قدسیه

زنانی که همپای پیامبران الهی در سیر و سلوک به سوی خدا گام برمی‌داشتند، گرچه کم نیستند؛ اما درمیان این زنان، مریم‌(س) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این برتری فقط به جهت تربیت عیسی(ع) در دامان او نیست، بلکه کمالات نفسانی‌ آن بانو، ایشان را از دیگران جدا می‌کند. رسول خدا‌(ص) فرموده است: برترین زنان بهشت چهارنفرند: خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمد‌(ص)، مریم دختر عمران و آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون)1.
اینک بعضی از خصوصیات این زن پاک دامن را در یات قرآن جستجو می‌کنیم.
چرا حضرت مریم؟!
«و‌اذ قَالتِ الملائِکةُ یا مَریم إنَّ اللّهَ اصطفاکِ و‌طَهَّرکِ و‌اصطفاکِ عَلی نِساء العَالَمین؛
به یادآور هنگامی که فرشتگان گفتند: ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک گرادنیده و بر تمام زنان جهان برتری داده است». (سورهی آل عمران، ایهی42) اصطفی، خالص هر چیزی را گویند. بنابراین، خداوند اراده کرد مریم‌(س)، از کدورت‌هاو آلودگی‌ها و گناهان و زشتی‌ها منزّه باشد.پس اصطفی در اینجا یعنی؛ پاک و معصوم ومنزّه از زشتی‌ها و پلیدی‌ها و خالص و مخلص برای خدا. در ادامهی ایه، خداوند می‌فرماید: ای مریم! خداوند تو را به وسیلهی ایمان، از کفر پاک کرد و به وسیلهی اطاعت حق، از گناه و معصیت منزه نمود. ای مریم! تو به خاطر ولادت غیر عادی عیسی(ع)، بر زنان جهان برگزیده شدی؛ چرا که چنین موهبتی برای هیچ زنی در تاریخ روی نداده و نخواهد داد. امام باقر‌(ع) در توضیح این ایه فرموده‌اند: ای مریم! خدا تو را از فرزندان پیامبران برگزید و از هر عمل ناپاکی حفظ کرد تا برای زادن عیسی‌(ع) بدون شوهر آماده شوی.2
عبادت
خداوند برای بیان اوج ایمان وعمل، حضرت مریم را مثال زده است.
«وَ مَریمَ ابنَتَ عِمراَن…صَدَّقَت بِکلماتِ رَبِّها و کُتُبهِ و کانت من القانتین؛
مریم دختر عمران…کلمات پروردگار خود و کتاب ‌های آسمانی را به کمال ایمان تصدیق کرد و از بندگان فرمان بردار خداوند به شمار می‌رفت».(سوره‌تحریم، ایهی12)
حضرت مریم‌(س) از نظر ایمان و عشق به خدا، در مرتبهی بالایی قرار داشت. این عشق و محبت او به خدا بود که او را به عبادت و بندگی و اطاعت پروردگار می‌کشاند. قرآن از او با وصف قانت یاد می‌کند؛یعنی خضوع همراه با اطاعت.
«یامَریمُ اقنُتی لِرَبِّکِ وَ‌اسجُدی وَ‌ارکَعی مَعَ الراکِعِین؛
ای مریم! اکنون که خداوند به تو چنین مقامی کرامت کرده، تو هم با فروتنی تمام درمقام عبادت قیام کن و سجده به جا آور و با رکوع کنندگان رکوع نما».(سورهی آل عمران، آیهی43)
صداقت
این وصف در مورد حضرت ابراهیم‌(ع) و ادریس‌(ع) هم به کار رفته است:
«مَاالمَسیحُ ابنُ مَریمَ الاّ رَسول قَد خَلَت مِن قَبلِهِ الرّسُلَ واُمّهُ صدّیقَة؛
مسیح پسر مریم‌(س) پیامبری بیش نبود که پیش از او پیامبرانی آمده‌اند و مادرش هم زنی راستگو و بایمان بود».(سورهی مائده، ایهی75)
صدّیقین، رفیقان پیامبران و شهدا و صالحان هستند. صدّیق کسی است که همواره و در همه‌حال با راستی زندگی می‌کند. در اعتقاد، گفتار و احساس صادق است. راستی از او جدا نمی‌شود.
«وَ مَریمَ ابنَتَ عِمرانَ الَّتی أحصَنَت فَرجَهَا فَنَفَخنَا فیه مِن رُوحِنَا وَ صَدََّقت بِکَلِمَاِت رَبِّها و کُتُبِهِ وَ‌کَانَتَ مِنَ القَانِتینَ؛
مریم دختر عمران بانویی پاک دامن بود. ما در او از روح خود دمیدیم و او کلمات خدای خود و کتب او را تصدیق می‌کرد و از فروتنان بود».(سورهی تحریم، ایهی12)
پاکدامن
ایهی دوازدهم سوره تحریم یکی از شواهد پاکی و طهارت حضرت مریم(س) است. ستایش پاک دامنی حضرت مریم(س) نه تنها در این ایه آمده، بلکه در یات دیگر هم به طور مکرر تکرار شده است. شاید این به خاطر رفتار ناپسند یهودیان و تهمت‌های آنان نسبت به حضرت مریم(س) بوده است. این پاکدامنی، خصوصاً از این جهت قابل ستایش است که آن حضرت با این که در اوج زیبایی بود، در منتهای عفت قرار داشت. در این خصوص امام صادق‌(ع) فرموده است:
زن زیبایی که به خاطر زیبایی‌اش به گناه افتاده است، روز قیامت می‌آورند. آن زن می‌گوید: پروردگارا! تو خود خلقت مرا نیکو کردی و زمینهی گناه را برای من فراهم کردی. در این هنگام مریم آورده می‌شود و از آن شخص پرسیده می‌شود: تو زیباتری یا مریم؟ ما او را زیبا گردانیدیم، ولی او آلودهی به گناه نشد.3
محدثه
حضرت مریم از چنان مقام و منزلتی برخوردار بود که می‌توانست فرشته‌ها را ببیند، با آنها سخن بگوید و سخنان آنها را بشنود. یات17تا21 سورهی مریم و‌یات 42تا47سورهی آل عمران و بعضی یات دیگر به این گفته اشاره دارند. دراین یات می‌خوانیم که: روح خدا جبرئیل امین بر او نازل می‌شد و به صورت انسانی با او سخن می‌گفت و به او مژده می‌دهد که صاحب پسری خواهد شد که در گهواره با مردم سخن خواهد گفت و یکی از بندگان شایسته خداوند خواهد بود. و می‌خوانیم که: فرشتگان به اوخبر می‌دادند که خداوند او را برگزیده و پاک گردانیده است و… اینها همه نشانهی مقام بسیار والای اوست. مقامی که خداوند به بعضی از انسان‌های شایسته و برگزیده عطا می‌کند. نکته‌ای که از این یات به دست می‌اید این است که فرشتگان نه فقط با پیامبران، بلکه با انسان‌های پاک نیز سخن می‌گفتند و این حاکی ازمقام بلند آنهاست.
امام صادق‌(ع) می‌فرماید:
فاطمه‌(س) تنها به این علت محدثه نامیده شد که ملائک از آسمان فرود می‌آمدند و همانند مریم دختر عمران او را مخاطب قرار داده و می‌گفتند: ای‌‌فاطمه! خداوند تو را برگزیده و پاک گرادنیده و برهمه زنان عالم برگزیده است. ای فاطمه !برای پروردگارت فرمان بردار باش و سجده کن و همراه رکوع کنندگان، رکوع نما.حضرت فاطمه(س) با ایشان سخن می‌گفت و ایشان نیز با فاطمه سخن می‌گفتند.4
1. الخصال، ص206، حدیث22.
2. مجمع البیان، جلد 2، ص746.
3. بحارالانوار، ج14، ص192، حدیث1.
4. بحارالانوار، ح14، ص206، حدیث23.