انسان در ادوار مختلف تاریخ در مواجهه با تجاوز، به طور فطری اقدام به دفع آن نموده است. علی رغم اتفاق بر پذیرش اصل دفاع به عنوان یک اقدام مجاز، در میان نظریه پردازان اختلاف نظرهایی در خصوص مبنای آن وجود دارد. برخی آن را عامل مواجهه جرم و سلب مسئولیت کیفری از مدافع عده ای آن را حق و بعضی آن را شرعاً مباح دانسته و گروه دیگر آن را تکلیف و وظیفه می دانند. در این مقاله ضمن پرداختن به مستندات فقهی آن تحت عنوان بنیان نظری فرهنگ دفاع در قرآن و سنت با الهام گیری از دعای 27 صحیفه سجادیه (دفاع مشروع) و تبیین برخی شرایط آن، نظریه پنجمی ارائه شده است که در پی اثبات آن است. اساساً مهاجم تا زمانی که در حال تهاجم است خون و مالش از قاعده کلی احترام خارج است، بدین جهت است که امام سجاد علیه السلام می فرماید: «أللَّهُمَّ عَقِّمْ أَرْحَامَ نِسَائِهِمْ وَ یَبِّسْ أَصْلَابَ رِجَالِهِمْ، وَاقْطَعْ نَسْلَ دَوَابِّهِمْ وَ أَنْعَامِهِمْ ...»؛ «بار خدایا! زنانشان را از باردارى عقیم کن و صلب مردانشان را خشک فرما و نسل چهارپایان و گاو و گوسفندشان را قطع کن ...» و یا می فرماید: «... و َلَا تُسَوِّغْ لَهُ ظُلْمِی وَ أَحْسِنْ عَلَیْهِ عَوْنِی وَاعْصِمْنِی مِنْ مِثْلِ أَفْعَالِه وَ لا تَجْعَلْنِی فِی مِثْلِ حَالِه ...» «و به دشمن من، اجازه ستم کردن مده و به خوبى مرا در برابرش کمک کن و از انجام کارهایى هم چون کارهاى او نگهدار و در مثل حال او قرار مده ...» و لذا اگر مدافع باعث خسارت مالی، جرح و یا حتی قتلِ مهاجم گردد به تکلیف خود عمل کرده و خون و مالِ مهاجم به دلیل اقوا بودن سبب از مباشر، هدر است.