مطالعه آیکونولوژیک صورت فلکی رامی در آثار هنر و معماری ایران دوره اسلامی با تاکید بر نقش برج قوس سردر قیصریه اصفهان
آرشیو
چکیده
برج قوس(رامی) به صورت قنطورسی تیر به چله کمان کشیده و به سوی دم اژدهایی خود نشانه رفته است و به شکل تکرار شونده عوامل متعدد اختربینی، اخترشناسی و اسطوره شناسی را درهم آمیخته و ترکیبی از شوق علمی با ذوق زیبایی شناختی هنرمندان را ایجاد کرده است. این آثار به دو دسته قابل طبقه بندی هستند: دسته اول، نگاره هایی که از رساله های نجومی استخراج شده و آن را از دریچه علم اخترشناسی بازنمایی می کنند؛ دسته دوم از زاویه زیباشناسی و بر پایه احکام اختربینی تحت تاثیر جهان بینی زمان خود ایجاد شده اند. دراین پژوهش با رویکرد آیکونولوژی در سه مرحله «توصیف»، «تحلیل» و «تفسیر»، به مطالعه تصویری صورت قوس پرداخته می شود. همچنین با روش توصیفی- تحلیلی این آیکون، تلاش می شود به این پرسش که «نقش برج قوس به چه صورت هایی در بناهای معماری اصفهان و سایر آثار نجومی ایران دوره اسلامی، با تاکید بر سردر قیصریه وجود دارد؟» پاسخ داده شود. براساس این مطالعه مشخص شد که صورت برج قوس سردربناهای اصفهان بازتابی از نمونه باستانی نجومی آن در سنگ مرزی بابل و دیگر نسخه های نجومی دوران اسلامی است. هرچند اشکال متفاوت صورت رامی در پیوند با اسطوره ها نوعی تلاش هنرمندانه برای گسستن از شباهت های میان منشا علمی آن است. قوس در متون علمی نجوم بر پایه اخترشناسی به صورت نیماسب و در هنرهای صناعی و معماری بیش تر برپایه احکام اختربینی و پیوند با اسطوره ها در ترکیب با اژدها است. شیوه ترسیم نیز به صورت های متفاوت، طراحی خطی درنسخه های نجومی تا شیوه ای نقاشانه در کاشی های بناهای معماری مانند قیصریه، با افزودن رنگ های متنوع و انواع تزیینات است.Iconological Study of Rami Constellation in the Art and Architecture Works of Iran during the Islamic Period with an Emphasis on the Role of Sagittarius on the Spandrel of Qeisariah Gate in Isfahan
The Sagittarius or Rami Constellation comes in the form of a Centaurus drawing a bow and pointing arrow at its dragon tail. This role has repeatedly combined various factors of astrology, astronomy and mythology; and created the combination of scientific enthusiasm and aesthetic taste of the artists. These works can be classified into two categories: the first are drawings that are extracted from astronomical treatises and represent it through the science of astronomy; the second are created from an aesthetic point of view and based on the astrological rules influenced by the worldview of their era. This research conducts a visual study on Sagittarius constellation with an iconological approach in three stages of “description”, “analysis” and “interpretation”. Likewise, adopting a descriptive-analytical approach of this icon, attempts are made to answer the question of “in what ways does the role of Sagittarius exist in the architectural monuments of Isfahan and other astrological works of Iran during the Islamic period, with an emphasis on the spandrel of Qeisariah gate in Isfahan.” The study revealed that the Sagittarius constellation on the spandrels of the monuments in Isfahan is a reflection of its astrological ancient kind in the Babylonian boundary stone and other astrological kinds of the Islamic period. Yet, various shapes of the Sagittarius constellation in connection with the myths are considered as artistic attempts to break away from similarities in its scientific origin. Sagittarius comes in the form of half-horse in the astronomical scientific texts based on astrology, and mainly on the basis of astrology rules and connecting with the myths in combination with dragon in the artificial and architectural arts. The drawing methods are also in different forms by adding various colors and decorations from linear designs in astrological versions to painting methods in the tile works of architectural monuments such as Qeisariah.
تبلیغات
