تأثیر روایات تفسیری بر آراء مفسران: مطالعه موردی داستان تماس شیطان با ایوب
آرشیو
چکیده
از نگاه مفسران مسلمان، روایات نامعتبر ممکن است ذهنیتی ناصحیح را برای مفسر شکل دهد. حکایت قرآنی مَسِّ شیطان بر ایوب هم زمینه ای را برای توسعه ادبیات داستانی و حتی نقل این ادبیات هم چون روایات منسوب به بزرگان دین فراهم کرده، و متأثر از چنین ادبیاتی احکام فقهی نیز استنباط، و به قرآن منتسب شده است. در این مطالعه که با نگاهی درون دینی سامان یافته است به نقد و بررسی منقولات در این عرصه و تأثیرگذاری آن ها بر دیدگاه های تفسیری می پردازیم. هدف آن است که خوانشی از آیات قرآنی مرتبط با داستان ایوب نبی (ع) و روایات رسیده بازنموده شود که با مبانی کلامی تشیع سازگاری داشته باشد. یافته های این مطالعه نشان می دهد «مسّ شیطان» که در قرآن کریم به ایوب نبی (ع) نسبت داده می شود مفهومی عام دارد که آسیب زدن به بدن و دیگر امور متعلق به ایوب، وسوسه کردن او برای تضعیف روحیه و آزار روحی روانی، و تحریک مردم برای شماتت او را شامل می گردد. در مورد مجازاتی نیز که ایوب در مقام تنبیه بر هم سر خود روا داشت روایاتی متعدد، متشتت و متعارض وجود دارد که ارتباط میان مجازات با همسر ایوب را تردیدبرانگیز می کند. بنابراین، استنباط احکامی مانند «جواز تنبیه زن برای تأدیب» و انتساب آن به آیات نااستوار و مردود است؛ بل که از این آیات نوعی تدبیر فقهی برای حل معضلات در شرایط خاص استفاده می شود که در متن مقاله به آن پرداخته شده است.The Effect of Narrations on Exegetical Opinions The Case Study of Satan's contact with the Prophet Job
It is possible that the weak and invalid movables, with their unstable content, created a mentality for the commentator that would confuse him with Israelites and forgeries. The story of "Satan's touch" on Job and his "symbolic punishment" has also provided a basis for storytelling and the rise of storytellers, so that even influenced by them, "jurisprudential rules" have been deduced and attributed to the Qur'an. The present research has been organized in a library method and descriptive-analytical method, has reviewed the transmitted in this field and their effect on interpretive views. The results of the research show that "Satan's touch" has a general meaning that includes harming the body and other matters belonging to Job, tempting him to weaken his morale and psychological harassment, and inciting people to slander him. There are also numerous, conflicting, and difference accounts of Job's "symbolic punishment" that do not clarify the nature of the story and even cast doubt on the fact that the punishment was about Job's wife. Therefore, the inference of rulings such as "permission to punish a woman for discipline" and its attribution to verses is unstable and rejected. Rather, these verses are used as a kind of "jurisprudential tactic" to solve problems in certain situations, which is briefly discussed in the text of the article.
تبلیغات
