وای بر کم گذاران

ویل للمطفّفین.الذین إذا اکتالوا علی الناس یستوفون.و إذا کالوهم أو وزنوهم یخسرون.ألا یظنّ أولئک أنّهم مبعوثون؛وای بر کم گذاران.آنها که چون از مردم به پیمانه چیزی بگیرند،به تمام ستانند.و چون برای مردم پیمانه یا وزن کنند،کم گذارند.ایا گمان نمی‌کنند که برانگیخته می‌شوند ;.(سوره مطففین،ایات 1ـ 4)
همه ما برای خرید نیازهایمان به فروشنده‌ها مراجعه می‌کنیم،شما این سوی ترازو ایستاده‌اید و او در آن سو،کالای شما را وزن می‌کند،ممکن است این کالا،طلا باشد یا میوه یا خشکبار… خریدارها در مورد وزن و پیمانه کردن،به فروشنده‌ها اطمینان می‌کنند و آنان را امانت‌دار خود می‌دانند،پس اگر فروشنده‌ای، حق خود را به کمال و تمام بگیرد،ولی از حق مشتری کم بگذارد،به چند گناه آلوده شده است؛1.حق کسانی را پایمال کرده،2.در امانت خیانت نموده،3.مالی به حرام گرد آورده و خدا را نادیده گرفته است!وای بر چنین فروشنده‌ای! وای بر کم گذار!
ولی «مطفف» تنها کم فروش نیست، بلکه کم گذار است! کم گذار کسی می‌باشد که وقتی می‌خواهد دیگران را بررسی کند، چشمی تیزبین و نقّاد دارد، خردترین گفتار و رفتار دیگران را می‌بیند و می‌سنجد و کاستی‌ها و ناشایستگی‌ها را به نمایش می‌گذارد،ولی آنگاه که نوبت به خود او می‌رسد، چشم فرو می‌نهد و سهل انگار می‌شود و خودش از خودش گذشت می‌کند!
مسیح(ع) می‌فرماید:«چرا پر کاه را در چشم برادرت می‌بینی، اما تیر چوب را در چشم خودت نمی‌بینی؟!ای ریاکار،نخست چوب را از چشم خود درآور!»1 وای بر کم گذار!
مطفف اوست که وقتی پای حقوق خودش و مسئولیت دیگران باشد،راست ایستاده است.خوب می‌داند که جامعه و بستگان و اصناف و… باید برای او چه کار بکنند.ولی زمانی که سخن از مسئولیت او و حقوق دیگران است، او را نخواهید یافت! او همیشه در برابر بدهکارانش حاضر است و از پیش طلبکارانش، همواره غایب.وای بر کم گذار!
مطفف،کم گذار می‌باشد،آن کس که از ارزش و جایگاه دیگران می‌کاهد؛ دانش، مهارت، ادب، توانایی و توانمندی دیگران را کوچک می‌شمارد و خرد می‌کند تا خود را بزرگ بنماید.وای بر کم گذار!
عجیب آن است که اگر کسی،با سنگی شیشه خانه دیگری را بشکند،همه شاهدان بر او نهیب می‌زنند که ضامن شدی و باید غرامت شیشه شکسته را بپردازی؛اما اگر کسی با سکوتش، گفته‌اش، نوشته‌اش و یا رفتارش از مقام کسی بکاهد و جایگاهش را فرو کاهد،سخن از ضمانت و جبران حق به گوش نمی‌رسد.گویی آبرو و احترام و شخصیت آدم‌ها از یک شیشه ساختمان، کم ارزش‌تر است، وای بر کم گذار!
باید در مورد مخالفان راه انصاف پیش بگیریم و همانگونه که کاستی‌های آنان را آشکار می‌کنیم، زیبایی‌ها و خوبی‌هایشان را نیز نپوشانیم.از امام صادق(ع) بیاموزیم،ایشان آنگاه که به«مفضّل» درس توحید می‌دهد،از فیلسوفان یونان نیز سخنی نقل می‌کند و به گفته آنان احترام می‌نهد؛2و از علی(ع) بیاموزیم،آنگاه که برترین شاعر عرب را از وی می‌جویند،بت پرستی و گمراهی «امرؤالقیس» موجب آن نمی‌شود که او را برترین شاعر عرب نشمارد؛3 و از خدای علی(ع)بیاموزیم که سخن همسر عزیز مصر را نقل و آن را تایید می‌نماید4 با آنکه وی زنی خیانتکار و بت پرست بود.از هیچ کس کم نگذاریم،نه از دوست و نه از دشمن.وای بر کم گذار!
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1.انجیل متی،بخش 7، فراز 5 و 4.
2.البحار،ج3، ص 146 و 149؛حدیث معروف مفضّل.
3.نهج البلاغه،حکمت 455.
4.یوسف،53.