رسول

رسولان،شاگردان حضرت عیسی(ع) بودند.در قرآن واژه معادل رسولان یعنی حواریون(جمع حواری) چهار بار و صرفاً به صورت جمع به کار رفته است.اکثر مفسران مسلمان (قس.The quran,M.Ayoub ،62 ـ 158)حواری را واژه عربی اصیل می‌دانند که از فعل حار به معنای «بازگشتن» یا از حور به معنای «سفید درخشان بودن» مشتق شده است.اولین اشتقاق به معنای «شاگردان» است،زیرا پیامبر به منظور کمک گرفتن به سوی شاگردش باز می‌گردد.این استنباط با روایت دیگری که رسولان را «یاوران» (انصار) می‌داند،نیز همخوانی دارد و یادآور سؤال حضرت عیسی(ع) در قرآن است که «من انصاری الی الله؛یاران من در راه خدا چه کسانند؟»(سوره آل عمران،آیه 52) بنابر برخی اخبار، رسولان کلاً به معنی «خاصة الانبیاء و صفوتهم» یعنی همنشینان خاص انبیا هستند و این معنا،در سخنی از حضرت محمد(ص) آمده است:«[زبیر ابن عوام صحابی] حواری من در امت من است».(قس.The quran,M.Ayoub ،159، ابن کثیر،تفسیر،ج 2،3 ـ 42) متداول‌ترین ریشه‌شناسی،معنای حواری را مشتق از حَوَر به معنای «بسیار سفید» می‌داند.مطابق روایتی، رسولان جامه‌های سفید پاک می‌پوشیدند.ولی بنابر روایت دیگری،آنان رختشوی (قصار) بودند.با وجود این،روایات دیگری بر این باورند که این نام به پاکی دل‌های رسولان اشاره دارد.
در تفاسیری که به شواهد انجیل‌های مسیحی نزدیک‌تراند،به کرات ذکر می‌شود که حواریون حضرت عیسی(ع)،همانند دوازده قبیله بنی اسرائیل،دوازده تن بودند؛آنان ماهی‌گیر و نخستین پیروان وفادار او (خلصاء یا تلامیذ) بودند که برای پیروی از حضرت عیسی(ع)،خانواده و وطن خود را رها کردند. در دیگر تفاسیر،حواریون به معنای «مجاهدان» (جمع مجاهد) است زیرا در آیه 14سوره صف از مؤمنان خواسته می‌شود،همچون حواریون حضرت عیسی(ع) ،از سر اطاعت،برای حضرت محمد(ص) بجنگند.در تفسیری دیگر که مبتنی بر آیه مشخصی از قرآن است ـ که توجیهش از همه دشوارتر است ـ رسولان به «مُلوک» (جمع مَلک) تعبیر می‌شوند.
اکثر مفسران غربی ریشه حواری را واژه حبشی حواریا به معنای «پیام آور» می‌دانند.این واژه در ترجمه حبشی عهد جدید، در اشاره به دوازده حواری حضرت عیسی(ع) به کار رفته است.1
قرآن فقط به دو رخداد مرتبط با حواریون حضرت عیسی(ع)،اشاره می‌کند.نخستین مورد در آیه 12 سوره مائده است که حواریون از حضرت عیسی(ع) درخواست می‌کنند که از خدا بخواهد برایشان خوانی پر از غذا فرو فرستد تا گرسنگی خود را رفع کرده و ایمانشان را تقویت کنند.حضرت عیسی(ع) با این کار موافقت می‌کند اما به آنان هشدار می‌دهد که چون شاهد چنین برهانی برای تقویت ایمانشان بوده‌اند،خداوند نسبت به ذره‌ای انحراف دینی از جانب آنها چشم پوشی نخواهد کرد،مورد دوم در انتهای رسالت حضرت عیسی(ع) رخ می‌دهد.آن هم هنگامی که کافران بر او هجوم آورده‌اند،حواریون به پایبندی ایمانشان به او شهادت می‌دهند.
حضرت عیسی(ع) می‌پرسید «یاران من در راه خدا چه کسانند؟» حواریون پاسخ می‌دهند:«ما یاران [دین] خداییم، به خدا ایمان آورده‌ایم و گواه باش که ما تسلیم [او] هستیم.پروردگارا به آنچه نازل کردی گرویدیم و فرستاده [ات] را پیروی کردیم.پس ما را در زمره گواهان بنویس».(آل عمران،آیات 52 ـ 53)
افزون بر آیات گذشته،آیه دیگری نیز هست که احتمالاً به حواریون حضرت عیسی(ع) و دیگر پیروانش اشاره دارد:«… عیسی پسر مریم را… آوردیم ،به او انجیل عطا کردیم و در دل‌های کسانی که از او پیروی کردند،رأفت و رحمت نهادیم».(سوره حدید،آیه 27)
1.ن.ک:به مقاله «Foreign Vocabulary»،(معرّبات) در دایرة المعارف قرآن.
2.ن.ک:نیز به مقاله «Chiristians And Chiristianity»،(مسیحیان و مسیحیت) در همین دایرة المعارف.