حرف نزن، آواز بخوان

در میان فیلم‌هایی که این اواخر دیده‌ام، گرایش به آثار موزیکال توجهم را جلب کرده اس ت؛ ژانری که سال‌ها سینمای جهان به آن کم‌توجه بود و آخرین تلاش‌های مهم هم به اواخر دهه هفتاد و اوایل هشتاد میلادی برمی‌گشت. دورانی که باب فاسی، فیلم «All that jazz» [تمام آن سال‌های جاز] را ساخت و در واقع نوع موزیکال فیلم «هشت و نیم» بود. حتی آن سال‌ها فیلم «دیوار»، ساخته آلن پارکر، هم بود که نوعی راک – اپرا به حساب می‌آمد.

بعد از اینها یادم نمی‌آید تلاش جدی برای ساخت فیلم موزیکال انجام شده باشد. اگرچه کاپولا شاهکاری به نام «از صمیم قلب» دارد که باز هم در رده‌بندی فیلم‌های آن سال‌ها است. اما در یکی، دو سال اخیر، موجی از فلیم‌های موزیکال ساخته شده است. در میان فیلم‌هایی که من دیده‌ام «across the universe» اثر جذابی بود که در واقع یک راک- اپرا بر اساس ترانه‌های گروه بیتلز است.

فیلمی کمی کهنه و کمی کلیشه‌ای که در سطح روایت چیز تازه‌ای ندارد، از بعضی کلیشه‌های فیلم «دیوار» آلن پارکر هنوز استفاده می‌کند اما کارگردان توانسته تلفیقی بین ترانه گروه بیتلز، زندگی شخصی آنها و کاراکترهایی که بیتلز در ترانه‌هایشان خلق کرده بودند ایجاد کند. افرادی مثل لوسی، پرودول و جود در این فیلم دیده می‌شوند. همان‌طور فضای سیاسی و اجتماعی که این گروه در آن رشد کرده‌اند و آنها را از یک گروه ساده راک به یک گروه پیچیده موسیقی تبدیل کرده کاملا در «across the universe» دیده می‌شود. مجموع کار، فیلم دلنشینی است.
 
همزمان با آن، فیلم «من آنجا نیستم» ساخته تاد هینز را دیدم که برداشت شخصی، سورئال و غیرواقعی از زندگی باب دیلن است. فیلم در واقع درباره ترانه‌ها، زندگی شخصی و زندگی هنری او است. اگر دیلن در فیلم «پت گارت و بیلی دکید» ساخته سام پکین‌پا بازی کرده، رویای چنین حضوری در این فیلم دیده می‌شود. فیلم البته به فضای فیلم مستند نزدیک می‌شود و نمونه‌ای از یک اثر هنری است که ما تا به حال ندیده‌ایم.
 
فضا و شخصیت‌پردازی آن به شدت جذاب و گیرا و تروتازه است. اما فیلم موزیکال دیگری که دیده‌ام «سیگار و رومانس» ساخته جان تورتورو است. ویژگی مهم فیلم این است که بازیگران ترانه‌های خواننده‌های قدیمی مانند تام جونز را می‌خوانند و بعد هم حرف می‌زنند! بهترین موزیکالی که در این دو، سه سال دیده‌ام یک اثر اسپانیایی به نام «the otherside on the bed» است. فیلم نوعی کمدی – رومانس است که دو مثلث عشقی در آن دیده می‌شود.
 
فیلم پر از حرکاتی است که به قصد آماتوری است و شبیه چریخدن و دویدن است. این فیلم اسپانیایی یک نوع موزیکال مینی‌مالیستی است که بدجوری به دنیای مدرن خودمان نزدیک است. تماشای هر کدام از اینها می‌تواند لذت فراوانی را نصیب تماشاگرش کند.

* موخره: این روزها چند کتاب‌فروشی، مجموعه داستان‌های پلیسی چاپ شده در دهه 40 را دوباره می‌فروشند. آثاری از میکی اسپیلن و... علاقه‌مندان می‌توانند آنها را بخوانند و کلی لذت ببرند.