هدایت ها و ارزش ها/فرشتگان آسمان
آرشیو
چکیده
متن
فرشته،نامی است که پیوسته مظهر کمال و زیبایی و یاد آور قدرت و پاکی میباشد. این ساکنان آسمانها در دستگاه سلطنت کبریایی ملیک مقتدر،از مقام و مزیتی خاص برخوردارند.
خداوند در کلام خود از آنان با عناوینی چون: عبادالرحمن(سوره زخرف،آیه19)،عباد مکرمون (سوره انبیاء، آیه26)، مدبّرات امر (سوره نازعات،آیه5)یاد نموده،در مواردی به آنان سوگند خورده و (سوره نازعات، آیه1-3)،نام آنان را در کنار نام خود ذکر فرموده،مستقیماً با آنان سخن گفته(سوره بقره،آیه30و31)،ایمان به وجود این موجودات غیبی را در ردیف ایمان به خدا و رسول(ص) واجب شمرده(سوره بقره،آیه30و31)و از میان آنان برگزیدگانی انتخاب نموده است تا این سفیران الهی با دستان پاک خود و همراهی و مشایعت دیگر فرشتگان،کلام خداوند را بر زمین بیاورند و به پیامبران ابلاغ کنند(سوره حج، آیه75).
آفرینش فرشتگان
در آیات الهی خلقت انسان از خاک وآفرینش جن از آتش ذکر شده است. اما در مورد فرشتگان سخنی به میان نیامده و حقیقت وجودی آنها به ما شناسانده نشده است. برخی از روآیات آنان رااز اجسام بسیار لطیف و نامرئی، گروهی آنها را از نور و دیگران،این موجودات را مجرد معرفی کردهاند.
از برایند آیات و روآیات میتوان دریافت که: ملائکه موجوداتی دارای مقام عصمت،عقل،شعور،علم،حیات،تکلیف و وظیفه هستند و در آنها خصوصیات ماده مانند: تغییر و تبدیل،زوال و فساد،خوردن و آشامیدن،تولیدمثل و کمال تدریجی وجود ندارد،بلکه طبق روایتی فرشتگان با نسیم عرش زندهاند. (بحارالانوار،جلد59،صفحه 174،حدیث4)
در آغاز سوره فاطر میخوانیم:
«خداوند ملائکه را رسولانی با بالهایی دوگانه و سهگانه و چهارگانه قرار داد و او هر چه بخواهد در آفرینش میافزاید که بر هر چیز تواناست».
واژه «جنّة»جمع «جناح»و به معنای بال است که در پرندگان به منزله دست انسان میباشد و آنها به وسیله آن پرواز میکنند. فرشتگان، مجهز به وسیلهای هستند که میتوانند با آن از آسمان به زمین نزول و یا از زمین به آسمان صعود کنند و نامگذاری جناح برای این وسیله مستلزم آن نیست که بگوییم ملائکه دو بال نظیر بال پرندگان دارند،بلکه ما از لفظ جناح میفهمیم فرشتگان همان بهرهای را به دستمیآورند که پرندگان از بالهای خود دریافت میکنند،اما از لفظ جناح نمیتوان به چگونگی این ابزار و انتقال به وسیله آن پیبرد. (المیزان، جلد17،صفحه 6)
شاید لفظ بال به حرکت سریع در زمین و آسمان و تعداد مختلف این بالها به تفاوت قدرت و توانایی این موجود ات غیبی نسبت به وظیفهشان اشاره داشته باشد. راستی این چه وسیله نامرئی است که فرشتگان مجهز به آن،آسمانها و زمین را جولانگاه خود قرار داده اند.
تمثّل فرشتگان
«تمثّل»: ظهور فرشتگان به صورت انسان میباشد و در مواردی قرآن به آن اشاره میکند. مورد اول آیه 17سوره مریم است که بیان میکند،خداوند جبرئیل را به صورت انسانی کامل به خدمت حضرت مریم(ع)فرستاد.
مورد دوم آیه 69 سوره هود است که بیان میکند خداوند فرشتگان را به صورت انسان بر ابراهیم(ع) فرستاد تا بشارت تولّد اسحاق و سپس یعقوب را به او بدهند. مورد سوم آیه 81 سوره هود است که فرشتگان بر لوط وارد شدند. داستان نزول هاروت و ماروت وآموزش ابطال سحر به مردم نیز از فعالیتهای مورد اشاره فرشتگان در سوره مبارک بقره است که طبق آن،فرشته معلم انسان میشود.
در بحث وحی بر پیامبر اسلام(ص) نیز روآیاتی از ایشان مبنی بر تمثّل«جبرئیل»به صورت«دحیهٌکلبی»که زیباترین مرد مدینه بود،وارد شده است. البته حقیقتاً فرشته تبدیل به انسان نمیشود،بلکه این حواس و چشم شخص مقابل است که او را به صورت انسان دیده و احساس کرده است.
در تاریخ و روآیات متعدد دیگری ،مطالبی در مورد تمثیل فرشتگان و یا اعمال انسان در برزخ و…وجود دارد.
نظم و کار در زندگی فرشتگان
بر اساس روآیات مختلف،تعداد فرشتگان به مراتب بیشتر از انسان است. روزی رسول خدا(ص)به همنشینان خود فرمودند:
آسمان به تنگ آمد و حق دارد که چنین باشد؛زیرا جای قدمی نیست،مگر اینکه فرشتهای آن را در رکوع و یا در سجده اشغال کرده است. سپس،حضرت این آیه را از«قول فرشتگان» قرائت نمودند:
)وانّا لنحن الصّافّون. و انّا لنحن المسبّحون)
اما علی رغم این فشردگی جمعیت،توجه و دقت در آیاتی که سخن از فرشتگان دارد،ما را به این حقیقت آگاه میسازد که نظم و انضباط فوق العادهای در اجتماع آنان وجود دارد. به این واژه ها و آیات قرآنی توجه کنید:
صف و صافّات و صافّون،اطاعت محض،عدم نافرمانی و سرپیچی و یا عصیان،برتری جویی،وجود سلسله مراتب فرماندهی و اطاعت از ما فوق،وجود نشانه و درجه (مسوّمین)برای فرشتگان جنگی و جالبتر از همه آیه 164 سوره صافات میفرماید:
)و ما منّا الّا له مقام معلوم؛و هیچ یک از فرشتگان نیست، مگر اینکه بر او مقامی معین است).
و این،نشان از ردهبندی فرشتگان است و باز در سوره مبارک نحل آیه 50 چنین میفرماید:
)یخافون ربّهم من فوقهم و یفعلون ما یؤمرون)؛و تمام موجودات از خدا که فوق همه آنهاست، میترسند و هرچه را به آن مأمورند،اطاعت میکنند.
شاید این آیه را بتوان بدینصورت معنا نمود: به خاطر ترس از پروردگارشان پیوسته از امر مافوق اطاعت میکنند.
در این نظام«جبرئیل امین»بر اساس آیه: )مطاع ثمّ امین)(سوره تکویر،آیه21) مورد اطاعت کامل قرار دارد و بالاترین مقام محسوب میگردد.
خداوند او را قدرتمند(ذی قوّة)در نزد مرکز فرماندهی(عرش مکین)دانسته و مهم ترین رسالت فرشتگان؛یعنی ابلاغ کلام خداوند بر پیامبران را بر عهده او گذاشته است. در قرآن از میان نام فرشتگان تنها سه مرتبه نام«جبرئیل»(روح القدس،روح الامین)و یک مرتبه«میکائیل»و هم چنین اسرافیل(دمنده صور)و ملک الموت(عزرائیل)یاد شده و از بقیه فرشتگان،بدون نام،بلکه با اشاراتی همانند آنچه در صفحات قبل اشاره شد، یاد کرده است. «صافات، مدبّرات، رقیب، عتی، مسبّحین»
این فرشتگان مقرّب(جبرئیل،اسرافیل،میکائیل و عزرائیل)سمت رهبری دارند و بعد از این چهار ملک،بقیهٌ آنها در رده و گروههای مختلف،با تمام توان و قدرت و سرعت در انجام وظایف بر یکدیگر«سبقت میگیرند». (سوره نازعات،آیه 4)
ادامه دارد
خداوند در کلام خود از آنان با عناوینی چون: عبادالرحمن(سوره زخرف،آیه19)،عباد مکرمون (سوره انبیاء، آیه26)، مدبّرات امر (سوره نازعات،آیه5)یاد نموده،در مواردی به آنان سوگند خورده و (سوره نازعات، آیه1-3)،نام آنان را در کنار نام خود ذکر فرموده،مستقیماً با آنان سخن گفته(سوره بقره،آیه30و31)،ایمان به وجود این موجودات غیبی را در ردیف ایمان به خدا و رسول(ص) واجب شمرده(سوره بقره،آیه30و31)و از میان آنان برگزیدگانی انتخاب نموده است تا این سفیران الهی با دستان پاک خود و همراهی و مشایعت دیگر فرشتگان،کلام خداوند را بر زمین بیاورند و به پیامبران ابلاغ کنند(سوره حج، آیه75).
آفرینش فرشتگان
در آیات الهی خلقت انسان از خاک وآفرینش جن از آتش ذکر شده است. اما در مورد فرشتگان سخنی به میان نیامده و حقیقت وجودی آنها به ما شناسانده نشده است. برخی از روآیات آنان رااز اجسام بسیار لطیف و نامرئی، گروهی آنها را از نور و دیگران،این موجودات را مجرد معرفی کردهاند.
از برایند آیات و روآیات میتوان دریافت که: ملائکه موجوداتی دارای مقام عصمت،عقل،شعور،علم،حیات،تکلیف و وظیفه هستند و در آنها خصوصیات ماده مانند: تغییر و تبدیل،زوال و فساد،خوردن و آشامیدن،تولیدمثل و کمال تدریجی وجود ندارد،بلکه طبق روایتی فرشتگان با نسیم عرش زندهاند. (بحارالانوار،جلد59،صفحه 174،حدیث4)
در آغاز سوره فاطر میخوانیم:
«خداوند ملائکه را رسولانی با بالهایی دوگانه و سهگانه و چهارگانه قرار داد و او هر چه بخواهد در آفرینش میافزاید که بر هر چیز تواناست».
واژه «جنّة»جمع «جناح»و به معنای بال است که در پرندگان به منزله دست انسان میباشد و آنها به وسیله آن پرواز میکنند. فرشتگان، مجهز به وسیلهای هستند که میتوانند با آن از آسمان به زمین نزول و یا از زمین به آسمان صعود کنند و نامگذاری جناح برای این وسیله مستلزم آن نیست که بگوییم ملائکه دو بال نظیر بال پرندگان دارند،بلکه ما از لفظ جناح میفهمیم فرشتگان همان بهرهای را به دستمیآورند که پرندگان از بالهای خود دریافت میکنند،اما از لفظ جناح نمیتوان به چگونگی این ابزار و انتقال به وسیله آن پیبرد. (المیزان، جلد17،صفحه 6)
شاید لفظ بال به حرکت سریع در زمین و آسمان و تعداد مختلف این بالها به تفاوت قدرت و توانایی این موجود ات غیبی نسبت به وظیفهشان اشاره داشته باشد. راستی این چه وسیله نامرئی است که فرشتگان مجهز به آن،آسمانها و زمین را جولانگاه خود قرار داده اند.
تمثّل فرشتگان
«تمثّل»: ظهور فرشتگان به صورت انسان میباشد و در مواردی قرآن به آن اشاره میکند. مورد اول آیه 17سوره مریم است که بیان میکند،خداوند جبرئیل را به صورت انسانی کامل به خدمت حضرت مریم(ع)فرستاد.
مورد دوم آیه 69 سوره هود است که بیان میکند خداوند فرشتگان را به صورت انسان بر ابراهیم(ع) فرستاد تا بشارت تولّد اسحاق و سپس یعقوب را به او بدهند. مورد سوم آیه 81 سوره هود است که فرشتگان بر لوط وارد شدند. داستان نزول هاروت و ماروت وآموزش ابطال سحر به مردم نیز از فعالیتهای مورد اشاره فرشتگان در سوره مبارک بقره است که طبق آن،فرشته معلم انسان میشود.
در بحث وحی بر پیامبر اسلام(ص) نیز روآیاتی از ایشان مبنی بر تمثّل«جبرئیل»به صورت«دحیهٌکلبی»که زیباترین مرد مدینه بود،وارد شده است. البته حقیقتاً فرشته تبدیل به انسان نمیشود،بلکه این حواس و چشم شخص مقابل است که او را به صورت انسان دیده و احساس کرده است.
در تاریخ و روآیات متعدد دیگری ،مطالبی در مورد تمثیل فرشتگان و یا اعمال انسان در برزخ و…وجود دارد.
نظم و کار در زندگی فرشتگان
بر اساس روآیات مختلف،تعداد فرشتگان به مراتب بیشتر از انسان است. روزی رسول خدا(ص)به همنشینان خود فرمودند:
آسمان به تنگ آمد و حق دارد که چنین باشد؛زیرا جای قدمی نیست،مگر اینکه فرشتهای آن را در رکوع و یا در سجده اشغال کرده است. سپس،حضرت این آیه را از«قول فرشتگان» قرائت نمودند:
)وانّا لنحن الصّافّون. و انّا لنحن المسبّحون)
اما علی رغم این فشردگی جمعیت،توجه و دقت در آیاتی که سخن از فرشتگان دارد،ما را به این حقیقت آگاه میسازد که نظم و انضباط فوق العادهای در اجتماع آنان وجود دارد. به این واژه ها و آیات قرآنی توجه کنید:
صف و صافّات و صافّون،اطاعت محض،عدم نافرمانی و سرپیچی و یا عصیان،برتری جویی،وجود سلسله مراتب فرماندهی و اطاعت از ما فوق،وجود نشانه و درجه (مسوّمین)برای فرشتگان جنگی و جالبتر از همه آیه 164 سوره صافات میفرماید:
)و ما منّا الّا له مقام معلوم؛و هیچ یک از فرشتگان نیست، مگر اینکه بر او مقامی معین است).
و این،نشان از ردهبندی فرشتگان است و باز در سوره مبارک نحل آیه 50 چنین میفرماید:
)یخافون ربّهم من فوقهم و یفعلون ما یؤمرون)؛و تمام موجودات از خدا که فوق همه آنهاست، میترسند و هرچه را به آن مأمورند،اطاعت میکنند.
شاید این آیه را بتوان بدینصورت معنا نمود: به خاطر ترس از پروردگارشان پیوسته از امر مافوق اطاعت میکنند.
در این نظام«جبرئیل امین»بر اساس آیه: )مطاع ثمّ امین)(سوره تکویر،آیه21) مورد اطاعت کامل قرار دارد و بالاترین مقام محسوب میگردد.
خداوند او را قدرتمند(ذی قوّة)در نزد مرکز فرماندهی(عرش مکین)دانسته و مهم ترین رسالت فرشتگان؛یعنی ابلاغ کلام خداوند بر پیامبران را بر عهده او گذاشته است. در قرآن از میان نام فرشتگان تنها سه مرتبه نام«جبرئیل»(روح القدس،روح الامین)و یک مرتبه«میکائیل»و هم چنین اسرافیل(دمنده صور)و ملک الموت(عزرائیل)یاد شده و از بقیه فرشتگان،بدون نام،بلکه با اشاراتی همانند آنچه در صفحات قبل اشاره شد، یاد کرده است. «صافات، مدبّرات، رقیب، عتی، مسبّحین»
این فرشتگان مقرّب(جبرئیل،اسرافیل،میکائیل و عزرائیل)سمت رهبری دارند و بعد از این چهار ملک،بقیهٌ آنها در رده و گروههای مختلف،با تمام توان و قدرت و سرعت در انجام وظایف بر یکدیگر«سبقت میگیرند». (سوره نازعات،آیه 4)
ادامه دارد
تبلیغات
