چهار خانواده در قرآن (قسمت دوم)
آرشیو
چکیده
متن
خانواده اصیل‌ترین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است.نخستین مهارت‌ها و تجربه‌ها در خانواده آموزش داده می‌شود. در محیط خانواده است که شخصیت انسان شکل می‌گیرد.بسیاری از رفتارها و هنجارهای اخلاقی و اجتماعی همچون رفق،مدارا، ایثار، احسان، سعه صدر، صبر، گذشت،پرده پوشی،همکاری و… در گسترده کوچک خانواده، تمرین می‌شود.عواطف متقابل بین همسران، فرزندان و والدین شکوفا می‌شود و برای هر یک مسؤولیتی تعریف می‌شود.
امور یاد شده تقریباً در همه جامعه‌ها جاری و در همه فرهنگ‌ها فراگیر است.در قرآن کریم چهار مدل خانوادگی معرفی شده است.
مردان الهی و زنان بی ایمان
قرآن خانواده دیگری را معرفی می‌کند که مرد آن دارای مقام نبوّت و رسالت، امّا زن آن نمونه خیانت و رذالت است.
«ضرب الله مثلاً للّذین کفروا امرأت نوح…؛ خدا برای کسانی که کافر شده‌اند، زن نوح و زن لوط را مثل آورده که هر دو در نکاح دو بنده شایسته از بندگان خدا بودند و به آنها خیانت کردند، و آن دو [پیامبر] نتوانستند در برابر خدا کاری برای آن دو زن انجام دهند و گفته شد با داخل شوندگان داخل آتش شوید»1.بدیهی است این پیوند و نسبت بدون تناسب سودی به حال آنها ندارد به گفته ناصر خسرو
چون از آن روز بر نیندیشی که بریده شود در او انساب؟
در قرآن علاوه بر این آیه چندین بار از هلاکت زن لوط سخن به میان آمده است:«فأنجیناه و أهله إلاّ امرأته کانت من الغابرین؛پس او[لوط] را با کسانش نجات دادیم،جز همسرش که از هلاکت یافته‌گان شد».بعضی از همسران پیامبر اسلام(ص) نیز از مسیر تقوای الهی، خارج شدند.جعده دختر اشعث بن قیس، شوهرش، امام حسن(ع) را مسموم کردو ام فضل دختر مأمون، شوهرش،امام جواد(ع) را به شهادت رسانید.
زنان الهی و مردان بی‌ایمان
دراین نمونه،شوهر چهره‌ای منفور دارد اما زن سیمایی الهی و محبوب.
«ضرب اللّه مثلاً للّذین آمنوا امرأت فرعون إذ قالت ربّ ابن لی عندک بیتاً فی الجنّة و نجّنی من فرعون و عمله و نجّنی من القوم الظّالمین؛خدواند برای کسانی که ایمان آورده‌اند به همسر فرعون مثال زده است.آن گاه که گفت:پروردگارا برای من نزد خویش در بهشت خانه‌ای بساز و مرا از فرعون و کردار او نجات بده و مرا از گروه ستمگر رهایی بخش».(سوره تحریم،آیه 11)
در تفسیر مجمع البیان آمده است:هنگامی که آسیه،همسر فرعون، معجزه حضرت موسی(ع) را دید به او ایمان آورد و فرعون،به کیفر این کار دست و پایش را به زمین میخکوب کرد و او را زیر آفتاب سوزان قرار داد.هنگامی که آسیه آخرین لحظه‌های عمر خود را می‌گذرانید دعایش این بود:«رب ابن لی عندک بیتاً فی الجنة»
از این واقعه می‌توان درس‌های مختلفی آموخت از جمله اینکه زن در انتخاب راه، مستقل است و لازم نیست در عقیده مطیع مرد گمراه باشد.بسیارند زنانی که در خانه پدری خود از تربیت مذهبی برخوردار بوده‌اند و شعائر دینی را رعایت می‌کرده‌اند اما پس از ازدواج،دچار دگرگونی منفی شده و به رنگ شوهر درآمده‌اند!
ویژگی همسر فرعون این است که رضای خدا را بر رضایت شوهر ترجیح داد و در این دو راهی،شهادت را برگزید.
درتاریخ،نمونه‌های دیگری از زنان مشاهده می‌شود که توانسته‌اند از انحراف شوهران خود جلوگیری کنند و آنها را به راه راست برگردانند.همسر زهیر بن قین بجلّی، دومین شهید کربلا چنین نقشی را ایفا کرد.
1. تفسیر نمونه.
2. نهج البلاغه، نامه 28.
3. سوره زخرف، آیه 67.
4. سوره تحریم، آیه 10.
امور یاد شده تقریباً در همه جامعه‌ها جاری و در همه فرهنگ‌ها فراگیر است.در قرآن کریم چهار مدل خانوادگی معرفی شده است.
مردان الهی و زنان بی ایمان
قرآن خانواده دیگری را معرفی می‌کند که مرد آن دارای مقام نبوّت و رسالت، امّا زن آن نمونه خیانت و رذالت است.
«ضرب الله مثلاً للّذین کفروا امرأت نوح…؛ خدا برای کسانی که کافر شده‌اند، زن نوح و زن لوط را مثل آورده که هر دو در نکاح دو بنده شایسته از بندگان خدا بودند و به آنها خیانت کردند، و آن دو [پیامبر] نتوانستند در برابر خدا کاری برای آن دو زن انجام دهند و گفته شد با داخل شوندگان داخل آتش شوید»1.بدیهی است این پیوند و نسبت بدون تناسب سودی به حال آنها ندارد به گفته ناصر خسرو
چون از آن روز بر نیندیشی که بریده شود در او انساب؟
در قرآن علاوه بر این آیه چندین بار از هلاکت زن لوط سخن به میان آمده است:«فأنجیناه و أهله إلاّ امرأته کانت من الغابرین؛پس او[لوط] را با کسانش نجات دادیم،جز همسرش که از هلاکت یافته‌گان شد».بعضی از همسران پیامبر اسلام(ص) نیز از مسیر تقوای الهی، خارج شدند.جعده دختر اشعث بن قیس، شوهرش، امام حسن(ع) را مسموم کردو ام فضل دختر مأمون، شوهرش،امام جواد(ع) را به شهادت رسانید.
زنان الهی و مردان بی‌ایمان
دراین نمونه،شوهر چهره‌ای منفور دارد اما زن سیمایی الهی و محبوب.
«ضرب اللّه مثلاً للّذین آمنوا امرأت فرعون إذ قالت ربّ ابن لی عندک بیتاً فی الجنّة و نجّنی من فرعون و عمله و نجّنی من القوم الظّالمین؛خدواند برای کسانی که ایمان آورده‌اند به همسر فرعون مثال زده است.آن گاه که گفت:پروردگارا برای من نزد خویش در بهشت خانه‌ای بساز و مرا از فرعون و کردار او نجات بده و مرا از گروه ستمگر رهایی بخش».(سوره تحریم،آیه 11)
در تفسیر مجمع البیان آمده است:هنگامی که آسیه،همسر فرعون، معجزه حضرت موسی(ع) را دید به او ایمان آورد و فرعون،به کیفر این کار دست و پایش را به زمین میخکوب کرد و او را زیر آفتاب سوزان قرار داد.هنگامی که آسیه آخرین لحظه‌های عمر خود را می‌گذرانید دعایش این بود:«رب ابن لی عندک بیتاً فی الجنة»
از این واقعه می‌توان درس‌های مختلفی آموخت از جمله اینکه زن در انتخاب راه، مستقل است و لازم نیست در عقیده مطیع مرد گمراه باشد.بسیارند زنانی که در خانه پدری خود از تربیت مذهبی برخوردار بوده‌اند و شعائر دینی را رعایت می‌کرده‌اند اما پس از ازدواج،دچار دگرگونی منفی شده و به رنگ شوهر درآمده‌اند!
ویژگی همسر فرعون این است که رضای خدا را بر رضایت شوهر ترجیح داد و در این دو راهی،شهادت را برگزید.
درتاریخ،نمونه‌های دیگری از زنان مشاهده می‌شود که توانسته‌اند از انحراف شوهران خود جلوگیری کنند و آنها را به راه راست برگردانند.همسر زهیر بن قین بجلّی، دومین شهید کربلا چنین نقشی را ایفا کرد.
1. تفسیر نمونه.
2. نهج البلاغه، نامه 28.
3. سوره زخرف، آیه 67.
4. سوره تحریم، آیه 10.
تبلیغات
