راه رستگاری

امروز در اکثر جوامع تحولات اقتصادی و تورم و رقابت‌های ناسالم در دستیابی به امکانات و رفاه و مصرف گرایی و اندیشه برخورداری از زندگی مرفه و ایده‌آل سبب شده است تا زن و مرد در میدانهای اقتصادی نقشی فعال داشته باشند. رواج اندیشه مادی گرایی در بین انسانها خود باعث فراموشی آخرت و امور معنوی شده است. لذا خداوند با توجه به شناختی که از روحیات انسان دارد، برای جلوگیری از هلاکت و نابودی او، و برای دستیابی وی به سعادت حقیقی، به تجارتی پرسود دعوتش می‌کند که نه تنها احتمال خسارت و زیان در آن نیست، بلکه سودش به مراتب بیش از سرمایه فرد است. خداوند در آیات10ـ 12 سوره صف می‌فرماید:«آیا شما را به تجارتی راهنمایی کنم که از عذاب دردناک نجاتتان دهد؟ به خدا و پیامبر ایمان بیاورید و در راه خدا با مال ور جان خودجهاد کنید این برای شما از هر چیزی بهتر است، اگر بدانید»
امام علی(ع) می‌فرماید: «دنیا تجارتخانه دوستان خداست».
دنیا به تجارتخانه‌ای تشبیه شده است که انسان سرمایه‌هایی را که از خدا گرفته است به گرانترین قیمت به خود او می‌فروشد و در برابر متاع ناچیزی سود کلانی و نعمت بزرگی بدست می‌آورد.
تعبیر تجارت پرسود، برای تحریک یکی از مهمترین انگیزه های انسان است، انگیزه جلب منفعت و دفع ضرر، زیرا این تجارت نه تنها سودآور است بلکه عذاب الیم را نیز برطرف می‌کند.
انگیزه حب نفسی انسان را بر تلاش بیشتر برای نیل به آرزوها و سعادت و تحقق اهدافش وادار می‌کند.
بی‌شک همه در آرزوی دستیابی به سعادت هستند، اگر چه برخی نه تنها مفهوم واقعی سعادت را درک نکرده‌اند بلکه به بیراهه نیز رفته اند و خوشبختی را تنها در رسیدن به مال و مقام دنیا می بینند و برای بدست آوردن آن از هیچ ظلم و گناهی دریغ نمی کنند و به تعبیر قرآن انسان در پی دستیابی به ظواهر دنیاست در حالی که خداوند آخرت را برای او می خواهد.
خداوند راه خوشبختی را به ما نشان می‌دهد و ما را به سوی آن راهنمایی می‌کند، اما گویا برخی در این وعده تردید دارند یا اینکه پیروی از هواهای نفسانی و لذت‌های زودگذر دنیوی آنها را از توجه به آخرت بازمی‌دارد و خداوند با این سخن که وعده او حق است به انسان این اطمینان را می‌دهد که تمام وعده‌های الهی تحقق خواهد یافت و هیچ تردیدی در آن نیست.
بی‌شک سعادت و پیروزی انسان در دستیابی به سعادت اخروی است، و قرآن با ذکر الفاظی مانند فوز و فائزون و فلاح و مفلحون به این پیروزی و کسانی که به این سعادت دست یافته‌اند اشاره می‌کند، این الفاظ دارای معانی نزدیک بهم هستند، فوز به معنی نجات از هلاکت و رسیدن به مطلوب و فلاح نیز به معنی ظفر یافتن و رسیدن به آرزوست که همان مفهوم سعادت را تداعی می‌کند. خداوند در آیه 180 سوره آل عمران نیز اینگونه به سعادت انسان اشاره می‌فرماید:
هر کس طعم مرگ را خواهد چشید، و پاداش خود را در آخرت دریافت خواهد کرد، پس آنها که از جاذبه آتش دور شدند و به بهشت وارد شدند، نجات یافته و به سعادت نائل شده‌اند، و زندگی دنیا چیزی جز سرمایه فریب نیست. جاذبه جاه و مقام و ثروت و لذت‌های مادی انسان را به سوی دوزخ سوق می‌دهد و تنها کسانی می‌توانند از میدان این جاذبه در امان باشند که دنیا آنها را فریب ندهد. و در آیه 13 سوره نساء می‌فرماید: هر کس از خدا و پیامبرش اطاعت کند، او را در باغهایی از بهشت وارد کند که نهرهایی در آن جاری است و جاودانه در آن خواهند ماند و این پیروزی بزرگی است و کسی که نافرمانی خدا و پیامبر کند جاودانه در آتش خواهد ماند.
لازم به اشاره است که نعمتهای اخروی مخصوص کسانی است که دارای خصوصیاتی باشند که از جمله این خصوصیات صدق و راستی است که در آیه /119 مائده اینگونه به آن اشاره می‌کند: امروز روزی است که راستی راستگویان به آنها سود می‌بخشد برای آنها باغهائی در بهشت است که در آن نهرهائی جاری است و جاودانه در آن می‌مانند، خداوند از آنها خشنود وآنها از او خشنودند و این رستگاری بزرگی است.
تمام نیکی‌ها را می‌توان در عنوان صدق و راستی خلاصه کرد. صدق در گفتار و عمل تنها سرمایه ای است که در روز قیامت به کار می‌آید. مهمترین پاداش برای انسان خشنودی خداوند از او و خشنودی او از خداست و این خود رستگاری بزرگی است.
نعمتهای ابدی بهشتی است. خداوند اصحاب بهشت را در زمره رستگاران می‌داند و از جمله آیاتی که در آن اشاره به این مطلب می‌کند، آیه 20 سوره حشر است که در آن می‌فرماید:
«هرگز اصحاب دوزخ و اصحاب بهشت یکسان نیستند، اصحاب بهشت رستگار و پیروزند.»
کسی که زمام خود را به خدا می‌سپارد و او را حاکم خود قرار می دهد، بدون شک در همه چیز پیروز است، هم در حیات دنیوی و هم اخروی. به طورکلی از دیدگاه جهان بینی اسلام دنیا بازار تجارت است.
گروهی سود می کنند و گروهی زیان‌کارند؛ از سوره‌هایی که اشاره به این حقیقت می‌کند، سوره والعصر است که می‌فرماید: قطعا همه انسانها زیانکارند، آنان سرمایه‌های وجودی خود را از دست می‌دهند، عمر، جوانی، سلامتی … که همه سرمایه های مادی ومعنوی را در برمی‌گیرد و زیانکاران واقعی کسانی هستند که سرمایه وجود خود را در قیامت از دست می‌دهند، بدانید خسران مبین همین است(سوره زمر، آیه 15)
انسان زمانی کوتاه در این دنیا سپری می‌کند و در این مدت کوتاه تنها به آرزوهای مادی خود می‌اندیشد و زمانی که به پایان راه نزدیک می‌شود، با این واقعیت مواجه می شود که هیچ توشه‌ای برای آخرتش فراهم نکرده است. حال باید دید آیا راهی برای پیشگیری از این خسران وجود دارد؟
از راههایی که قرآن پیشنهاد می کند، ایمان به خدا و اعمال صالح و یکدیگر را سفارش کردن به انجام حق و طرفداری از آن و صبر و استقامت است. امام علی(ع) می‌فرماید:
«بهای وجود شما چیزی جز بهشت نیست، مبادا آنرا به کمتر از آن بفروشید. پس تنها کسانی در این معامله پیروزی می‌شوند که به بهشت راه یابند و سایر افراد در زمره زیانکاران خواهند بود و در روز قیامت شرمنده و پیشمان خواهند شد».