نقش بررسی های استریوگرافی در جهت یابی خطر مهاجرت بارخان های سوران در منطقه بلوچستان (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تپه های ماسه ای منطقه مورد مطالعه در پایین دست حوضه آبخیز روتک و 40 کیلومتری غرب شهرستان سراوان (بلوچستان) و در حاشیه شمالی اراضی زراعی منطقه واقع بوده و جهت مهاجرت و میزان حمل ماسه از نظر زمانی و مکانی از اهداف اصلی این تحقیق است. از داده های سمت و سرعت باد ایستگاه های سراوان، خاش و ایرانشهر (1391-1385) برای بررسی دینامیک تپه ها استفاده گردید. تپه های با مورفولوژی بارخان انتخاب و ژئومتری آنها به روش استریوگرافی و میزان تحرک آنها به روش فرایبرگر و دین (1979) بررسی گردید. نتایج نشان داد که سمت پیشروی بارخانها در این دوره از نظر زمانی متنوع بوده ولی از نظر مکانی برآیند جهت پیشروی آنها از طرف غرب و شمال غرب بطرف شرق و جنوب شرق بوده است. در حالیکه بادهای غالب از نظر فراوانی وقوع عمدتا با جهت شمال شرقی وزیده اند (گلباد)، اما گلماسه ها و جهت پیشروی تپه ها در اغلب موارد با جهت باد غالب همخوانی نداشتند. برآیند حرکت تپه ماسه ها در این دوره براساس درصد فراوانی وقوع ازطرف شمال غرب 9/28 %، از طرف جنوب غرب و شمال غرب و بدون پیشروی 8/17%، از طرف جنوب شرق 7/10%، و از طرف غرب و جنوب 5/3% بوده است. نتایج روش استریوگرافی دینامیک لحظه ای بارخان ها را نیز در این دوره عمدتا منطبق با گلماسه های حاصل از روش فرایبرگر و دین نشان دادند، بطوریکه میزان حمل ماسه ها بین 17 تا 20 m3/yr.m و شدت بادها کم انرژی بود. همچنین حمل ماسه های منطقه زمانی صورت می گیرد، که سرعت آستانه فرسایش بیشتر یا حداقل مساوی 78/6 m/s باشد. این نتیجه گیری از آن جهت حائز اهمیت است که می تواند در طراحی شبکه بادشکن ها مورد استفاده قرار گیرد. بدین معنی که برای تثبیت تپه ها شبکه های بادشکن باید عمود بر جهات وزش بادهای غرب تا شمال غرب تعبیه شوند، و سرعت باد در بین ردیف های بادشکن هم نباید از 78/6 m/s تجاوز نماید.The role of stereographic studies on the orientation of Suran`s barchans migration risk in Baluchestan
The sand dunes of the study area are located downstream of Routack watershed, 40 km west of Saravan city (Baluchestan province, Iran) and in the northern margin of the agricultural lands of the region. Wind velocity data (direction and speed) of Saravan, Khash and Iranshahr stations (2006-2012) were used to study the dynamics of the dunes. The geometry of barkhan dunes were analyzed using the stereographic approach and their spatial and temporal mobility by Freiberger and Dean (1979) method. The results showed that the direction of Barkhan`s migration was varied temporally and spatially; from W and NW to E and SE. While the prevailing winds in terms of frequency of occurrence were mainly blown from NE (wind-rose), but in most cases the sand dunes direction did not correspond to the prevailing wind direction. The RDD were 28.9% from the NW, 17.8% from the SW, NW and no-migration, 10.7% from the SE, and 3.5% from the W and S. The results of the stereographic approach showed the instantaneous dynamics of barchans were mainly consistent with the Fryberger and Dean (1979) methods; so that the rate of sand transport was between 17 to 20 m3/yr.m and the wind intensity classified as low energy. The sands are also transported when the velocity threshold is greater than 6.78 m/s or at least equal to it. This conclusion is important due to windbreak networks design. This means that to stabilize the dunes; windbreaks must be installed perpendicular to the wind`s direction (west to the northwest) and the wind velocity should not exceed 6.78 m/s, between the windbreak rows.
تبلیغات
