گنجینه شفا

«یا ایها النّاس قد جاءتکم موعظة من ربّکم و شفاء لما فی الصّدور و هدی و رحمة للموُمنین؛
ای مردم عالم نامه‌ای که همه پند و اندرز و شفای دلهای شما و هدایت و رحمت بر مؤمنان است از جانب خدا برای سعادت و نجات شما آمد.» (سوره‌ی یونس، آیه‌ی57)
قرآن که سرچشمه‌ی همه خوبی‌ها و راز و رمز رهایی از تاریکی‌ها و جهالت است، انسان را گام به گام و مرحله به مرحله به سوی تعالی، و تقدّس و شکوه و شادابی به پیش می‌برد. این گنجینه هدایت بشری، برای تکامل جسم و جان و سلامت روح و روان انسان، فرو فرستاده شده است و اگر کسی با دقت و ژرف‌نگری در‌آیات کریمه‌ی آن بنگرد، می‌تواند ره توشه سلامتی و سعادت خویش را برگرفته و با استفاده از مرکب سالم، و پرقدرت جسم خویش، روح بلند پرواز و ملکوتیش را در جنّت المأوی و فردوس برین فرود آورد.
یکی از جلوه‌های قرآن، توجه دادن به تغذیه و سلامت جسم است تا در ساختمان جسم و بهره‌مندی درست و صحیح از مواد غذایی، توان حرکت در مسیر اهداف عالی خلقت را که همانا شناخت پروردگار است، تجلی بخشد « و ما خلقت الجنّ و الانس الّا لیعبدون؛ و ما جن و انس را نیافریدیم، مگر برای اینکه ما را به «یکتایی» پرستش کنند».(سوره‌ی ذاریات، آیه‌ی56)
از امام علی(ع) در دعای نورانی کمیل می‌خوانیم:«قوّ علی خدمتک جوارحی و اشدد علی العزیمة جوانحی؛ پروردگارا! اعضای مرا در راه خدمت به خود نیرو ده و دلم را برای عزیمت به سویت محکم گردان».
در حقیقت، در قرآن مجید جامع‌ترین دستورهای زندگی و ضروری‌ترین نیازهای جسمی انسان، یعنی بهداشت و سلامت تن به موازات دستورات اخلاقی که روان و جان انسان را سلامت می‌بخشد، آمده است.
یکی از موجزترین و دقیق‌ترین دستورات بهداشتی که می‌توان گفت جمیع ابواب و فصول بهداشت را در درون خویش گنجانده است، این آیه می‌باشد:«یا بنی آدم خذوا زینتکم عند کلّ مسجد و کلو واشربوا و لاتسرفوا انّه لا یحب المسرفین؛ای فرزندان آدم! زینت«پوشاک» خود را در هر مسجد برگیرید و بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید؛ چرا که او اسراف کاران را دوست ندارد». (سوره‌ی اعراف، آیه‌ی31)
با تحقیقات مستمر و مداوم، پزشکان و محققان در علم طب،این حقیقت را دریافتند که اگر انسان بتواند همیشه و در هر حال از افراط و تفریط و پرخوری و اسراف و تبذیر دوری کند و راه اعتدال را پیشه گیرد، هرگز سلامتی و تندرستی خویش را که از نعمت‌های بزرگ الهی است از دست نخواهد داد.
بی‌شک تحقیقات پژوهشگران و محققان در علم طب و پزشکی کاملاً منطبق با دستورات صریح و آشکار قرآن و سخنان گهربار پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ می‌باشد و در‌آیات فراوانی در قرآن ،چگونگی استفاده از نعمت‌های الهی در حالات مختلف بیان شده است. در سخنان پیشوایان بزرگ دینی ما دستورات فراوان و موکّدی برای سلامتی جسم انسان به چشم می خورد.
در حدیثی از رسول اکرم(ص) آمده است: «اساس همه بیماریها سرماخوردگی است».
قبل از آنکه به دستورات قرآن در مورد نوع خوردنیها و سلامت بخشی آنها و درمان بسیاری از بیماریها به وسیله آن‌ها بپردازیم، به محیط و فضای نشاط‌انگیز و طرب ناک که سلامت جسم و جان را در پی‌دارد اشاره می‌کنیم و اهمیت آن را از دیدگاه قرآن می‌نگریم:
«و بشّر الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات انّ لهم جنّات تجری من تحتها الانهار کلّما رزقوا منها من ثمره رزقا قالوا هذا الّذی رزقنا من قبل و اتوا به متشابها؛ و مژده بده ای پیغمبر! کسانی را که ایمان آوردند و نیکوکاری پیشه کردند که جایگاه آن ها باغ‌هایی است که نهرها در آن جاری است و چون از میوه‌های گوناگون آن بهره‌مند شوند، گویند: این همانند میوه‌هایی است که پیش از این نصیب ما شده بود».(سوره ی بقره، آیه ی25)
همان گونه که در این آیه و آیات دیگر مشاهده می‌کنیم،محیط با صفا و شاداب، در کنار درختانی که جریان دائمی آب از زیر آن جاری است، یکی از جلوه‌های شادابی و سلامتی جسم و جان انسان است.
یکی از خوردنی‌هایی که در زمره نباتات و سبزیجات قرار دارد و قرآن مجید بدان اشاره کرده و بی‌شک در درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر و نیز در اشتها و میل به غذا بسیار مفید است، سیر و پیاز، سبزیجات، عدس و خیار است که در آیه61سوره‌ی بقره بدان اشاره شده است:
« و اذ قلتم یا موسی لن نصبر علی طعام واحد فادع لناربّک…من بقلها و قثّائها و فومها و عدسها و بصلها…؛ و ای بنی‌اسرائیل به یاد آورید وقتی که به موسی اعتراض کردید که ما به یک نوع طعام صبر نخواهیم کرد، از خدای خود بخواه تا برای ما از زمین نباتاتی همانند: سیر و پیاز، عدس و خیار برویاند».
در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) آمده است:سیر شفای هفتاد بیماری است. امروزه که پیشرفت علوم و فنون به اوج خود رسیده است، اهمیت سخنان پیامبر آشکارتر گردیده است،«دکتر ریم» فرانسوی تحت عنوان: به حال آنان که سیر می‌خورند،می‌نویسد:برای تقویت بدن و پیشگیری از بیماری‌های گوناگون، سیر اثری بسزایی دارد. سیر در تقویت بنیه و جلوگیری از تصلب رگها و پایین‌آوردن فشار خون، دارویی کامل و کافی است. سیر عضلات قلب را نشاط می‌بخشد، جریان خون را در رگها تنظیم می‌کند. کدورت رنگ پوست را برطرف می‌کند ، داروی تنگی نفس است،التهابات معده را علاج می‌کند و داروی زخم معده است و کوتاه سخن اینکه دارویی مستقل و موثر شناخته شده است.
پیاز نیز همچون سیر مفید و موثر بوده و سلامتی و شادابی را به ارمغان آورده، خستگی را از بدن دفع کرده و عضلات را استوار و محکم می‌کند، به قول دکتر «لاکوفسکی» پیاز برباد دهنده سرطان است و نیز حاوی ماده‌ای گران‌قدر است که درد گلو و بینی و مجاری تنفسی را سبک می‌سازد.
در میان حبوبات، عدس از همه مواد هضمش آسانتر است و تولید نفخ نمی‌کند، نشاسته آن زودتر از سایر نشاسته‌ها تحت تأثیر بزاق و لوزالمعده قرار گرفته و تبدیل به قند می‌شود، ترشح غدد«سیب» انسان را زیاد می‌کند، تولید هیجان نموده، قوه«باه» را کم می‌کند و پوست عدس ملین و مغز آن قابض است.
خیار نیز در شادابی و طراوت پوست بدن مفید بوده و رفع کسالت می‌کند و نیز داروی اعصاب است، به علت داشتن گوگرد، معده را ضدعفونی کرده و درمان امراض حصبه‌ای و میکروبهای معده است.
از دیگر میوه‌های بسیار با ارزش و مقوی که سرشار از انرژی و مواد مفید و حاوی سلامتی وانواع ویتامین‌هاست خرما، زیتون و انگوراست که در قرآن کریم بدان اشاره شده است.
«ینبت لکم به الزَّرع و الزَّیتون و النَّخیل و الاعناب و من کلّ الثّمرات ان ّفی ذالک لآیه لقوم یتفکرون؛با آن برای شما زراعت و زیتون و خرما و انگور و از هر گونه محصولات دیگر می‌رویاند، بی‌گمان در این برای اندیشمندان مایه عبرتی است».
امام صادق (ع) مردم را به خوردن خرما تشویق می کند و از منافع و فوایدش سخن می‌گوید و می‌فرماید: در خرما شفا وجود دارد،امروزه نیز علم طب بر آن است که خرما،بدن را گرم می کند و به پوست بدن طراوت و شادابی می‌بخشد، اگر خرما را با شیر بیامیزند و بخورند بر قوه«باه» می‌افزاید و امراض التهابی را دفع می‌کند، ناراحتی‌های مجاری ادرار را درمان می‌کند. محققان می‌گویند: در نخلستانها کسانی که با خرما سرو کار دارند به بیماری سرطان مبتلا نمی‌شوند. خرما میوه‌ای است که با خود درد ندارد و مایه ناراحتی نمی‌شود و هرکس هفت دانه از خرمای خشک را به هنگام خواب تناول کند ،انگل‌های شکمش کشته خواهند شد.
خوردن خرما سوء هاضمه را از بین می‌برد و در عین حال یک غذای مقوی و نافع است، زیرا خرما از آب دریا مشروب می‌شود و آب دریا دارای املاح زیادی است، بنابراین خرما یک غذای کامل و ملین می‌باشد. مواد سفیده و ازت دار خرما بیشتر از شیر مادر است.
انگور نیز یکی دیگر از میوه‌های بسیار مفیداست. به قدری عوامل مؤثر دارد که می‌توان آن را یک داروخانه طبیعی نامید. انگور عامل اصلی برای بازگشت نیروی عضلات و برای سلسله اعصاب، یک غذا محسوب می‌شود، تصفیه کننده خون و ملین مزاج است.
آب انگور از نظر ساختمان طبیعی به شیر مادر بسیار نزدیک است، مادران برای سلامت فرزندان حتما از انگور و آب آن استفاده کنند.
زیتون میوه‌ای است خوراکی و روغن‌دار و رسیده آن تیره رنگ است. روغن‌آن در تغذیه و مصارف دارویی اهمیت دارد، برای طول عمر مفید است، صد گرم آن 234کالری حرارت می‌دهد و از این جهت یک غذای نیروبخش است و کسانی که می‌خواهند سلامتی داشته باشند، باید به این اکسیر علاقه‌مند شوند، بهترین دوست وزه کش کبد است، برای مبتلایان به مرض قند و تنبلی کبد، بسیار مفید و نافع است.
در حدیثی از امیرمؤمنان علی(ع) آمده است: خانه‌ای که در آن از سرکه و روغن زیتون به عنوان نان خورش استفاده کنند، هرگز خالی از طعام نمی‌شود و این غذای پیامبران است و نیز علی بن موسی الرضا(ع) فرمودند:نعم الزیت…(روغن زیتون غذای خوبی است، دهان را خوشبو، بلغم را برطرف، رنگ صورت را صفا و طراوت، اعصاب را تقویت و آتش خشم را فرو می‌نشاند و درد و ضعف را از بین می‌برد.
روغن زیتون ضد سمّ سرب است و خوردن آن برای کارگران چاپخانه‌ها لازم است و ترشحات سیب و صفرای انسان را زیاد می‌کند، اشتها آور است، نیروی باصره را تقویت می‌کند. برای مصرف خارجی مثل روغن مالی پوست و مو مفید است و در تسکین آلام مفاصل سودمند و مفید است و خداوند در قرآن کریم به این میوه مفید وسراسر انرژی، سوگند یاد کرده است:
والتّین و الزّیتون و…؛قسم به «انجیر و زیتون». (سوره‌ی تین، آیه‌ی1)
انجیر میوه‌ای است حاوی عناصر مغذی و مفید و مقدار مواد قندی مورد نیاز انسان را برطرف می‌کند.انجیر عمل هضم را آسان می‌سازد و به کار معده ترتیب می‌دهد، بدن را قوی و عضلات را قدرت می‌بخشد. این میوه علاج بیماری‌های خونی مثل، سل و سرطان است.
در حدیثی از پیامبر(ص) آمده: وقتی حضرت انجیر تناول می‌کرد، به پشت دست خود نگاه می‌کردند، کنایه از رشد سریع اندام و فربهی آن.
امام صادق(ع) نیز فرمودند: انجیر بوی دهان را برطرف می‌سازد، استخوان را تقویت می کند، به پیازهای مو نشاط و شادابی می‌بخشد و دردهای بی‌درمان را از بین می‌برد. انجیر اگر در آفتاب خشک شود آب آن به قند تبدیل می‌شود، جوشانده انجیر برای التهاب دستگاه تنفس مفید است و غرغره آن برای گلو درد و سرماخوردگی بسیار نافع است.
از دیگر میوه‌های بسیار مفید انار است:«…و جنّات من اعناب و الزّیتون و الرّمان مشتبها وغیر متشابه انظروا الی ثمره اذا اثمر و ینعه انّ فی ذالکم لآیات لقوم یومنون؛و باغ‌های انگور و زیتون و انار که برخی شبیه به هم و برخی ناهمانند است،شما در آن باغ‌ها هنگامی که میوه آن پدید می‌آید و برسد به چشم تعقل بنگرید که در‌آن، آیات و نشانه‌های قدرت خدا برای اهل ایمان آشکار است».(سوره‌ی انعام،آیه‌ی99)
دباغی کننده جداره‌های معده است وبه روشنی ذهن کمک می‌کند، صاف کننده خون و تولید کننده‌ی مواد مناسب برای بدن است. نشاط دهنده اعصاب، گشاینده سمومات بدن، لینت دهنده شکم، موجب جریان ادرار و مقوی کبد و داروی یرقان است و راحتی طحال و خفقان قلب و سرفه‌های شدید را برطرف می‌کند.
امام صادق (ع) فرمود:«به کودکانتان انار بخورانید تا زودتر جوان شوند».
اینک که دریافتیم خداوند بزرگ در قرآن کریم اسرار شگفت‌انگیز روییدنی‌ها و میوه‌ها را به گونه‌ای سربسته و رازآلود بیان نموده است، باید در برابر نعمت‌های بی‌بدیل حضرت ربوبی به تفکر و اندیشه پرداخته و با گشودن راز ورمزهای حیات بخش و نشاط آفرین این نعمت‌ها،ضمن تعظیم و تکریم به آستان حضرتش،مصرف درست و دقیق وسلامت بخش آن را پیشه خود نماییم.