفرقه میان آنان است.
«اقلیتهای مذهبی هم خاطر جمع باشند که ما اطمینان می‌دهیم به آنها که در این مملکت زندگی عادلانه و مرفهی خواهند داشت و مورد پشتیبانی ما هستند، اسلام از اهل ذمّه پشتیبانی می‌کند. اگر کسانی چیز
دیگری می‌گویند برای تفرقه انداختن است.»
امام خمینی معتقدند که دشمنان ادیان الهی که به نظر ایشان افرادی ستمگر و ظالم هستند نمی‌خواهند اجازه دهند که دینهای الهی با یکدیگر متحد گردند. زیرا اگر این کار انجام شود تمام ستمگران و ظالمان از میان خواهند رفت و وعده خداوند که همان برقراری عدل در زمین است تحقق خواهد یافت.
در عین حال این کارها را از تبلیغات دشمنان اسلام و برای اختلاف افکنی میان مسلمانان و پیروان دیگر ادیان می‌دانند.
«اسلام هیچگاه در مورد اقلیتهای مذهبی و پیروان سایر مذاهب نظر سوء نداشته است و همیشه با آنان با احترام رفتار کرده است و تبلیغاتی که خلاف این مطلب را برساند از جانب دشمنان اسلام است.»
حضرت امام همیشه به رهبران کلیسا توصیه می‌نمایند که به کمک مستضعفین و محرومین بشتابند. و از عدالت دفاع نمایند همچنان که عیسی(ع) نیز برای دفاع از مظلوم و حمایت از عدالت مبعوث شده بود.
«انبیاء که مبعوث شدند، اول با طبقه بالا مقابله کردند. حضرت موسی با فرعون مقابله کرد، طبقه بالا اولی هستند به اینکه مقابله بشوند و هدایت بشوند شما روحانیون [مسیحی] هدایت کنید این طبقه بالا را، هدایت کنید این رؤسای جمهور را، در یابید عیسی مسیح را، در یابید ملّت مسیح را، در یابید مسیحیت را، نگذارید مسیحیت در نظر مردم مشوّه بشود، نگذارید روحانیت مسیح در نظر مردم یک روحانیتی باشد. طرفدار ظالمها.»
ایشان همچنین معتقدند که دشمنان ادیان الهی سعی می‌نمایند که چهره ادیان را به یکدیگر بد معرفی کنند و این موضوع به خاطر این است که خود ستمکاران بتوانند به قدرت بیشتر رسیده و چند صباحی ریاست دنیا کنند. و بر مظلومان ستم بیشتر نمایند در چنین شرایطی این وظیفه اندیشمندان و متفکران جوامع دینی است که سعی در شناخت درست و صحیح از یکدیگر بنمایند.
در مورد اقلیتهای دینی در جامعه ایران ایشان معتقدند که برای از بین بردن اختلافات و رسیدن به یکرنگی و همدلی باید بر موضوع ایرانی بودن تأکید نمود و به این نکته توجه کرد که ما همه ایرانی هستیم و در این سرزمین زندگی می‌نمائیم. این کار باعث می‌شود که تمام ایرانیان برای پیشرفت و آبادانی کشور خود بدون در نظر گرفتن این تمایزات تلاش و کوشش نمایند.
«اقلیتهای مذهبی نه تنها آزادند بلکه دولت اسلامی موظف است از حقوق آنان دفاع کند و دیگر اینکه هر ایرانی حق دارد که مانند همه افراد از حقوق اجتماعی برخوردار باشد، مسلمان یا مسیحی و یا یهودی و یا مذهب دیگر فرقی ندارد.»
با دقت در سه عنوان بالا می‌توان به اهمیتی که امام خمینی برای حقوق اقلیتها قائل هستند پی برد و نتیجه گرفت که جامعه اسلامی با پیروان دیگر ادیان چگونه برخورد می‌نماید. و در راستای اعمال همین سیاستهای بنیادین و اهتمام به همین امور بود که ایشان برای تقویت مبانی آزادی اجتماعات دینی و برگزاری مراسم، در جریان گروگانگیری جاسوسان آمریکایی موافقت می‌نماید که از چند کشیش سیاه پوست برای برگزاری مراسم سالروز تولد حضرت مسیح(ع) دعوت به عمل اید و آنان به کشور ایران سفر کنند.
در خاتمه امیدواریم که ارتباط بیشتر میان اندیشمندان مسلمان و مسیحی که خود نشأت گرفته از حسّ احترام متقابل و توجه به اصل شناخت صحیح از ادیان الهی است باعث گردد که همه ما بتوانیم در سایه تلاش و کوشش و حمایت از قانون، کشوری سر بلند و آزاد داشته باشیم و امیدواریم که هموطنان مسیحی ما در کمال راحتی و آسایش در کنار دیگر هموطنان خود زندگی نمایند و سال نو مسیحی برای ایشان سالی توأم با پیروزی و بهروزی باشد.
«ما امیدواریم که امسال اخوت ایمانی و وحدت کلمه و عود به اوایل نهضت باشد و تمام اقلیتهایی که در این کشور هستند، اقلیتهای مذهبی که در این کشور هستند و رسمی هستند، در زیر لوای اسلام با رفاه و آسودگی زندگی کنند.»
تبلیغات
