شادمانی‌های بهشتیان

بر اساس آیات قرآن کریم و احادیث پیشوایان دین، بهشت موعود جایگاهی است که همه وسایل و ابزارهای شادی آفرین و لذت بخش در اختیار انسان‌ها قرار می‌گیرد.
البته، بررسی و بیان همه وسایل و ابزارها و امکاناتی که در بهشت به شادمانی و لذت بخشی می‌انجامد، فرصت زیادی را می‌طلبد، امّا به طور خلاصه، نمادهایی از آن منظره‌ها و فضاها را به امید تلاشی بیشتر. برای دست یابی به آنها، به مطالعه می‌گذاریم:
1. دل‌های پاک
از ویژگی‌های بسیار مهم و فوق العاده بهشتیان که به خاطر ایمان و عمل صالح بدان جایگاه راه یافته‌اند، دل‌های پاک و پیراسته است.
قرآن کریم، در این باره می‌فرماید:«و نزعنا ما فی صدورهم من غلّ؛هر گونه کینه و خوی زشت و آلودگی‌ها را از دل‌های بهشتیان می‌زداییم».(سوره اعراف، آیه 43)
2.چشمه‌ها و نهرها
چشمه‌های جوشان و گوارا و نهرهای روان و شفافی که زمزمه دلربا و آهنگ دلنشین و موسیقی آرام بخش و صحنه‌ها و فضاهای شادی آفرین و لذت بخشی برای بهشتیان می‌باشد.
قرآن کریم،این صحنه‌های نشاط آور و لذت بخش را که پاداش مؤمنان و متقین و صالحان است،در 42 آیه و با عبارات:«جنّات تجری من تحتها الانهار… » مطرح کرده است.
3. خوراکی‌ها
قرآن، در این باره فرموده است:«مثل الجنّة الّتی وعد المتّقون تجری من تحتها الأنهار اکلها دائم و ظلّها تلک عقبی الّذین اتّقوا؛وضع بهشتی که به پرهیزکاران وعده داده شده، چنان است که نهرها زیر درختان آن جاری است و خوراکی‌های دائمی (همیشگی) و سایه آن برقرار است.این بهشت، سرنوشت و جایگاه پرهیزکاران است».(سوره رعد، آیه 35)
این خوراکی‌ها از انواع مواد غذایی و نوشیدنی‌ها و میوه‌ها تشکیل می‌شود.
4.تخت‌های زیر درختان
طبیعی است که وقتی افراد از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها بهره‌مند شدند،احتیاج به استراحت و گفتگوهای لذت بخش و آرامش آفرین دارند،این جاست که به زیر سایه پایدار درختان پناه می‌برند و با قرار گرفتن آزادانه روی تخت‌های نرم و مناسب، کنار نهرها و جویبارها، به شادمانی و لذّت دیگری دست می‌یابند.«علی سرر موضونة متّکئین علیها متقابلین» (سوره واقعه،آیات 15 و 16)
5.خانه‌های وسیع و تمیز
در قرآن کریم در دو آیه، موضوع خانه‌هایی که به منظور پاداش به مؤمنان بهشتی داده می‌شود با عبارت :«و مساکن طیبة فی جنّات عدن ». آمده است.(سوره توبه، آیه 73)
مساکن طیبه، خانه‌هایی است پاکیزه و تمیز، وسیع و بزرگ و دارای همه وسایل و امکانات رفاهی که در قلب «بهشت عدن» قرار دارد و پیامبر اسلام(ص) در توصیف چنین خانه‌هایی می‌فرماید:«فیها ما لا عین رأت و لا اذن سمعت و لاخطر علی قلب بشر…1در خانه‌های«بهشت عدن» نعمت‌هایی است که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه به فکر بشری خطور کرده است».
6. بالاخانه‌های زیبا
بالاخانه‌ها و طبقه‌های فوقانی که چشم انداز‌های زیبا و دلنواز دارد، مکان‌های جالب و جاذب دیگری است که به منظور آسایش و شادمانی و لذت بردن در بهشت، در اختیار مؤمنان و کسانی که عمل صالح انجام داده‌اند و از جمله پرهیزکاران قرار می‌گیرد.
قرآن کریم، این موضوع را در دو آیه مطرح کرده که در یک مورد آن آمده:«لکن الّذین اتّقوا ربّهم لهم غرف من فوقها غرف مبنیة تجری من تحتها الانهار…؛و لکن آنان که پرهیزکار و خدا ترس بوده‌اند، برای آنها در بهشت،غرفه‌ها و بالاخانه‌های بالای یک دیگر(چند طبقه) ساخته شده که از زیر (و جلو) آنها نهرهای آب جاری است».(سوره زمر،آیه 20)
پیامبر اسلام(ص) در بیانی، وضع این غرفه‌ها را این گونه توصیف کرده است:«إنّ أهل الجنّة لیتراؤن أهل الغرف فی الجنّة من فوقهم کما ترون الکوکب فی السّماء ؛بهشتیان، ساکنان این غرفه‌ها و بالاخانه‌ها را در بالا مشاهده می‌کنند، همانطور که ستاره‌ها را در آسمان می‌بینند ».2
7. روی تپه‌ها
باغستان‌هایی که روی تپّه‌ها قرار دارند، یا از لحاظ معنوی دارای ارزش و مقام بلندی هستند و نیز تخت‌های برافراشته که با چشم‌اندازهای زیبا،دلنشینی و شادمانی بهشتیان را افزون می‌گرداند، از نعمت‌ها و عطاهای خداوند مهربان است.
قرآن کریم، این نعمت بزرگ و شادی آفرین را یادآور می‌شود و می‌فرماید:«فی جنّة عالیة.فیها سرر مرفوعة؛در بهشت‌های عالی (یا باغستان‌های روی تپه‌ها) که در آنها تخت‌های زیبا و برافراشته‌ای قرار دارد».(سوره غاشیه،آیات 10 ـ 13)
8. زنان پاکیزه وجاویدان
قرآن کریم در سه آیه ؛ عنوان :«أزواج مطهّرة و هم فیها خالدون».(سوره بقره،آیه 25)مطرح نموده و در یک آیه آن آمده:«لهم فیها أزواج مطهرة،و ندخلهم ظلّاً ظلیلا؛برای آنان در بهشت، جفت‌ها و زنان و همسران پاکیزه‌ای است و آنان را به سایه رحمت خویش در می‌آوریم».(سوره نساء، آیه 57)
9. چهره‌های شاد و خرّم
چهره‌های شاد و پرطراوتی را که اهل بهشت مشاهده می‌کنند، غیر از این که این وضع، گویای سلامت نفس و روح آرام و صفای باطن و نعمت‌های خدا دادی برای خود آنان است،مشاهده کنندگان هم، از آنان لذّت می‌برند و شادمان و خرسند می‌گردند.
قرآن کریم درباره حالت اوّل فرموده:«وجوه یومئذ ناعمة . لسعیها راضیة؛چهره‌هایی که در آن روز شاداب و پرطراوت و غرق در سرور است و از سعی و تلاش(عبادات) خویش راضی هستند».(سوره غاشیه،آیات 8 و 9)درباره کسانی هم که این چهره‌ها را مشاهده می‌کنند و نعمت‌ را احساس می‌نمایند و لذّت می‌برند، قرآن مجید فرموده:«تعرف فی وجوههم نضرة النّعیم؛درچهره‌های آنان،طراوت و خرّمی و شادابی نعمت را مشاهده می‌کنی».(سوره مطففین،آیه 24)
درباره نعمت‌های بهشتی که آثار آنها در جان و روان و نیز در چهره و صورت آنان جلوه‌گر است و این نعمت‌ها هم همیشگی و جاودانی است،پیامبر اسلام(ص) فرموده:«کلّ نعیم زائل إلاّ نعیم أهل الجنّة… هر نعمتی زوال و نابودی دارد، مگر نعمت اهل بهشت». 3
12.رضوان و خشنودی خد
آنچه در آن جهان انسانی، بر شادمانی‌ها و لذّت‌های بهشتیان می‌افزاید و مقام و منزلت آنان را در سطح بلند و اوج قرار می‌دهد ـ علاوه بر نعمت‌های فراوان مادّی و معنوی ـ این است که در بهشتی که نهرها از زیر درختان آن جاری است و از لذّت آن برخوردارند، خداوند از آنان خشنود است و آنان هم به خاطر آن پیروزی (فوز عظیم) از خداوند کمال رضایت و رضوان و خشنودی را دارند.
قرآن کریم می‌فرماید:«رضی الله عنهم و رضوا عنه ذلک الفوز العظیم».(سوره مائده،آیه 119)
در بیان پیامبر اسلام(ص) هم آمده است:«خداوند به اهل بهشت می‌فرماید:«ای بهشتیان! آنان جواب می‌دهند:بلی، ای پروردگارما! درود بر تو، خداوند می‌فرماید:آیا شما راضی هستید؟ آنان پاسخ می‌دهند:چرا راضی و خشنود نباشیم، در حالی که نعمت‌هایی به ما داده‌ای که به هیچ یک از بندگانت نداده‌ای، آن گاه خداوند می‌فرماید:آیا نمی‌خواهید نعمتی برتر از آن به شما عطا کنم؟آنان پاسخ می‌دهند:ای پروردگار ما!مگر نعمتی برتر از آن چه به ما داده‌ای وجود دارد؟خداوند می‌فرماید:نعمت رضوان و خشنودی خویش را بر شما قرار دادم و از این پس، دیگر هرگز مورد خشم من نخواهید بود».4
بنابراین، همه نعمت‌هایی را که در بالا برشمردیم، موجب شادمانی و زندگی لبریز از طراوت و نشاط زندگی جاویدان بهشتیان می‌گردد و آنچه بر لذّت همه نعمت‌ها می‌افزاید که هیچ گونه دغدغه و تلخی و سختی و پریشانی در آن راه ندارد،رضایت بهشتیان از دریافت نعمت‌های بی‌کران خداوند و از همه مهم‌تر، رضوان و خرسندی پروردگار عالم هستی، از آنهاست.
1.کنزالعمال،ج 14، ص 454.
2.کنزالعمال، ج 14،ص 475،بحارالانوار،ج 8،ص 119،ج 69، ص 47، ج 71، ص 326، با اندکی تفاوت لفظی و معنوی.
3.نهج الفصاحة، ج 1،ص 213.
4.کنزالعمال، ج 14، ص 468.